BENTHAM (Jeremy)

,İngiliz ahlakçı ve hukuk bilgini (Londra 1748 - ay. y. 1832). Genç bir avukatken yargılama usulünün kötüye kullanılmasına karşı çıkarak kendini hukuk reformu çalışmalarına verdi.

Hukukun yeni ilkelerini bir acılar ve hazlar matematiğine dayandırmak istiyordu, ilk yapıtı olan A Fragment, on Government'ı 1776'da yayımladı. 1787’de Panopticon'u yazdı. Bu yapıtı 1791'de Panoptigue adıyla fransızcaya çevrildi. Yapıtta, gardiyanların hem tutukluları tam anlamıyla gözetleyebilecekleri, hem kendilerinin de üretken ve sade bir yaşam sürebilecekleri bir biçimde düzenlenmiş bir cezaevinin mimarisi betimleniyor; bu mimarinin yapım evlerine, hastanelere ve okullara da uygulanabileceği ileri sürülüyordu. 1789’da yayımlanan An introduction to the Principles of Morals and Legislation adlı yapıtı ona o denli ün sağladı ki, Fransız ulusal meclisi, Bentham'a fransız yurttaş unvanını verdi (1792). Bentham, Fransız ulusal meclisi’nin bu davranışını Emancipez vos colonies (Sömürgelerinize özgürlük verin) çağrısıyla yanıtladı (1793).

1802'den başlayarak, isviçreli hukukçu Etienne Dumont, Bentham’ın el yazmalarını derledi ve Traitg de lögislation çivile et pgnale başlığı altında fransızcaya çevirdi. Bentham, 1823-24’te, "yararcıların, çevresinde toplandığı Westminster Revviev adlı dergiyi kurdu.

Bentham'ın başlıca düşünceleri, An introduction’da ve ölümünden sonra yayımlanan Deontology or Science of morality (1834) adlı yapıtında sergilenmiştir. Bentham, ahlak anlayışını, büyük çoğunluğun çıkarına dayandırır. Büyük çoğunluğun çıkarı da herkesin haz alanında aradıklarının toplamıdır, işte "yarar ilkesi” budur. Bu ilke Bentham'a hazlarla acılar arasındaki bağıntıyı hesaplama olanağını verir.

Ona göre hazlarla acıların nitelik (fiziksel, ahlaksal, siyasal, dinsel) ve niceliklerini (yoğunluk, süre, yakınlık, vb.) de saptamak gerekir. Yüksek bir matematikçi olan yasa koyucu, insanları en iyi yönetme biçimini ancak böyle bulabilir.
Jeremy Bentham, ayrıca şu kitapları da yazdı: Defence of usury(1797); Rationale of Punish- ment and Rewards (1811) Book of Fallacies (1816).