Türkiye' de Uranyum

Uranyum kullanım alanları bakımından en değerli madenler arasında yer almaktadır ve ülkemizde bol miktarda rezervi bulunmaktadır. Türkiye'de uranyum aramalarına 1990 yılı sonuna kadar devam edilmiş ve 5 yatakta toplam 9.129 ton görünür uranyum rezervi ortaya konulmuştur. Bu 5 yatağın ortalama tenör ve rezervleri, aranıp bulundukları yıllarda, dünyaca kabul edilen ekonomik sınırlarda olmalarına rağmen, bugün için, bu değerler söz konusu sınırların oldukça altında kalmıştır. Bunun nedeni, son yıllarda nükleer santral planlamalarındaki önemli değişmeler ve özellikle Kanada ve Avustralya'da yüksek tenörlü, üretim maliyetleri çok düşük uranyum yataklarının bulunmasıdır.

Ülkemizde 1953 yılından bu yana MTA Genel Müdürlüğü tarafından yürütülen arama çalışmaları sonucunda; Yozgat-Sorgun (3 850 ton U3O8, % 0,10 U3O8 tenörlü), Salihli-Köprübaşı (2 852 ton U3O8, % 0,04-0,05 U3O8 tenörlü), Aydın-Demirtepe (1 729 ton U3O8, % 0,08 U3O8 tenörlü), Uşak-Fakılı (490 ton U3O8, % 0,05 U3O8 tenörlü), ve Aydın-Küçükçavdar (208 ton U3O8, % 0,04 U3O8 tenörlü) sahalarında ekonomik olabilecek uranyum rezervleri bulunmuştur. Ayrıca Çanakkale-Ayvacık’ta yaklaşık % 0,1 U3O8 tenörlü 250 ton U3O8 tespit edilmiştir. Türkiye’nin toplam uranyum rezervinin 10 000 ton U3O8’in üzerinde olduğu söylenebilir.

Uranyum kullanım alanları

• Seramik malzemelere renk vermek amacıyla seramik üretimi yapan işletmelerde kullanılır.
• Dünyanın en tehlikeli bomba türü olan plütonyum hidrojen bombasının yapımında kullanılmaktadır.
• Uranil asetat analitik uygulamalarında yaygın bir şekilde kullanılır.
• Nükleer yakıt olarak nükleer enerji santrallerinde kullanılır
• Nükleer patlayıcı olarak kullanılır gelecek yüzyıl içerisinde meydana gelecek olan savaşların büyük bölümünde bu tarz patlayıcıların kullanılması beklenmektedir.

Türkiye’nin doğal kaynakları açısından da durum daha iç açıcı değil. Devlet İstatistik Enstitüsi’nün hazırladığı rapora göre Türkiye’nin uranyum rezervleri sadece 9.000 ton (5.000 mw’lık kurulu güç için 6 yıl yetecek), düşük tonörlü ve rezervli. Uranyum spot fiyatları iki katına çıkmadığı sürece çıkartmak ekonomik bile değil. Zaten uranyum çıkarmanın çevre ve sağlık üzerinde yarattığı büyük riskler nedeniyle uranyum madenciliği kabul edilebilecek bir madencilik uygulaması değil.

Maden rezerv payına göre ülkelerin değerlendirilmesinde kıstas, dünya maden kaynakları içinde ilgili ülkenin sahip olduğu paydır. Ülkemiz dünya kara yüzölçümünün % 0,5’ine, dünya nüfusunun % 1’ine sahiptir. Dünya maden rezervleri içinde Türkiye’nin payı, bu oranlardan seçilen birine göre fazlaysa ülke zengin, az ise fakir demektir. Bu yaklaşımla dünya rezervleri içinde % 0,5’ten fazla paya sahip olduğumuz madenler ülkemiz için önemli madenler olarak nitelenebilir. Ülkemiz uranyum madeni açısından zenginlik sınıflandırılmasında normal fakir sınıfta yer alır.