Yakıt Nedir -Yakıt Çeşitleri

Yakıt, fiziksel ve kimyasal yapısında bir değişim meydana geldiğinde enerji (ısı) açığa çıkaran her türlü malzemenin genel adı.
Yakıtlar içerdikleri enerjiyi ya yanmak gibi kimyasal anlamda ya da nükleer füzyon gibi nükleer anlamda serbest bırakırlar. Yakıtların en önemli özelliklerinden biri enerji üretebilmeleri için depolanabilmeleri ve sadece gerektiğinde bir iş üretebilmek için gerekli olan enerjinin üretimi için kullanılabilmeleridir.

Yakıtların esas maddesini organik karbon teşkil eder. Isı, bu organik karbonun oksijen ile reaksiyonu sonucunda açığa çıkar. Bu reaksiyon ısısından sanayide büyük ölçüde faydalanılır.

Isı kaynağı olarak kullanılan çeşitli mad­deler «yakıt» adı altında toplanır. Taşkömü­rü (maden kömürü), odun, odun kömürü, havagazı, petrol birer yakıttır.Yakıt olarak kullanılan ısı kaynakları bulundukları hale göre, katı, sıvı, gaz ola­rak üçe ayrılır:

1. Katı Yakıtlar. Başlıcaları odun, odun kömürü, maden kömürleri (antrasit, linyit), maden kömürünün işlenmesinden elde edilen kok kömürleridir.
2. Sıvı Yakıtlar En önemlileri ham petrol ve ham petrolden çıkarılan mazot, gazyağı, benzin, bitki çekirdeklerinden elde edilen yağlar, ispirtodur. Bunlara akar yakıt adı verilir.
3. Gaz Yakıtlar. Başlıcaları havagazıdır. Bir kısmı da maden ocaklarından, petrol ku­yularından, yerin yarıklarından çıkarılır. Bazen bunlardan doğrudan doğruya faydalan­mak mümkün olur, bazan da arıtıldıktan sonra kullanılır.Isınmak için kullandığımız, iş yapmakta faydalandığımız yakıtların en önemlileri şuhlardır: aden kömürünün birçok türleri var­dır. En çok yakılmak için kullanılan maden kömürünün ortalama %80’i karbon, gerisi oksijen, hidrojen, azot ve kükürt elemanla­rı, yandığı zaman kül halinde kalan maden­sel maddelerdir.

Başlıca dört cinsi vardır:

1. Antrasit: Maden kömürlerinin karbon­ca en zenginidir, bileşiminde %95 kadar karbon bulunur. Antrasit sert, madensel pa­rıltılıdır, elle dokunulunca yağlımsı bir iz bırakır. Güçlükle yanar. Ancak iyi çeken ocaklarda, demir endüstrisinde yüksek fı­rınlarda yakılır. Çok ısı verir.
2. Linyit: İçinde bitki izi görünen taş kö­mürüdür. Az serttir, antrasitten daha kolay­lıkla kırılır daha islice bir alevle yanar, az ısı verir.
3. Kok: Dumanı, kokusu giderilmiş taş kömürdür. Evlerde sobalarımızda çok kullanı­rız. Öteki taşkömürlerden daha az duman çıkarır, daha çok alev verir. Isısı da çoktur.
4. Briket: Taşkömür tozlarıyla linyit ku­rutulup basınç altında genellikle yumurta biçimi parçalar halinde topaklar yapılır. Briket ham linyitten daha çok sıcaklık ve­rir.

Odun:
Maden kömürlerinden faydalanılmadan ön­ce en çok kullanılan yakacak odundu. Bu­gün de birçok yerlerde bu önemini kaybet­miş değildir. Kuru ağaçların kesimiyle elde edilen odunlar çok defa doğrudan doğruya yakıt olarak kullanılır.

Odun çeşitli taşkömürlerden daha az ısı verir.Odunların hepsi aynı kolaylıkla yanmaz. En iyi yanan odunlar meşe, çam, kavak, gür­gen ağaçlarından elde edilir. Alevli, duman­lı yanan odunlar, kuru olursa daha iyi tu­tuşur, daha çok ısı verirler.

Odun Kömürü
«Mangal kömürü» de denir. Odundan el­de edilir. Meşe odunundan yapılan mangal kömürü daha çok dayanır. Çamdan, gürgen­den yapılan kömür sık sık kararır.
Mangal kömürü ilk yanarken mavi bir alev verir. Bu alevde öldürücü karbon gazı vardır. Onun için, iyice yanıp kıpkırmızı ol­mamış kömür ateşini kapalı yerlere almama­lı, hele yatak odalarında hiç bulundurma- malıdır. Odun kömürü, taşkömürlerinden daha çok ısı verirse de dayanıksızdır, soba­larda yakılamaz. Daha çok ısınmak için man­galda, pişirmek için mutfak ocaklarında, mal­tızlarda yakılır.

Havagazı
Taşkömürden çıkarılır. Bizde evleri ısıt­madan çok, mutfakta, şofbende kullanılan havagazı Batı ülkelerinde, ısınmak için ocak­larda, sobalarda da yakılır. Isı bakımından linyit kömürü ile eşitse de onun kadar eko­nomik değildir.
Petrolden elde edilen bütan gazı da ocak­larda, sobalarda yakıt olarak kullanılır.

Akaryakıtlar
Sıvı halinde bulunan bu yakıtların en ö-nemlileri mazot, gazyağı, benzindir.
Gazyağı:
Çok kullanılan önemli bir yakıttır. Eskiden daha çok aydınlatmada kullanılan gazyağı, son yıllarda ısıtmada da önemli bir yer almıştır. Gazyağı, gaz sobalarında yakılır, sarımsı mavimtırak bir alev verir. Borusuz gaz so­balarında iyi yanmaz; hem is, hem de ko­ku yapar, baş ağrısı verir.
Mazot.
Koyu sıvı bir yakıttır. Daha çok kalorifer ocaklarında yakılır. Taşkö­mürden daha az duman, karbongazı çıkarır. Mazot, çeşitli motorları çalıştıran önemli bir enerji yakıtıdır.
Benzin:
Isıtma değeri petrole eşitse de patlayıcıdır. Isıtma işinde kulanılmaz. En çok otomobillerle uçaklarda kullanılır.

Bütan Gazi:
Havagazının dışında kalan gaz hafindeki yakıtların başlıcasıdır. Petrolden elde edi­lir, renksiz, kokusuz bir yakıttır. Mutfak yakıtı olarak faydalanılan bu gaz, özel soba­larda ısıtma yakıtı olarak da kullanılabi­lir. Özel tesisler yapılan yerlerde bütan gazı ile bir mahallenin ısıtılması mümkün­dür. Yurdumuzda bu tür gazlardan henüz ısıtma alanında faydalanılmamaktadır.