CHURCHİLL (sır Winston Leonard SPENCER)

İngiliz devlet adamı
(Blenheim Palace, Oxfordshire, 1874 - Londra 1965),

lord Randolph Henry Spencer Churchill'in büyük oğlu. Genç bir subayken, Küba ayaklanmasını bastırmakla görevli İspanyol ordusu nezdinde gözlemci olarak bulundu. Daha sonra Hindistan ve Sudan’da savaş muhabirliği yaptı. Siyasetin çekiciliğine kapılarak ordudan ayrıldıysa da katıldığı Oldham kısmi seçimini kaybetti. Transvaal'da yeniden savaş muhabirliğine başladı, Ladysmith'te Boerler’ ce tutsak edildi; kaçmayı ve başından geçenleri gazetesine iletmeyi başarınca üne kavuştu. Bundan yararlanmayı düşünerek seçim kampanyasına (1900'deki "kaki” seçimleri) girişti ve Muhafazakâr parti'den Oldham millletvekili seçildi. 1904'ten başlayarak liberallere yaklaştı, Liberal parti'nin radikal kanadının temsilcileriyle, özellikle de Lloyd George ile dostluk kurdu. 1906'da Liberal parti'den Manchester milletvekili seçildi ve Campbell-Bannerman hükümetinde, sömürgelerle ilgili devlet bakanı olarak yer aldı.

1908'de Dundee’den (liberal) milletvekili seçildi. Başbakan olan Asquith, ticaret ve sanayi bakanlığına Churchill’i getirdi. Radikalleri ve sosyal demokratları toparlayan Churchill, madenlerdeki işgününü kısaltmaya uğraştı, işsizlikle ve sweating System ile (düşük ücret sistemi) mücadele etti, bütçesinde zenginleri vergilendiren Lloyd’u destekledi. 1910-11'de içişleri, ardından da bahriye bakanlığına getirildi (1911). Amirallik birinci lordu iken, donanmayı silah açısından güçlendirdi ve İrlanda sorununu ateşli bir tutumla ele aldı.

Çevre stratejisinin, cepheden saldırı yöntemine üstün olduğuna inanan Churchill, 1915’te İngiliz ve transız birliklerinin Çanakkale boğazı üzerine bir sefere girişmelerini önerdi. Fakat Türkler'in direnme gücünü ve cesaretini hesaba katmadan tasarlanan Gelibolu çıkarması, büyük can kaybına yol açtı, başarısızlıktan Churchill sorumlu tutuldu. 1915 sonunda hükümetten istifa eden ve Fransa'da bir göreve atanmasını isteyen Churchill Flandre siperlerinde yarbay rütbesiyle çarpıştı. Ingiltere'de koalisyon hükümetinin başına geçen Lloyd George, 1917'de Churchill'i levazım bakanlığına, 1919'da da savaş ve havacılık bakanlığına getirdi. 1921 de sömürgeler bakanı olan Churchill, Araplar ile ilgili sorunlar için albay Lawrence’ı danışman seçti; İrlanda bunalımı sırasında, bu ülkeye bağımsızlık verilmesini öngören anlaşmadan yana tutum takındı. Ama 1922'de liberallerle muhafazakârların koalisyonu çözüldü, Churchill seçimi kaybetti ve sosyalizm karşısında zaaf göstermekle suçlandığı Liberal parti'den ayrılarak Muhafazakâr parti'ye geçti 1924 seçimlerinde Epping (Essex'te) milletvekili olmayı başardı. Başbakan Baldwin, onu maliye bakanlığına atadı. Altın standardını yeniden yürürlüğe koyması üzerine Keynes’in çok sert eleştirileriyle karşılaştı (1925).
Komünizmi büyük bir tehlike olarak gören Churchill, militanca bir radikalizmden en koyu muhafazakârlığa kaydı. Bu da onun, partinin en gerici üyeleri tarafından çok tutulmasına yol açtı. Hindistan'daki rejimin liberalleşmesini amaçlayan her harekete karşı çıkan Churchill, Edvırard Vlll’i tahttan çekilmeye zorlayan başbakana ve Canterbury başpiskoposuna karşı kralı savundu.

Hitler'in, Büyük Britanya’yı ve Avrupa'yı tehdit eden ihtirası karşısında tetikte duran Churchill, İngiliz kamuoyunu uyanık tutmaya çalıştı ve Fransa ile sıkı bir siyasal işbirliği ve askeri ittifak kurulmasını savundu.

