ZİMBABWE ya da ZİMBABVE

(Fr. ve İng.: Zimbabwe)
Doğu Afrika'da devlet. Yüzölçümü 390.750 km2, nüfusu 11.500.000 (1996), başkenti Harare, önemli kentleri Bulawayo ve Umtali, resmî dili İngilizce ve Bantu dilleridir. Nüfusunun %93'ünü zenciler oluşturur. Ülkenin ekonomik varlığının büyük bölümüne egemen olan beyazların sayısı 1976'da 275.000 iken, artık 150.000'den fazla değildir. Bir yandan Zambezi Irmağı'na, öte yandan da Bechuana Havzası'na doğru eğimli bir ülke olan Zimbabwe, genellikle yüksek platolarla kaplıdır. Yer yer orman ya da savan topluluklarıyla örtülüdür. Gerek tarımsal üretimleri ve gerekse maden kaynakları ve endüstri bakımından Afrika'nın zengin ülkelerinden biridir.

Başlıca toprak ürünleri: Buğday, mısır, tütün, çay, pamuk, şekerkamışı ve turunçgillerdir. Bu ürünlerin çoğu, beyazlara ait olan geniş topraklarda (çiftlikler, plantasyonlar) yetiştirilir. Yeraltı kaynaklarından altın, amyant, krom, kömür ve demir cevheri önemlidir.

Endüstri kuruluşları Harare çevresinde toplanmıştır. Dış ticarette, Hint Okyanusu kıyısında en yakın liman olan Beira'dan (Mozambik) yararlanılır. Afrika'nın bu kesimleri 1895-1924 arasında, bir İngiliz kumpanyası (British South Africa Chartered Company) tarafından işletilmiştir. Ülkenin eski adı, bu kumpanyayı yöneten Cecil Rhodes'ten gelir. Rodezya 1911'de Kuzey ve Güney Rodezya olmak üzere ikiye bölündü. Bunlardan Kuzey Rodezya, 1924'te İngiliz himayesi, Güney Rodezya ise 1923'te koloni hâline getirildi. İki Rodezya, 1953'te, komşu Nyassaland himayesiyle birleştirilerek bir federasyon hâline getirildi. (Rodezya ve Nyassaland Federasyonu).

1963'te federasyon dağıldı. Güney Rodezya adıyla bağımsızlığını ilân etti ve 1966'da İngiliz Uluslar Topluluğu üyeliğinden ayrıldı. Rodezya, Güney Afrika Cumhuriyeti gibi, izlediği ırk ayrımı politikası nedeniyle Afrika'da dikkatleri üzerine çeken ikinci bir devlet oldu. Yeni devleti BM ve İngiltere tanımadı. 1972'de iki yerli parti birleşti ve komşu ülke Mozambik'in yardımıyla gerilla hareketi başladı. Mozambik'te üslenen gerillalar sınırı geçtikçe, hükümet güçlerinin sert karşı koymalarıyla karşılaştılar. Ancak sayıca az olan beyazlar, siyahların isteklerini kabul etmek zorunda kaldılar. 1979'da İngiltere'de imzalanan Lancaster House Antlaşması ile iç savaş sona erdi.

1980'de siyahların lideri Dr. Mugabe başbakan oldu ve Rodezya, Zimbabwe adını aldı. Ekim 1987'de anayasa değişikliği yapılarak, başkanlık rejimine geçildi. Aralık 1987'de yapılan seçimlerde ise, Mugabe cumhurbaşkanı seçildi. Mugabe, muhalefete karşı şiddet hareketleri ve seçmenlerin yarısına yakınının sandık başına gitmemesi nedeniyle gölge düşen Mart 1990 genel seçimlerinde zorlandı. Ülkede 25 yıldır uygulanan sıkıyönetim temmuz ayında kalktı.

Kuzeyden Shona kabilesinin insanları bu topraklara gelerek "Great Zimbabwe" (Büyük Zimbabwe) adında şehir kurmuşlardır.

Zimbabve Kronolojik Tarihi

1500
Güney Afrika’daki Ümit burnunun 1488 yılındaki keşfiyle birlikte Portekizli misyonerler Hristiyanlığı yaymak için Zimbabwe ve çevresinde akın etmişlerdir.

1830
Avrupalı tüccarlar ve köle avcıları Afrika’nın güneyinde kolonizasyon faaliyetlerine başlamıştır.

1889
Cecil Rhodes adındaki İngiliz işadamının kurduğu İngiliz Güney Afrika Şirketi (BSA) Zimbabwe’nin yerli kabileleriyle anlaşarak bölgede altın ve elmas aramış bir süre sonrada bu toprakları kolonileştirmiştir.

1893
Yerli halk BSA emperyalizmine karşı (topraklarını BSA’a satmışlardır ve köle olarak çalıştırmışlardor) isyan etmiş ancak kısa sürede bu ayaklanma bastırılmıştır.

1902
BSA yönetiminin hakimiyeti İngiltere ile yapılan 2. Boer savaşı sonrası Zimbabwe’de sona ermiştir. Cecil Rhodes bu savaşta kuşatma altındayken yaşamını yitirmiştir.

1930
Toprak yasası çıkartılarak siyahilerin toprak edinmesi kısıtlanmıştır.

1930-1960
Siyahi muhalefet güç kazanmıştır ve Zimbabwe Afrika Halk Birliği (ZAPU) ve Zimbabwe Afrika Ulusal Birliği (ZAP) kurulmuştur.

1953
İngiltere sömürge bölgesini üçe bölerek Zimbabwe, Zambiya ve Malavi’den oluşan Orta Afrika Fedarasyonunu kurmuştur.

1965
Güney Afrika’daki apartheid (siyahilere hiçbir sosyal hak tanımayan ve beyaz ırkı üstün gören sistem) sistemini savunan beyaz azınlık hükümet kurmuştur. 11 kasım 1965’te Rodezya adı altında bağımsızlığını ilan etmiştir.

1970-1974
Hükümet birlikleri ile siyahi gerillalar arasında apartheid politikaları nedeniyle 4 yıl sürecek bir iç savaş başlamıştır. Yalnız coğrafi ve diğer koşullar nedeniyle her iki tarafta kesin bir şekilde birbirlerine üstünlük sağlayamamışlardır.

1978
Beyaz azınlık lideri Ian Smith’e yapılan baskılar sonuç vermiş ve ilk kez 1978’de siyahi halk ile beyaz halk aynı haklara sahip olmuştur.

1980
II. Dünya savaşı sonrası başlayan ve ABD’nin öncülüğünü üstlendiği (Filipinler gibi) sömürülen devletleri kalkındırma ve bağımsızlarını tanıma siyasetiyle İngiltere devleti, Zimbabwe’nin bağımsızlığını resmen tanımıştır.

1981
Ülkede ilk demokratik seçimler yapılmış ve yerel halkın desteklediği Zimbabwe Afrika Halk Birliği (ZAPU) seçimleri kazanmıştır.

1998
Yoksulluk ve süregelen sorunlar nedeniyle ayaklanma çıkmış ve ülkede ekonomik kriz yaşanmıştır. Krizin en büyük nedenlerinden biri ülkedeki güvensizlik ortamı sebebiyle dışarıya göç eden 4 ile 5 milyon vatandaşın iş gücü kaybı yaratması ve ülkedeki döviz rezervlerinin bitmesi olmuştur.

2015
Zimbabwe Cumhurbaşkanı Mugabe Afrika Birliği Başkanı olarak seçilmiştir.

2009
Ülkede enflasyon % 230 milyona ulaşmış ve IMF'e başvurulmuştur.