DİZEL

a. (bulucusu R. Diesel’in adından). Yakıtın (mazot ya da ağır yağ) özateşlemesini sağlayan, sıkıştırma oranı yüksek içten yanmalı motor. (DİESEL MOTORU da denir.)

• Diesel indisi, bir yakıtın Diesel motorunda tutuşmaya elverişliliğini belirten sayı. (Diesel indisi özgül ağırlık ve anilin noktası ile hesaplanır ve tutuşma niteliğini geliştirmek için kullanılan katkı maddelerinden etkilenmez.)

—Oto Yanm Diesel, bir Diesel motorundan daha düşük sıkıştırma oranıyla çalışan ve bu yüzden elektrikle ateşlemeyi gerektiren mazotlu motor

♦ sıf. Diesel motorla donatılmış bir otomobil, bir kamyon için kullanılır.

—ANSİKL. Bir Diesel, iki ya da dört zamanlı çevrimle çalışır ve bu bakımdan benzin motorlarına benzer Bununla birlikte karbüratör ve gerçek anlamda bir ateşleme sistemi taşımaması ile benzin motorlarından ayrılır. Silindir, bir yakıt hava karışımı emme yerine yalnız temiz hava emer ve sıkıştınr. Sıkıştırma zamanı sonunda, yakıt çok yüksek bir basınçla doğrudan doğruya yanma odasına püskürtülerek havayla karışır. Genellikle 15/1 ile 20/1 arasında değişen oranlardaki sıkıştırma sonucu sıcaklığı yükselen hava, gaz karışımının kendiliğinden tutuşmasını sağlar. Piston yalnız temiz havayı sıkıştırdığından yakıt püskürtülmeden yanma olmaz. Yakıt, her silindire, devinimini krank milinden alan bir ya da birçok küçük pompayla dağıtılır. Pompaların debisi, dolayısıyla gücü gaz pedalıyla ayarlanır. Yakıt her silindire bir enjektörle püskürtülür.

Enjektör yakıtı havayla iyice karışabilecek nitelikte bir tür ince sis haline getirir Bir Diesel motorunda yanma odası çeşitli biçimlerde yerleştirilebilir Doğrudan püskürtmeli motorlar benzin motorlarına benzer ve silindir kapağı üstünde yer alan supaplarla dağıtım yapar; enjektör ateşleme bujisine benzer bir konumda yerleştirilmiştir. Ön yanma odalı motorlarda, silindir kapağı içinde "ön yanma odası" denilen bir boşluk yer alır; bu boşluk piston tarafında bulunan yanma odasıyla bağlantılıdır; enjektör bu boşlukta bulunur ve gaz içinde güçlü bir burgaç oluşturarak olabildiğince eksiksiz bir yanma sağlar. Yakıtın kolayca tutuşmasını sağlamak için bu boşluk soğutma devresi dışında bırakılarak sıcak tutulur. Soğumuş motor, silindir kapağında bulunan bir "ön ısıtıcı" buji ile çalıştırılır. Bataryanın akımı bir kontakla bujinin filaman biçimindeki elektroduna iletilir. Kızıl dereceye getirilen bu filaman, ateşleme kendi kendine oluşuncaya değin ilk tutuşmayı sağlar. Denenmiş bir tekniğe göre, Diesel motorları genellikle egzos gazlarının çalıştırdığı türbokompresörlerle aşırı doldurulur. Yüksek devirli Diesel motorlarında mazot, gemilerdeki düşük devirli motorlarda ise Diesel deniz yakıtı kullanılır.

DİESEL-ELEKTRİK

sıf. (fr. diesel -Ğlectrique). Bir elektrik üretecini ya da bir alternatörü çalıştıran bir Diesel motorundan gücünü alan bir lokomotif için kullanılır (Alternatöre bir doğrultucu eşlik eder; böylece elde edilen doğru akım elektrikli lokomotifte olduğu gibi cer motorlarını besler.)

DİESEL-HİDROLİK

sıf (fr. diesel-hydraulique). Bir Diesel motorunun sağladığı gücü hidrolik ya da hidromekanik transmisyonla tekerleklere ileten lokomotif için kullanılır.