1939'da yeniden amirallik birinci lordu oldu. “Tuhaf savaş"ın başlamasından birkaç ay sonra, Chamberlain hükümetine duyulan güven sarsıldı. Kamuoyu, mücadeleyi kararlılıkla sürdürecek bir lider istiyordu. Chamberlain 10 mayıs 1940'ta istifasını krala sununca, kral da Winston Churchill’den bir ulusal birlik hükümeti kurmasını istedi. İşçi partisi ile Liberal parti işbirliği yaparak yönetime geldiler. Oysa, Fransa'nın ezilip geçilmesi üzerine Büyük Britanya, güç koşullar altında kalmıştı. 1940 ilkbaharıyla sonbaharı arasındaki yoğun askeri hazırlıklardan sonra Churchill, hedefi belirledi: "Ne pahasına olursa olsun, zafer!” Nazilere karşı direnişi her cephede örgütledi: Büyük Britanya'da, Luftwaffe’nin (Alman hava kuvvetleri) saldırılarına (“İngiltere savaşı") ve istila tehdidine karşı; Afrika'da italyanlar’a karşı ve ABD'nin yanında (Atlantik belgesi, 14 ağustos 1941).

1941 haziranında SSCB'nin, aralığında da ABD’nin savaşa girmesiyle Büyük Britanya tek başına kalmaktan kurtuldu. Buna karşılık, yeni ve tehlikeli bir düşmanla, Uzakdoğu’daki tüm mevzilerini ele geçirmiş olan Japonya ile de uğraşmak zorunda kaldı. SSCB'ye elinden gelen yardımı gönderen Churchill, savaşan üç ülke arasında bir "Büyük ittifak” kurulmasına çalıştı, bir yandan da Charles de Gaulle’ü destekledi. Roosevelt ile sıkı bir işbirliğine girişti. Batı’da ikinci bir cephe açmak yerine, bir Akdeniz ve Balkan stratejisi izlemeyi yeğliyordu: kasım 1942'deki Kuzey Afrika çıkarması, 1943'teki Sicilya ve İtalya savaşı ve Tito'nun desteklenmesi bu stratejinin gereğiydi.

Nazilere karşı koyma çabasını eşgüdüme kavuşturmak amacıyla çeşitli yolculuklar yaptı: aralık 1941 ‘de VVashington'a, ağustos 1942'de Moskova’ya, ocak 1943'te Casablanca'ya gitti: üç büyüklerin Tahran konferansı’ndaki (kasım 1943) görüşmeleri, Churchill'in bu gezilerinin sonucudur. Batıda yapılması öngörülmüş çıkarma, 6 haziran 1944'te Normandiya kıyılarında gerçekleşti: Fransa'nın, Belçika'nın ve Hollanda'nın işgalden kurtarılmasına İngiliz kuvvetleri de katıldı. Savaşın son aylarından, özellikle de Yalta konferansı’ndan (şubat 1945) başlayarak SSCB ile görüş ayrılıkları belirdi: Churchill, Avrupa’nın doğu yarısının üzerine indirilen "demir perde”yi protesto etti; İngiliz birliklerini, yunan direniş hareketi içinde ver alan komünistlerin üzerine gönderdi. Öte yandan ülke içinde, Almanya’nın teslim şartlaşmasını imzalayanlardan biri olduğu halde, koalisyon hükümetini sürdürebilmek için işçi partisi’nden müttefiklerinin desteğini elde edemedi. Muhafazakârlar, temmuz 1945’teki genel seçimlerden yenik çıktılar; işçi partisi 399 milletvekilliğini alırken, Muhafazakâr parii 215 milletvekilliği elde edebildi. Churchill ise, Woodford (Essex'te) milletvekili seçildi (bu görevi 1964'e değin sürecektir).

Potsdam konferansı sürerken siyaset sahnesinden çekilen Churchill, yerini hasmı Attlee'ye bıraktı. Bununla birlikte, partisinin 1951 seçimlerinden başarıyla çıkması üzerine yeniden iktidara geldi. Kurduğu muhafazakâr hükümet, lideri R. A. Butler olan liberal kanada yaslanıyor, içte işçi partisi'nin devletçiliğini temkinli bir tutumla yumuşatma siyaseti izliyor, dışta ise ABD ile sıkı ittifakını sürdürüyordu. Churchill, sekseninci doğum gününü kutladıktan sonra iktidarı ve partisinin yönetimini Anthony Eden'a bıraktı (nisan 1955).

W. Churchill'in çeşitli türlerde çok sayıda kitabı vardır. Başlıcaları: My Africarı Journey (1908), The World Crisis, 1911 -1918 (6 cilt, 1923-1929), siyasal günlüğü (Step by Step 1936-1939, 1939), War Speeches (6 cilt, 1941-1946), A History of the English-speaking Peoples (4 cilt,1956-1958) ve özellikle War Memories (6 cilt, 1948-1954). 1953'te Nobel edebiyat ödülü'nü aldı