Avarlar

Önce Orta Asya’da, ardından 6- 9. yüzyıllar arasında Doğu Avrupa’da imparatorluk kuran Orta Asya asıllı kavim.

Çeşitli kaynaklar Avarların kökeninin Asya’da görülen Juan Juanlara (Cücenler) dayandığında birleşirler. Çin kaynakları Juan Juan adını, Arap ve Bizans kaynakları Avar sözcüğünü kullanır. Avarların tarihi Asya ve Avrupa dönemleri diye ikiye ayrılır. Asya dönemi 3-6. yüzyıl, Avrupa dönemi de 6-9. yüzyıl arasını kapsar.

Hun İmparatorluğu’nun yıkılmasından sonra, 200’lerde Avarlar Orta Asya’da bağımsız bir kabile imparatorluğu kurdular. 458’de Çinlilerle Avarlar arasında büyük bir savaş oldu, yenilen Avarlar Orta Asya’dan Batı Asya’ya geçtiler. 552’de Avarların egemenliği altındaki Göktürkler ayaklanarak Avarları kovdular. Batı’ya doğru göç eden Avarlar, Bizans’tan yerleşme bölgesi istedilerse de, bir anlaşmaya varamayınca ilişkileri düşmanca bir nitelik kazandı. Slav boylarını egemenlikleri altına alıp Avrupa’ nın içlerine doğru akınlar düzenlemeye başladılar. 565’te kağanları Bayan yönetiminde bir Avar devleti kuruldu.

Bayan, Bizans ordusunu bozguna uğrattı. Avarlar daha sonra Lombardlarla birleşerek Macaristan’ı ele geçirdiler. Lombardların Kuzey İtalya’ya göç etmeleri üzerine bu ülkeye bütünüyle egemen oldular. Devlet merkezini Macaristan’a yerleştirdiler. Avar İmparatorluğu’nun elindeki topraklar Elbe Vadisi ve Alp Dağlarından Don Irmağına kadar uzanıyordu. Bayan, Bizans’ı art arda yenilgilere uğratıp Belgrad yöresini ele geçirdi, Tuna Vadisini yakıp yıktı, Bizans kapılarına kadar dayandı. Avarlar bütün Avrupa’yı yağmalayarak ve Bizans’tan büyük vergiler alarak iyice zenginleştiler. Biri 617’de, biri de 626’da olmak üzere Konstantinopolis’i (İstanbul) iki kez kuşattılarsa da alamadılar. Konstantinopolis kuşatmasının başarısızlığa uğramasından sonra, Avar İmparatorluğu da gerilemeye başladı.

7. yüzyıl boyunca Bizans’ın da desteğiyle Avarlara bağlı kavimler art arda ayaklanıp, Avarların elindeki toprakların bir bölümünü ele geçirdiler. 8. yüzyılda, Avarlarla Frankların desteklediği Bavyeralılar arasındaki Yirmi Yıl Savaşları, Avar devletini iyice sarstı. Charlemagne, 791’de Avarlara karşı büyük bir sefer düzenledi, hâzinelerine el koydu. 805’te Charlemagne son bir sefer düzenleyerek Avarları kesin olarak yıktı. Ardından Slavlar Avar topraklarına yerleşti. Avarların büyük bölümü Hıristiyanlığı kabul ederek Slavlar arasında eridi.

Avarlar göçebe bir kavimdi. Avar devleti, kavimlerden oluşan bir federasyon yapısındaydı, ama yönetim Avarlardaydı. Tabi kavimler sınır boylarına yerleştirilip tampon olarak kullanılırdı. Avarların başında “kağan” unvanı taşıyan bir hükümdar ve “yuğruş” denen vezirler vardı. Devlet örgütlenmesi ordu ve askerliğe dayanıyordu. Atlı güçler Avarlardan oluşurken piyade askerleri de tabi Slav kavimlerindendi. Önceleri Şamancı olan Avarlar, Frankların ülkeyi ele geçirmesinden sonra Hıristiyanlığı benimsediler.