Kutadgu Bilig
Yusuf Has Hacib’in 1069/ 70’te tamamlayarak Kaşgar’da Karahanlı hakanı Ebu Ali Haşan bin Süleyman Arslan’a sunduğu manzum didaktik yapıt.
Karahanlıca (Hakaniye Türkçesi) kaleme alınmıştır ve Türklerin İslâmî kabulünden sonra yazılan ilk yapıtlardan biridir. Klasik mesnevi tarzında tevhid ve natlar ile başlar. Aruz ölçüsünün “feûlün/feûlün/feûlün/feul” kalıbıyla ve 88 bölümde toplam 6.645 beyit halinde düzenlenmiştir.
Yazıldığı dönemin günlük yaşamından, yaşama biçiminden, toplumsal kumrularından kesitlerin de verildiği Kutadgu Bilig'in sözcük anlamı konusunda farklı görüşler vardır. Bazı araştırmacılar kutadgu bilig sözcüklerinin “mutlu olma bilgisi” bazıları da “mutluluk veren bilgi”, “kişileri her iki dünyada mutluluğa eriştirmeye yarayan bilgi” anlamına geldiğini ileri sürerler, insanların gerek bu dünyada, gerekse öbür dünyada mutluluğa (kut) nasıl erişebileceklerinin anlatıldığı yapıtta dört kişi konuşarak birbirlerine görüşlerini aktarırlar. Bu konuşmalarla İslam dünyasında geçerli ahlak öğretisine ilişkin dört temel ilke ortaya konur: Kün Toğdı adlı hükümdar “doğru yasayı, Ay Toldı adındaki vezir “mutluluk'u, vezirin oğlu Ögdülmiş “akıl ve anlayış”ı (ukuş), Ogdülmiş’in kardeşi ya da akrabası Odgurmış da “yaşamın ve dünyanın sonunu, ahret”i simgelerler.
