anayasa şikayeti

İsviçre, Almanya, Avusturya, İspanya ve Portekiz hukuk sistemlerinde, devlet organ ve makamlarınca temel haklan çiğnenen gerçek ve tüzel kişilerin, tüm yasal yollan denemelerine karşın olumlu bir sonuç alamamaları durumunda, anayasa mahkemesine (İsviçre’de Federal Yüksek Mahkeme’ye) yapabilecekleri başvuru.

En geniş biçimiyle Almanya Anayasası’nda düzenlenmiştir (m. 93). Buna göre yasalara karşı olduğu gibi, yönetsel ve yargısal kararlara karşı da anayasa şikâyeti yapılabilir. Anayasa şikâyeti, İspanya ve Portekiz anayasalarında da Almanya’daki gibi geniş kapsamlı olarak düzenlenmiştir. Oysa Avusturya Anayasa
Mahkemesi Kuruluş Yasası’nın 144. maddesi, anayasa şikâyeti yolunu, yönetsel kararlara karşı yapılan başvurularla sınırlamıştır.

İsviçre’de ise yalnızca kantonların temel haklan zedeleyici yasalarına, tüzüklerine, yönetmeliklerine ve mahkeme kararlarıyla yönetsel kararlarına karşı anayasa şikâyeti yolu kabul edilmiştir. Anayasa şikâyeti, bir istinaf başvurusu türü olmayıp, özel bir hukuksal kurumdur. Anayasa şikâyeti üzerine yapılan yargı denetimi, yalnızca temel hakların zedelenmiş olup olmadığının saptanmasını içerir. Mahkeme, temel hakların zedelendiği kanısına varırsa, ilgili yasa hükmünü ya da yönetsel kararı iptal eder. Söz konusu olan bir mahkeme kararıysa, onu da bozar.