Türkiye'de Doğal Kaynakların Kullanımı

Bitkisel üretim

Ülkedeki ekim alanlarının büyük bir bölümünü tahıl tarlaları oluşturur. Tahıl türleri arasında da hemen her zaman buğday başta gelir. 1989’da tahıl ekilen 13,7 milyon hektar genişliğindeki tarlaların 9,4 milyon hektarı buğdaya ayrılmıştı. Aynı yıl bu tarlalarda yapılan buğday üretimi ise 16,2 milyon tondu. Türkiye’nin hemen tüm bölgelerinde buğday ekimi yapılır. Yalnızca yazları yağmurlu geçen Karadeniz Bölgesi’nin kıyı kesiminde buğdayın yerini mısır alır. Kumu fazla kireci az olan topraklarda buğday yerine çavdar, Doğu Anadolu Bölgesi’nin yazları kısa süren yüksek platolarında da daha çok arpa ekilir. Buğday üretiminde bölgeler arasındaki en büyük pay, İç Anadolu’ya düşer. Bu bölgede de buğday üretimi bakımından Konya ili başta gelir. Tahıl ürünleri arasında arpa ikinci sırayı alır. 1989’da 3,4 milyon hektarlık arpa ekim alanlarından elde edilen ürün 4,5 milyon tondu. Eskişehir ilinde olduğu gibi, yüksek nitelikli biralık arpa yetiştirmek amacıyla bazı yörelerdeki kaliteli buğday ekim topraklarında arpa üretimi yapılır. Daha çok at yemi olarak kullanılan yulaf, zengin toprak aramadığı gibi, yazları hem nemli ve serin, hem de kuru ve sıcak bölgelerde yetişebilir. 1989’da 140 bin hektarlık bir alanda yapılan yulaf ekiminden elde edilen ürün miktarı 216 bin tondu. Mısır üretim ve ekim alanı açısından tahıllar arasında buğday ve arpadan sonra üçüncü sırada yer alır. Yazları yağışlı iklime çok iyi uyum gösterir. En çok Karadeniz Bölgesi’nin kıyı kesiminde yetiştirilir. 1989’da 510 bin hektarda yapılan mısır üretimi 2 milyon tondu.

Yoğun biçimde emek isteyen pirinç üretimi, ekim alanlarının sürekli olarak su altında bulunması gerektiğinden gerilemektedir. 1989’da 66 bin hektarlık bir alanda pirinç ekimi yapılmış ve 198 bin ton ürün elde edilmişti.
Sebzeler arasında baklagiller ekimi Türkiye’de eskiden beri oldukça önemli bir yer tutar. Baklagiller arasında en çok ekilenler mercimek, 'nohut ve fasulyedir. Bunları bakla ve bezelye izler. Fasulyenin çok geniş ve dağınık bir yetişme alanı vardır. Nohut en çok İç Anadolu Bölgesi ile çevresinde, bakla daha çok batı kesimde ve özellikle Balıkesir ile Çanakkale yörelerinde, mercimek ise en çok Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde yetiştirilir.
Patates ekim alanları son yıllarda çok genişlemiştir. 1928’de yalnızca 50 bin ton olan patates üretimi 1950’de 500 bin tona, 1989’da ise 4 milyon tona ulaşmıştır. Sanayi bitkilerinden pamuk, keten, susam, haşhaş ve tütün Türkiye’de eskiden beri ekilir. I. Dünya Savaşı’ndan sonraki yıllarda Türkiye’de bazı fabrikaların kurulmaya başlaması yeni sanayi bitkilerinin yetiştirilmesine yol açtı. Şeker pancarı, ayçiçeği ve çay gibi bitkilerin ülkeye girmesi bu gelişmenin sonucudur. 1989’da 353.490 hektar alanda yapılan şeker pancarı ekimi sonucunda elde edilen ürün miktarı 10,9 milyon tondu.

Pamuk üretimi daha çok Akdeniz ve Ege bölgelerinde yapılır. Sanayi bitkileri arasında şeker pancarı üretim açısından, pamuk ise ekim alanı açısından ilk sırayı alır. 1989’da pamuk ekilen 725 bin hektar alandan elde edilen ürün miktan 617 tondu. 1989’daki üretim miktan 269.888 ton olan tütün daha çok Ege, Marmara ve Karadeniz bölgelerinde yetiştirilir. Yağlı tohumlar arasında ekim alanı (1989 770.000 ha) ve üretim (1989’da 1,25 milyon ton) açısından ilk sırayı alan ayçiçeği daha çok Marmara Bölgesi’nde yetiştirilir. Ekim alanı (1989’da 97.600 ha) açısından üçüncü sırada yer alan susam (1989’da 37 bm ton), genellikle Güneydoğu Anadolu ile Akdeniz, Ege ve Marmara bölgelerinde üretilir. Daha çok Akdeniz Bölgesi’nde yetiştirilen soyanın 1989’daki üretim miktarı 161 bin tondu. Zeytinliklerin büyük bölümü batıdaki bölgelerdedir. Türkiye’de en çok yağlık zeytin yetiştirilen alan Edremit Körfezi kıyılarıdır. Sofralık zeytinler ise özellikle Marmara Denizinin güney kıyılarındaki Gemlik, Mudanya ve Erdek yörelerinde yetiştirilir. Bitkisel üretimin önemli dallarından biri de meyveciliktir. Ege, Marmara ve Akdeniz bölgeleri başta olmak üzere hemen tüm bölgelerde üzüm yetiştirilir. İncir Ege Bölgesi’nin, fındık ise Karadeniz Bölgesi’nin tanıtıcı ürünleri arasında yer alan ve dış ticarete konu olan meyvelerdir. Turunçgiller esas olarak Akdeniz Bölgesi’nde yetişir. Ege Bölgesi’nin özellikle güney kıyılarında turunçgil üretimi yapıldığı gibi, Doğu Karadeniz Bölümü’nde de çok az miktarda turunçgil yetiştirilir. Ülkenin çeşitli yörelerinde ceviz, badem, kayısı, şeftali, armut, ayva, kiraz, vişne gibi çeşitli orta iklim meyveleri yetiştirilir. Çilek üretim alanları son yıllarda önemli ölçüde genişlemiştir. Akdeniz Bölgesi’nin orta kesimindeki kıyı şeridinde muz üretimi yapılır.

Devamı için bakınız: Türkiye (Türkiye Cumhuriyeti) ve Türkiye Tarihi