benzin
petrolden elde edilen ve içten yanmalı motorlarda yakıt olarak kullanılan, uçucu ve parlayıcı sıvı hidrokarbonlar karışımı. Sıvı ve katı yağlar için çözücü olarak da kullanılır. Önceleri, özellikle gazyağı üretimine yönelik petrol sanayisinin bir yan ürünü olan benzin, karbüratörde havayla kolayca karışabildiği ve yandığında yüksek enerji verdiği için, kısa sürede en çok kullanılan otomobil yakıtı durumuna geldi.
Benzin, önceleri ham petrolün damıtılması ve daha değerli olan uçucu bölümlerinin ayrılması yöntemiyle üretilirdi. Sonraları, ham petrolden daha fazla benzin elde edebilmek için, büyük molekülleri parçalayarak daha küçük moleküllere dönüştüren kraking yöntemi geliştirildi. Büyük molekülleri ısı ve yüksek basınç etkisiyle parçalamaya dayanan ısıl kraking işlemi 1913’te uygulamaya kondu; 1937’den sonra da yerini, kimyasal tepkimeleri hızlandırarak daha çok benzin elde edilebilmesini sağlayan katalizörlerin kullanıldığı katalitik kraking yöntemine bıraktı. Benzinin niteliğini ve üretim miktarını artırmak üzere başvurulan öbür yöntemler, propilen ve büten gibi gaz halindeki alkenleri daha büyük moleküllere dönüştüren polimerleştirme; bir alken ile örneğin izobütan gibi bir parafini bağlayan alkilleme; düz zincirli hidrokarbonları dallanmış zincirli hidrokarbonlara dönüştüren izomerleştirme ve ısı ya da katalizör yardımıyla molekül yapısını yeniden düzenlemeye dayanan reforming (düzeltim) işlemleridir.
Benzin, değişik yapıdaki yüzlerce hidrokarbonun karışımıdır. Çoğu doymuş olan bu hidrokarbonların her melekülünde 4-12 karbon atomu bulunur. Otomobil yakıtı olarak kullanılan ve karışım yüzdesi yükseltiye ve mevsime göre ayarlanan benzin 30 -200 C arasında kaynar. Uçak benzinindeki az ve çok uçucu bileşenlerin oranı, otomobil benzinindekinden daha azdır.
Bir benzinin vuruntuyu (yakıt buharlarının silindirde verimi düşürecek kadar hızlı yanmasını) önleme özelliği oktan sayısı olarak belirtilir. 1930’larda, yanma hızını azaltmak için benzine kurşun tetraetil eklenmeye başladı; ancak, egzoz gazlarında zehirli kurşun bileşiklerine rastlandığından, 1970’lerde bu uygulamadan vazgeçildi. Bugün, yüksek oktanlı benzinlerin üretiminde kimyasal dönüştürme işlemleri uygulanmaktadır.
1970’lerde petrol fiyatlarının artması üzerine, şeyi, katran tozu ve kömürden elde edilen ham petrolden ya da doğal gazdan benzin üretmek için araştırmalara başlanmıştır.
kaynak: Ana Britannica