Aerosol

Aerosol Kapları Nasıl Çalışır

Üstteki düğmeye basıldığı zaman, püskürtülecek sıvı ile sıvılaşmış itici gaz karışımı borunun içinde yükselmeye başlar, itici sıvı kaptan çıkarken buharlaşır ve içinde sıvı damlacıkları bulunan ince bir gaz bulutu halinde dışarıya fışkırır.

Aerosol kapları genellikle, lehimle birleştiril­miş teneke ya da alüminyum levhalardan yapılır; basınca dayanıklı olması için de tabanı çukurlaştırılır. Kabın tepesinde basılarak ça­lıştırılan bir valf, bu valfin hemen altında sarmal bir yay ve kabın dibine kadar uzanan esnek bir boru bulunur. Kabın içine önce püskürtülecek sıvı (aynı örneği sürdürürsek mobilya cilası) doldurulur. Daha sonra ka­pak, valf ve boru üçlüsü takılır. En sonunda da valften içeriye basınç altında itici gaz gönderilir. İtici gazın büyük bölümü kaptaki basıncın etkisiyle sıvı hale geçer; ama sıvılaş­mış itici gaz ile cila karışımının üstünde gene de bir itici gaz katmanı kalır. Kabın içindeki basınç ve sarmal yay, düğmeye basılmadıkça valfin kapalı kalmasını sağlar.

Aerosolü püskürtmeden önce, bu maddey­le itici gazın iyice karışmasını sağlamak için kabı çalkalamak gerekir. Tepedeki düğmeye basıldığında valf açılır ve kabın içindeki basın­cın etkisiyle sıvı karışımı boruda yükselmeye başlar. İtici gaz memeden çıkarken buharlaşa­rak gaz haline geçtiği için, bu sıvılaşmış gaz kütlesinde asıltı halinde bulunan mobilya cilası ya da herhangi bir sıvı, aerosol püskür-tüsü biçiminde memeden fışkırır. Bir miktar sıvının dışarı çıkmasıyla kabın içinde oluşan boşluğu, buhar halindeki itici gaz doldurur.

Deodorantlar, tıraş kremleri, cilalar, cam temizleyicileri, saç spreyleri, böcek ilaçları, püskürtmeli boyalar ve daha birçok ürün aerosol kapları içinde satışa sunulur. Gerçek­ten de bu tür maddeleri kullanmanın en pratik ve kolay yolu budur. Ne var ki bu kolaylığın çok yüksek bir bedeli vardır. Aero­sollerde kullanılan itici gazlar zehirli ya da kolayca alev alan maddeler değildir, ama Dünya'nın atmosferinde yarattıkları bazı de­ğişiklikler ileride büyük yıkımlara yol açabi­lir. Bu tehlikenin nedeni, itici gazların hava­daki herhangi bir maddenin etkisiyle parça­lanmayacak kadar kararlı ve kalıcı olmasıdır. Atmosferde yükselen bu gazlar, yeryüzünün yaklaşık 25 km üstündeki ozon katmanıyla karşılaşıncaya kadar hiçbir değişikliğe uğra­maz. Oysa, oksijenin üç atomlu değişik bir biçimi olan ozon her an tepkimeye hazırdır ve bu gazlarla kolayca birleşir. Bu tepkime sonucunda ozon parçalanır ve iki atomlu oksijene dönüşür.

Dünya'nın çevresindeki bu ozon katmanı, atmosferdeki oksijenin, Güneş'ten yayılan morötesi (ültraviyole) ışınları soğurmasıylakendiliğinden oluşur. Bu katman, deri kanse­rine yol açabilen bazı zararlı morötesi ışınla­rın yeryüzüne ulaşmasını engellediğinden, canlılar için çok önemlidir. Aerosollerdeki itici gazların sürekli olarak havaya karışması ozon katmanının giderek incelmesine ve de­linmesine yol açabilir. Sonuçta, yeryüzündeki canlılar Güneş'in zararlı ışınlarıyla her an karşı karşıya kalabilir.

Aerosol

, bir katının veya bir sıvının gaz ortamı içerisinde dağılmasıdır. Duman, sis ve spreyler örnek olarak gösterilebilir.10 mikrondan daha küçük çaplı sıvı veya katı parçacıklardan oluşan çok fazlı sistem.

