Apraksi
Bir beyin lezyonu sonucunda, hareket etme ve düşünme yetisinde herhangi bir gerileme olmaksızın, beceri isteyen gündelik işleri yapabilme yeteneğinin yok olması. Örneğin yalnızca bir kolu etkileyen hareket apraksisinde (ya da kinetik aprakside), hasta, kaslarında bir güçsüzlük söz konusu olmadığı halde bir anahtarı kilidin içinde döndürmek gibi beceri gerektiren devimsel hareketleri yapamaz.
Unutkanlığın son aşaması olan düşünce apraksisi, herhangi bir eylemi tasarlama yeteneğinin yitirilmesidir. Hasta, tasarladığı düşünceleri hiçbir zaman tam bir düzene oturtamadığı gibi, düzenlediği düşünceleri de uygulama aşamasına geçirmeye yetecek kadar uzun süre aklında tutamaz. Eylemin bazı bölümlerini gerçekleştirebilir, ama bunların sırası yanlıştır. Örneğin ateş yakmak için çaktığı kibriti, parmaklarını yakıncaya değin elinde tutar. Bu tür apraksi, genellikle beyin kabuğundaki (korteks) dokuların büyük ölçüde yıkıma uğramasından ya da bakteri toksinleriyle ileri derecede zehirlenmeden (toksemi) ileri gelir.
Beyindeki çağrışım yollarının kesintiye uğramasından kaynaklanan düşünce-hareket apraksisinde düşünce ile hareket yeteneği arasında eşgüdüm yoktur. Örneğin elini rahatça kullanamadığından yakan hasta, aynı eliyle bir sineği yakalayabilir. Kendisinden istendiği zaman bir türlü beceremediği ıslık çalma, yumruk sıkma gibi belirli hareketleri, beklenmedik bir anda otomatik olarak yapabilir. Düşünce-hareket apraksisi genellikle beynin her iki yanındaki dış kıvrımları oluşturan dokuların yıkıma uğramasından kaynaklanır.
Daha çok sağ beyin yarımyuvarlağındaki bir doku bozukluğundan ileri gelen kurgusal apraksi, çeşitli parçaları anlamlı bir bütün oluşturmak üzere doğru biçimde bir araya getirme yeteneğinin yokluğudur. Bu hastalar, parçalarına ayrılmış basit bir maketi yeniden eski biçiminde ya da modelde gördüğü biçimde bir araya getiremez.
MsXLabs & Morpa Genel Kültür Ansiklopedisi
