Eiffel kulesi

G. Eiffel tarafından, 1889 Sergisi için, Paris’te Champ-de-Mars meydanı’na inşa edilen metal anıt.

O döneme kadar yapılan en yüksek kule 156 m ile Köln katedralinin kulesiydi. Dökme demirden 300 m yüksekliğinde bir kule yapmayı ilk kez İngiliz mühendis Trevithick düşündü (1833). 1888’de, E. Neve ve F. Hennebique ahşap bir kule yapmayı tasarlıyorlardı. Oysa, Eiffel şirketinin araştırma ve inceleme bölümü şefi Dyckhoff, daha 1878'de, işletmenin o zamana kadar gerçekleştirdiği büyük köprülerin ışığı altında, demir bir kule yapılmasını önerdi. 1884'te, 1789'un yüzüncü yıldönümünü kutlama tasarısı oluşjuğu zaman şirketin mühendislerinden Emile Nouguier ve Maurice Koechlin, projenin hesaplarını yaptılar ve mimari dekorasyon konusunda Stephen Sauvestre’in işbirliğini sağladılar.

1 mayıs 1886'da, ticaret bakanı Lockroy Sergi'nin yarışmasını açtı; temelinin kenar uzunluğu 125 m olan, 300 m yüksekliğinde bir kule yapımı da yarışma programı içindeydi. 12 haziranda, Eiffel projesi, 700 yarışmacı arasından birinci seçildi, inşaat sözleşmesi, 8 ocak 1887'de, vali Poubelle (1831-1907) ile Lockroy arasında imzalandı. 28 ocakta başlanan temel inşaatı 5 ay sürdü; montaj işleri 200 işçi tarafından 21 ayda yapıldı ve 31 mart 1889'da tamamlandı. Perçinleme işlemini şantiyede toplamın üçte birine indirmek amacıyla 10 m'lik öğeler biçiminde ön üretimle hazırlanan bu dev kafesli piton, bütün o görkemli görünüşüne rağmen temelleri üzerine santimetre kare başına yalnızca 4 kg'lık bir ağırlık yükler.

Hafif ve rüzgâr geçiren bir yapısı vardır (temeller ve çeşitli kapalı bölmeler dışında ağırlığı 73411). Ayakları oluşturan dört eğik keson, yerden 57 m yükseklikte, birinci katı taşıyan köprü-kirişlerle birbirine bağlanmıştır (76 m çapındaki büyük kemerler, yalnızca süslemeye yöneliktir). Bu dört keson, ikinci katta (116 m) birleşerek, üçüncü katı (276 m), feneri ve son platformu [bugün bu platformun tepesinde 320 m yükseklikte bir anten vardır] taşıyan tek bir keson oluşturur. Kesonların, bir hiperbolün kolları biçimindeki eğikliği, düşey taşıma uzmanlarını zor pır problemle karşı karşıya bıraktı. Löon Edoux'nun ikinci ve üçüncü katlar arasına kurduğu hidrolik asansörler bugün de işlemektedir. Otis'in ayaklara kurduğu asansörler de, 1900’de yine hidrolik olan Fives-Lille asansörleriyle değiştirilmiştir.

1889 Sergisi'nin can alıcı noktası olan kule, sürekli bir başarı kazandı ve Paris'in en çok ziyaret edilen anıtı oldu. Eiffel’ in deneylerine hizmet etmesi ve bir me teoroloji istasyonu olarak görev yapması dışında bu kule, ilk radyo (E. Ducretet, 1898) ve televizyon (E. Belin, 1925) dene me yayınlarına tanık oldu, Ferriö’den (1906) sonra, Radio-Tour-Eiffel, 1921'den bu yana düzenli bir biçimde televizyon da 1957'den beri yayın yapmaktadır. 1964'te tarihi anıtlar siciline geçirilen kule, Ville de Paris'nin malıdır. 1980'den beri, Eiffel'de ki kapalı bölmeleri gözden geçirilip onarmayı üstlenen bir şirket tarafından yönetilmektedir.