Son yıllarda aerosoller köpük veya jel şeklinde hazırlanmaktadır. aerosoller; itici gaz, çözücü ve aerosol kabından oluşur. aerosol kabı sprey kabı olarak da bilinir. içindeki sıvıyı bir sis veya köpük halinde saçmak üzere düşünülmüş ve genellikle madeni bir kutu veya plastik bir şişe biçimindedir. eskiden böcek ilaçlarını püskürtmek maksadıyla geliştirilen aerosol kabı, günümüzde çok çeşitli ürünler için kullanılmaktadır. itici gaz basınç altında tutulan sıvılaştırılmış gaz veya gazlar karışımıdır. bu gazların kaynama noktası normal ısının altındadır. bu sebeple itici gaz karışımı atmosfer ile temasa gelir gelmez sür'atla buharlaşır. etken madde de saç veya cilt üzerinde kalır. köpük ve toz aerosoller için de prensip aynıdır. itici gaz olarak kullanılan maddelerin inert, kokusuz ve renksiz olmasına, toksik ve yanıcı olmamasına dikkat edilir. bu amaçla fluorokarbonlardan trikloromonofluorometan, diklorodifluorometan çok kullanılmakla birlikte, son yıllarda ozon tabakasına verdiği zararlar sebebiyle terk edilip yerlerine propan, izobütan, n-bütan gibi gazlar veya karışımları kullanılmaktadır. aerosollerin başlıcaları oda deodoranları, bakterisit ve insektisitler, saç lakları ve traş kremleridir.

Kimya literatüründe yer alan aerosol, bir kavram olmakla birlikte, gaz halde bulunan herhangi bir kütle içerisinde asaltı halde olan katı ve sıvı parçacıkların meydana getirmiş olduğu, ince karışımlara verilen isimde aerosol olarak literatürde yer alır.

Aerosol örnekleri ise, doğada oldukça sık bir şekilde karşılaşılan örnekler arasında yer almaktadır. Öyle ki havadaki bulutlar, yere yakın bölgelerde oluşan sis ile ev ve de sanayilerin bacalarından çıkan dumanlar, aerosol karışımlara verilebilecek en iyi örnekler arasında yer almaktadır. Bulutların içerisinde bulunan küçük su damlacıkları, bacalardan çıkan dumanların içerisinde bulunan katı parçacıklar, bulutların ve dumanların birer aerosol örneği olmasına neden olmaktadır. Bu gibi örneklerin haricinde, içerisinde basınç bulunan bir kap içerisinden püskürtülen maddeler için de aerosol kavramı kullanılabilmektedir. Bu türdeki kaplara ise, “aerosol kabı” adı verilmektedir.

Aerosol kaplarının içerisinde, belirli bir madde ve de basınçlı bir gaz bulunmaktadır. Bu basınçlı gaz, maddeleri dışarıya doğru püskürtmek amacıyla kullanılmaktadır. Örnek vermek gerekirse, mobilya sektöründe kullanılan ve cila atma işine yarayan mobilya cilası ve bu cilayı püskürtmek için basınçlı kabın meydana getirdiği karışım aerosole örnek olarak verilebilmektedir. Aerosol kabının içerisinde bulunan itici gaz, belirli bir basınç altında sıvılaştırılmış olan kloroflorokarbon ya da flüorokarbon bileşiğidir.

Aerosol kaplarının, kendine has belirli bazı özellikleri bulunmaktadır. Bu kaplar, alüminyum veya teneke gibi levhalardan yapılmaktadır. Bu levhalar lehimle birleştirilir. Yine bu levhaların tabanları çukurlaştırılmaktadır. Bunun nedeni ise, kabın basınca dayanıklı olmasını sağlamaktır. Aerosol kaplarının en üzerinde, basıldığı zaman çalışan bir valf, bu valfin altında sarmal yapıda bir yay ve de esnek yapıda bir boru bulunmaktadır. Bu boru, kabın altına kadar uzanmaktadır.

Arosol kaplarının içerisine, öncelikle dışarıya püskürtülmek istenen sıvı madde doldurulmaktadır. Bu işlemin ardından kaba, kapak valf ve de boru takılır. En son olarak ise, basınç altındaki itici gaz, aerosol kabın içerisine doldurulur. Bu itici gaz, aerosol kabın içerisine valf aracılığıyla gönderilir. Basınçlı ve itici özellikteki gazın bir kısmı, kabın içerisinde sıvı hale geçer. Bunun nedeni ise, kapta oluşan basınçtır. Sıvılaşmış gaz ile püskürtülmek istenen madde karışımının en üzerinde, püskürtmeye yetecek kadar itici gaz bulunmaktadır.

Aeorosol kabın içerisinde olan aerosol karışımın, püskürtülmeden önce kabın çalkalanması gereklidir. Bunun nedeni ise, püskürtülmek istenen madde ile itici gazın birbirine karışmasının gerekliliğidir. Kabın üzerindeki düğmeye basıldığı zaman, valf açılır ve de kabın içerisinde bulunan aerosol karışım, basıncın etkisiyle boruda yükselmeye başlamaktadır. Ardından dışarıya, püskürtülmek istenen madde ve itici gaz çıkar. Bu işlemin ardından, aerosol kabın içerisinde bir boşluk meydana gelmektedir. Oluşan bu boşluk, gaz haldeki itici gaz tarafından doldurulur. Aerosol kaplar, bu şekilde çalışmaktadır.

Aerosol karışım ve de kaplara örnek vermek gerekirse ise karşımıza, deodorantlar, tıraş kremleri, cilalar, sprey boyalar, cam temizleyiciler, böcek ilaçları, parfümler gibi ürünler çıkmaktadır.