AEROSOL
a. (fr. aerosol). Bir sıvının, bir çözeltinin ya da katı bir cismin çok küçük ve ince parçacıklarının havada ya da bir gaz içinde dağılması ya da asılması. (Bk. ansikl. böl. Tıp.)

—Gökbıl. Atmosferik aerosol. troposfer ya da stratosfer havasında asıltı halinde bulunan ve çok küçük parçacıklardan oluşan koloidal sistem; parçacıklar doğal kökenli (okyanus tuzu, yanardağ tozları, çiçektozu taneleri vb.) ya da yapay kökenli kirleticilerdir (kurşun tetraetil, amyant, kuvars...).

—ANSİKL. Gökbil. Atmosferik aerosol.
Parçacıklar çapları mikrometre düzeyinde olduğunda, havada uzun süre asıltı halinde kalır ve çok uzak bölgelere ulaşır.
Doğal aerosollar değişik kökenli ve çeşitli boylarda olabilir. Kara kökenli aerosolların başlıcaları, iyonlardan (sülfat, nitrat, kalsiyum), organik bileşiklerden ve çözünmez toprak parçacıklarından oluşur. Okyanustan gelen aerosollar ise, kara kökenli bazı parçacıklar içerse bile genellikle deniz tuzundan kaynaklanır. Öte yandan doğal radyoaktif parçacıklara her iki ortamda da eşit ölçüde rastlanır.

Radyoaktif parçacıkları toplayıp karalara ve denizlere bırakan, yağışlardır. Bu parçacıklar havaya oranla yağmurda yaklaşık bir milyon kez daha yoğundur. Yağmurlar atmosferi temizleyen temel etkenlerdir ve kimi topraklara sülfat ya da nitrat sağlayan tek kaynak oluşturur.

Ayrıca aerosollar çek çeşitli kökenden gelen kirletici parçacıklar içerir. Bazı ürünler aerosol biçiminde taşınır ve yayıldıkları yerlerden çok uzak ortamlara ulaşır. Atmosferde aerosolların dolaşımı hava kütlelerinin yer değişimiyle gerçekleşir. Stratosferde havanın dolaşım hızının çok düşük olması nedeniyle parçacıklar yıllarca kalabilir; oysa troposferde yaklaşık bir ay tutunurlar. Dolayısıyla askeri amaçlı nükleer denemeler yüzünden stratosferde büyük miktarda radyoaktif elementler yığılmıştır; bu elementler yağmurla toprağa düşmeden önce aerosol biçiminde bir yıldan uzun süre stratosferde kalır.

Sanayi atıklarından kaynaklanmış parçacıklar içeren ve dumanla havaya hastalıkların çok uzak bölgelere yayılmasına yol açabilirler. Nitekim Afrika kıtasıyla sınırlanan kahve pasının, kısa sürede Brezilya'ya ulaşması ancak bu şekilde açıklanabilir.

—Tıp. Aerosol küçük çapta bir sis meydana getirerek bazı ilaçların taşınmasını sağlar. Önceleri akciğer ve bronş hastalıklarında kullanılan aerosollar, bugün çeşitli hastalıkların tedavisinde kullanılmaktadır; sinüzit, fistül, deri ve dölyolu hastalıkları. Bu yolla verilen başlıca ilaçlar, antibiyotikler, kortikoitler, bronş genişleticilerdir. Veterinerlikte aerosollar etçil hayvanların solunum yolu hastalıklarının ve koyunda solucanlardan ileri gelen bronşitlerin tedavisinde kullanılır.

Aerosol meydana getiren aygıtlar, elektrikli bir pompayla bir çeper yüzeyine şiddetle çarptırılarak toz baline gelen bir sıvının bulunduğu özel bir boru sisteminden oluşur. Bu yöntemle ortaya çıkan damlacıkların çapı mikrometreyi geçmez ve bu sayede karıştıkları hava içinde asıltı olarak kalabilirler. Solunumla akciğerlere giren aerosollar kolaylıkla hava peteklerine kadar ulaşırlar ve bunların çeperlerinden geçebilirler,