BOLİVAR (Simön)

güney amerikalı general ve devlet adamı
(Caracas 1783 - Santa Marta, Kolombiya, 1830)

XVI. yy.'da Venezuela'ya yerleşmiş zengin bir bask ailesinin çocuğudur. Jean-Jacques Rousseau’nun ilkelerini benimsemiş Simon Rodriguez adlı bir eğitimci tarafından yetiştirildi. 1799’da, öğrenimini tamamlamak üzere Ispanya'ya gitti. 1802’de evlendi ve Venezuela’ya döndü; ama karısı ölünce (1803) yeniden Avrupa’ya geçti. Napolyon l’in taç giyme törenine katıldı. Devrimci düşünceleri benimsedi ve Roma'da, Kutsal dağ’da, ülkesinin kurtuluşu için mücadele edeceğine dair andiçti. Avrupa’da yaptığı çeşitli yolculuklardan sonra mason locasına kaydoldu. ABD'yi ziyaret etti ve 1807’de Venezuela’ya döndü. Başka kreol soylularıyla birlikte bağımsızlığı hazırlamak için gizli çalışmalara başladı; ispanya yüksek cuntası'nın dağılması sırasında, arkadaşlarıyla birlikte geçici bir kreol hükümeti kurmayı başardı (nisan 1810). Venezuela'nın bağımsızlığı davasına İngiltere’nin desteğini sağlamak üzere bu ülkeye gönderilen Bolivar, Caracas'a dönüşünde bağımsızlığı ilan ettirdi (5 temmuz 1811); ama ispanya yanlıları, sonunda ağır bastılar (temmuz 1812).

Miranda döneminde hizmeti geçen Bolivar, Yeni Granada’da Cartagena'ya yerleşti; Yeni Granada kuvvetleri başkomutanlığına atandı; venezuelalı kralcıların bu ili istila girişimini önledi (1812-13). Hemen sonra ülkesine dönerek İspanyol sömürge yönetimine karşı bir "ölüm-kalım savaşı” başlattı. Taguanes zaferinin (ağustos 1813) ardından, Caracas’ı ele geçirdi. Libertador (kurtarıcı) unvanını aldı ve 1814'te diktatörlüğü ilan edildi. Ancak, ülkenin iç kesimlerinde yaşayan Llanerolar, ispanya'dan Boves ve Morales'in de desteğiyle Caracas üzerine yürüdüler ve iç savaş, kibirli kreol aristokrasisine karşı bir S toplumsal sınıf savaşına dönüştü. Caracas düştü (temmuz 1814); ispanya'dan " destek kuvvetler geldi ve Bolivar Jamaika’ya kaçmak zorunda kaldı.

Bolivar orada, cumhuriyetçi yönetimler ve amerikan halkları arasında yapılacak bir ittifakla, bağımsız bir Amerika kurulmasını öngören Jamaika temel yasası'nı kaleme aldı. Haiti’de başkan Pötion tarafından karşılandı; Venezuela'ya dönüş hazırlıklarına başladı ve 1816 aralığında bu amacına ulaştı. Ancak, ülkenin doğusunda sıkışıp kaldı; orada küçük bir devlet kurarak, Angostura'yı başkent yaptı. Topladığı kongrede, gelecekteki Büyük Kolombiya devletinin temellerini attı; kendisi de bu devletin başkanı oldu. Pâezli Llanerolar ile birleşti; İngiliz lejyonunu kuran gönüllüleri saflarına kabul etti ve 1819’da Yeni Granada'ya karşı büyük bir sefere girişti. Llano ovalarını ve And dağlarını aştı. Boyacâ'da ispanyollar'ı yendi, Bogotâ’ya girdi (ağustos 1819) ve kısa süre sonra, Venezuela ile Yeni Granada'nın Bolivar başkanlığında birleştiği ilan edildi. Ispanya’daki 1820 liberal devrimi ile felce uğrayan venezuelalı meşruiyetçiler Carabobo’da kesin bir yenilgiye uğratıldılar (haziran 1821).
Bolfvar, bundan sonra, yardımcısı Sucre ile birlikte Ekvador’a yöneldi: Quito alındı (haziran 1822) ve Büyük - Kolombiya'ya bağlandı. Temmuz 1822'de, Guayaquil'de San Martın ile görüştü, bu görüşmeden sonra San Martın çekildi; Bolıvar Lima'ya girerek kendini Peru diktatörü ilan ettirdi (eylül 1823). Son meşruiyetçi ordular, Junın’de Bolıvar (ağustos 1824) ve Ayacucho'da yardımcısı Sucre (aralık 1824) tarafından yenilgiye uğratıldı. Sucre, yukarı Peru’yu bir devlet haline getirdi, buraya Bolfvar'ın onuruna Bolivya adını verdi. Böylece Blı'var üç cumhuriyetin (bugünün altı devleti) cumhurbaşkanı olarak ününün doruğuna ulaşmış bulunuyordu. Topladığı Panamâ kongresi, 1826 yazında yapıldı. Bu toplantıya, tüm Amerika ülkelerinden yalnızca Meksika, Guatemala, Kolombiya ve Peru katıldı.

Yeni devletin ayrılıkçı ve anarşist eğilimleri, Bollvar'ın kurduğu birliği etkilemeye başlamıştı. 1827'de, Peru Bolfvar'ın yetkilerini tanımadı ve Kolombiya'ya savaş açtı; Pâez, Venezuela'nın(1829), Flores de Ekvador'un (1530) bağımsızlığını ilan etti. Bolıvar, mayısta Bogotâ’da istifa etti ve aralıkta da "denizi sürmeye kalkışmanın” umutsuzluğu içinde öldü. Napolöon’a gizli bir hayranlık besleyen, hırslı ve inatçı bir adam olan Bolıvar, üstün nitelikli bir general, bir halk önderi ve bir devlet kurucusuydu; ama istikrarlı kurumlarca yönetilen, barışçı büyük bir İspanyol amerikan topluluğu kurma düşünü gerçekleştiremedi.