APSE

a. (tr. abces, lat. abscessus’tan)
1. Enfeksiyonun gelişmesiyle ortaya çıkan ve çeperleri, değişikliğe uğramış ve itilmiş komşu dokudan oluşan bir boşluktaki irin birikimi. (Bk. ansikl. böl.)
2. Tespit apsesi, tedaviye hizmet amacıyla, yapay olarak yaratılan mikropsuz apse.

ANSİKL. Apse, önceden oluşmuş boşluklarda ve serozlarda irinli sıvı birikmesinden (iltihaplı kistler, irinli plöreziler vb.) farklı bir oluşumdur. Sıcak apseler çoğunlukla mikroplu şırıngadan ileri gelir, ancak mikroplar lenf ya da kan yoluyla da girebilir: en çok rastlanan mikroplar stafilokoklar ve streptokoklardır.
Mikropların çoğalması sitolız yoluyla dokuları yıkan toksinlerin ortaya çıkmasına neden olur ve böylece organizma doğrudan doğruya saldırgana karşı kendisini korur: damarlardan dıyapedez yoluyla çıkan akyuvarlar ve bağdokusu hücreleri mikropları yutar ve çıkardıkları fermentler sayesinde sindirirler; hücre ve doku kırıntılarıyla mikrop ölüleri irin denen maddeyi oluşturur. Enfeksiyon odağı, çevredeki bağdokusunun çoğalıp apse kabuğunu meydana getirmesiyle belirginleşir. Bu çifte savunma tepkisi apsenin oluşmasını önleyebilirse, apse kızarıklık evresinden öteye geçmez. Kızarıklık evresinin yerel belirtileri iltihap belirtileriyle aynıdır: kırmızılık, sıcaklık, şişlik ve ağrı; bunlara genel belirtiler de eşlik edebilir: ateş, küçük titremeler, uykusuzluk.

Apsenin bulunduğu bölgede bir adenopati (beze) de görülebilir. Irinleşme yerel değişikliklere yol açar: apsenin büyümesi ve ortasının yumuşaması, zonklama ve apse yüzeysel ise üzerine bastırıldığı zaman duyulan sıvı oynaması. Deşilerek akıtılan sıcak apse hızla iyileşmeye yüz tutar, bazı hallerde (çok etkili mikrop, genel durumda bozukluk, şeker hastalığı) enfeksiyon yerel olarak yayılır (yaygın flegmon), bazen de mikropların kana karışması sonucu (septisemi ya da septikomiyohemi) daha uzak yerlerde yeni odaklar ortaya çıkar.

Erken antibiyotik verilirse apsenin oluşması engellenebilir,ama irinleşme bir kez ortaya çıktı mı, tek çare ameliyattır: geniş bir şekilde deşme, irinin boşaltılması, apse boşluğunun drenle akıtılması.

Koch basilinden ileri gelen ve verem hastalarında görülen apselerle (özellikle kemik-eklem tüberkülozları) bazı mantarların yaptığı apselere (mikozlar) soğuk apse denir. Bu çeşit apseler yavaş oluşur ve iltihap tepkisi göstermez.

Tespit apsesi

, bir hastalığın zararlı öğelerini saptayıp, organizmanın savunmasını güçlendirmek amacıyla yapay olarak meydana getirilen aseptik apsedir. Bu yöntem artık tedavide kullanılmamaktadır.