ERİVAN
Ermenistan'ın başkenti, yaklaşık 1 000 metre yükseltide, Araş ırmağının ve kolu Razdan’ın akaçladığı havzada; 1 218 000 nüf. (1990). Yanardağ kökenli Alagöz ve Ağrı kütlelerinin eteğindedir. Razdan boğazına doğru uzanan kent, gereksinimleri karşılamaya yönelik, sulu tarımla sebze ve meyve yetiştirilen bahçelerle çevrilidir. Tarihi çok eski hir kent olan Erivan (kuruluşu I.O. 782) sovyet döneminde gelişerek büyük bir merkez oldu. Hızlı sanayileşme ve kentin başkentliğe yükseltilmesi Erivan'ın gelişmesini daha da kolaylaştırdı. Ermenistan Cumhuriyeti’nin başlıca iktisadi merkezi olan Erivan'ın gelişiminde Razdan'daki hidroelektrik santralının da büyük katkısı olmuş ve sanayi çok çeşitli kollara ayrılmıştır: elektrometalürji, kimya, makine yapımı, tekstil, tarımsal besin ürünleri. Siyasal-yönetimsel örgütler, üniversiteler ve çeşitli bilim kurumlan (Bilimler akademisi) kente bölgesel bir üstünlük sağlar.

—Tar. İ S. I. yy.'da Romalılar tarafından kurulan kent, XV. yy.'ın ikinci yarısında Karakoyunlular'dan Akkoyunlular'a geçti (1467). Safevi hükümdarı Şah İsmail l'in eline geçerek Revan kalesi adını aldı. Murat III döneminde Ûzdemiroğlu Osman Paşa tarafından osmanlı topraklarına katıldı (1583). Yeniden Safeviler'in eline geçti (1615). Büyük bir orduyla Revan seferine çıkan Murat IV tarafından geri alınarak osmanlı yönetimine bağlandı (1635). Kısa sûre sonra yapılan Kasrışirin antlaşması ile Safeviler'e bırakıldı (1639). Türk-iran ilişkilerinin bozulması üzerine çıkan savaşta yeniden Osmanlı devletinin bir parçası oldu (1724). Nadir Şah döneminde İran'a devredildi (1764). Türkmençay antlaşmasıyla (1828) İran tarafından Rusya'ya bırakıldı 1917 devrimi sırasında bir ara yeniden türk kuvvetlerinin eline geçtiyse de Mondros ateşkesi üzerine (1918) Ruslar'a terkedildi. Türk-Sovyet antlaşmasıyla (T921) bu durum kesinlik kazandı ve Revan daha sonra Erivan adıyla Ermenistan Cumhuriyeti’nin başkenti oldu.
—Güz. sant. Maten'adaran'da (Ulusal kitaplık), en ünlüsü VI., VII. ve X. yy. minyatürleriyle süslenmiş Eçmiyadzin İncili olmak üzere çok sayıda ermenice elyazması vardır. Tarih müzesinde Şenkavit bölgesindeki kazılardan çıkmış, bakırtaş döne minden kalma eşyalar ile irebuni’deki Urartu kalesi’nin kuruluşuna ilişkin çiviyazılı yazıtlar bulunmaktadır Erivan vakfı müzesi’nde sergilenen pek çok arkeolojik buluntu sayesinde kentin güney banliyösündeki kalenin eski halini tasarlamak mümkündür. Batıdaki Garmir plur müzesi'nde, VII yy'da kurulan Urartu'nun bir başka kalesi olan Tuşepaini'nin çevresinden çıkarılan arkeolojik malzemeler vardır. Ku zeyde haç planlı kubbesiyle ünlü Avan katedrali (VI. yy. - VII. yy.) yer alır.