Asya Hunları
Çin’in kuzeyinde, Orhon -Selenga ırmakları ile Ûtügen çevresi merkez olmak üzere ortaya çıkan hun siyasal birliğinin ne zaman kurulduğu kesin olarak bilinememektedir. Bu tarihi İ.Ö. XIII. yy.'a kadar götürenler olmakla birlikte Hunlar’la ilgili ilk tarihsel belge İ.Û. 318 tarihli bir antlaşma metnidir. Daha sonra çin toprakları üzerinde baskıyı artıran Hunlar’a karşı, imparator Şi Huangdi (İ.Û. 247 - İ.Ö. 210) ünlü Çin Seddi'ni inşa ettirdi.
Çin kaynaklarının adını belirttikleri ilk hun hükümdarı (tanhu) Tuman'ı (Teoman) öldürerek (İ.Û. 2u9) hun devletinin başına geçen oğlu Mao-Dun (eski okunuşu Mete), toprak talebinde bulunan moğol tunguz kabileler birliği Tunghular'ı, Orta Asya'da Tanrı dağları-Kansu çevresindeki Yüeciler'i yendikten sonra Çin'e yöneldi. Mayi, Tayvan bölgelerini zapt etti; üzerine gelen Han sülalesinin kurucusu imparator Kaotsu'nun ordusunu bozkır savaşı taktiğiyle çember içine aldı; yiyecek, ipek, yıllık vergi ödemeleri koşuluyla bir barış antlaşması yaptı, Türk soyundan bütün toplulukları yönetimi altında toplayarak ülkesinin sınırlarını Kore ve Japon denizi'nden Volga’ya kadar genişletti.
