MERZİFONLU KARA MUSTAFA PAŞA,

türk sadrazam
(Merzifon 1634 - Belgrad 1683).

Köprülü Mehmet Paşa'nın manevi oğlu ve damadı. Silistre, Diyarbakır beylerbeyliklerinde bulundu. Fazıl Ahmet Paşa'nın sadrazamlığı döneminde kaptanıderyalığa getirildi (1661-1666) Fazıl Ahmet Paşa'nın Uyvar (1663-1665) ve Girit seferleri (1666-1670) sırasında sadaret kaymakamlığı yaptı. Lehistan seferine (1672) katıldı ve Kamaniçe (Kaminiec, Kamenets-Podolskiy) kalesinin fethinde büyük yararlık gösterdi; Lehistan'la barış görüşmelerini yönetti, ikinci Lehistan seferi sırasında da orduda bulundu.

Kazak kalelerinden Taman'ı aldı (1674) Fazıl Ahmet Paşa'nın ölümü (1676) üzerine sadrazamlığa getirildi. OsmanlI devletine ihanet eden kazak hetmanı Doroşenko'nun Ruslar’a terk ettiği Çehrin kalesini bir ay süren bir kuşatmadan sonra geri aldı (1678) ve Ruslar'ı Özi ırmağına kadar kovaladı. Osmanlı himayesini talep eden macar soylusu imre Tökoli'yi Orta Macar kralı olarak tanıdı. Budin beylerbeyi İbrahim Paşa'yı imre Tökoli'ye yardımla görevlendirdi ve Orta Macar krallığı lehine Avusturya'ya siyasi baskıya girişti. Büyük bir ordunun başında Avusturya üzerine sefere çıkan Mustafa Paşa'nın düşman kalelerini ardında bırakarak doğrudan Viyana'yı kuşatması (temmuz 1683), Avrupa'da heyecan yarattı.

Ancak, Polonya kralı Jan Sobieski’nin komuta ettiği kurtarma ordusuna Almandağı’nda (Kahlenberg) yenildi (eylül 1683) ve bozgun halinde Budin'e, ardından Belgrada çekildi. Belgrad'da ertesi yıl yapacağı seferin hazırlıktan ile uğraşırken Mehmet IV' ün fermanı ile boğularak idam edildi. Zeki, cesur ve hırslı bir devlet adamı olan Mustafa Paşa, İstanbul'un çeşitli semtlerinde, Merzifon, Cidde incesu'da (Kayseri yakınında) cami, medrese han, çarşı, kervansaray, medrese, çeşme yaptırdı.