Marie-Antoinette
tam adı MARİE-ANTOİNETTE-JOSEPHE-JEANNE D ’AUTRICHE-LORRAINE,
Almanca asıl adı MARİA ANTONİA JOSEPHA JOANNA VON ÖSTERREICH-LOTHRINGEN
(d. 2 Kasım 1755, Viyana - ö. 16 Ekim 1793, Paris),
Fransa kralı XVI. Louis’nin (hd 1774-93) karısı.

Uçarılığı, savurganlığı ve reform düşmanlığıyla halkın gözünde yoz soylu tipinin simgesi olmuş, monarşinin yıkılmasından (Ağustos 1792) yaklaşık bir yıl sonra giyotinle idam edilmiştir.

Kutsal Roma-Germen imparatoru I. Franz ile Maria Theresia’nın 11. kızıydı. 1770’te Fransa kralı XV. Louis’nin torunu Veliaht (dauphin) Louis’yle evlendi. Silik bir kişiliği olan Louis’nin tahta çıkmasından (1774) önce ondan uzaklaşarak eğlenceye düşkün saray gözdelerinden oluşan dar bir dost çevresi edindi. Doğrudan karışmamasına karşın ona mal edilen ve Elmas Kolye 01ayı olarak bilinen skandal, saygınlığını iyice yitirmesine yol açtı. Bu durumdan da yararlanan soylular kralın bakanlarınca tasarlanan mali reformlara karşı sert bir muhalefet yürüttüler.

Marie-Antoinette krallığı sarsan gelişmeler sırasında kocasından daha güçlü ve kararlı bir tutum takındı. Halkın Bastille’e saldırdığı 14 Temmuz 1789’da Louis’yi ordusuyla Metz’e çekilmeye zorladıysa da sonuç alamadı. Ama Ulusal Meclis’in feodalizmi kaldırma ve kralın egemenliğini kısıtlama girişimlerine karşı direnmesini sağladı. Bu girişimleriyle rejim karşıtlarının baş hedefi durumuna geldi.

Kraliyet ailesi halkın baskısıyla Ekim 1789’da Versailles’dan Paris’e taşınmak zorunda kaldı ve devrimci güçlerin sıkı denetimi altına girdi. Marie-Antoinette altı ay kadar sonra Ulusal Meclis’in seçkin üyelerinden ve meşruti monarşi yanlısı Mirabeau’yla gizlice haberleşmeye başladı. Ama Mirabeau’ya duyduğu güvensizlik nedeniyle Louis’nin onun önerileri doğrultusunda hareket etmesini önledi. Mirabeau’nun ölümünden (Nisan 1791) sonra siyasal göçmenlerden yardım almaya çalıştı. Hazırlanan plan gereğince 20 Haziran gecesi kralla birlikte Paris’ten kaçtıysa da 25 Haziran’da Varennes’de yakalandı ve Paris’e geri götürüldü.
Krallığın giderek bozulan durumu karşısında meclisin meşruti monarşi yanlısı kanadının önderi Antoine Barnave ile gizli görüşmelere girişti.

Ama Barnave’ın, Louis’yi yeni anayasayı tanıdığını halk önünde açıklamaya (Eylül 1791) ikna ettiği bir sırada, kardeşi Kutsal Roma-Germen imparatoru II. Leopold’dan Fransa’ya savaş açmasını istemesi Barnave’m girişimlerini boşa çıkardı. Fransa’nın Nisan 1792’de Avusturya’ya savaş ilan etmesinden sonra da AvusturyalIlarla işbirliğini sürdürmesi halkın tepkisini artırdı. Kraliçeye duyulan öfke, 10 Ağustos 1792’de monarşinin yıkılmasıyla sonuçlanan ayaklanmanın itici gücü oldu.

Marie-Antoinette yaşamının geri kalaı bölümünü Paris hapishanelerinde geçirdi. XVI. Louis’nin Konvansiyon emriyle Ocak 1793’te idam edilmesinden sonra, ağustosta Conciergerie’de tek başına bir hücreye kapatıldı. 14 Ekim 1793’te Devrim Mahkemesinde yargılandı ve iki gün sonra giyotinle idam edildi.