Şikeste nestalik

, ŞÎKESTE olarak da bilinir, kuralları kırılarak (Farsça şikeste: “kırık”) yazılan nestalik yazı.

17. yüzyıl başlarında Safeviler döneminde İran’da ortaya çıktı ve yalnız İran, Afganistan, sınırlı ölçüde de Hindistan’da, özellikle yazışmalarda şikeste talik ve nestalikin yerine kullanılarak günümüze kadar geldi. Bilinen en eski örneği, Safevilerden Şah I. Süleyman’ın valilerinden Mürteza Kulihan Şamlu’nun (ö. 1688) yazdığı bir nottur.

Bu yazının bir ölçüye kadar olgunlaşmış olmasına bakılarak, şikeste nestalikin 17. yüzyıldan biraz önce ortaya çıktığı ve bir gelişme dönemi geçirdiği düşünülebilir. Şikesteyi ilk yazan bir başka kişi de Şefia unvanıyla tanınan Muhammed Şefi-i Herevi’dir (ü. 17. yy sonu- 18. yy başları). Bunları Mirza Hasan-ı Kirmani (ö. 1675?), Muhammed Muhsin-i Komi (ö. 1684?), Muhammed İbrahim-i Komi (ö. 1703?), Muhammed Aliyy-i İsfahani (ö.1748?) gibi hattatlar izledi ve her biri şikestenin gelişmesine katkıda bulundu. Ama şikesteyi güzelliğinin doruğuna çıkaran Abdülmecid-i Talkâni (ö. 1771) oldu. Onun ortaya koyduğu bazı karmaşık birleşme biçimlerinin okunuşta zorluk yaratması, 19. yüzyılda şikesteyi basitleştirme gayretlerine yol açtı, ama büyük bir başarı sağlanamadı. Bugün Tahran’daki Encümen-i Hoşnuvîsân-i İran (İran Hattatlar Encümeni) adlı okulda Talkâni’nin yolu izlenmektedir. En büyük şikeste ustaları Yedullah Kabuli ve Rıza Muşaşai’dir. Türkiye’de fazla tutulmamış olan şikeste, Bâb-ı Fetva’da pek yalın sayılacak bir biçimde kullanılmıştır.

Şikeste talik

, kuralları kırılarak (Farsça şikeste: “kırık”) yazılan talik yazı.
Normalde birleşmeyen harfler de öbür harflere bağlanarak yazılır. Dolayısıyla harf ve sözcükler iç içe girerek karmaşık bir görünüm alır. Ayrıca bak. talik.