Türkiye'de cumhuriyet

Kurtuluş savaşı’ndan (1920-1923) sonra Lozan antlaşması’nı (24 temmuz 1923) izleyen günlerde, anayasada yapılan bir değişiklikle ilan edildi (29 ekim 1923). Kurtuluş savaşı başlarında İstanbul yönetimine başkaldırarak Ankara'da kurulan (23 nisan 1920) TBMM ve hükümetinin çalışma yöntemi, temelde cumhuriyet ilkesine dayanıyordu. Egemenliğin kayıtsız şartsız ulusun elinde olduğu ilan edilmiş, çeşitli aşamalar sonunda seçimle gelmiş bir meclisin temsil ettiği yasama gücü ile onun denetlediği bir yürütme gücü (hükümet) oluşturulmuştu. Böylece, ülkede o güne değin iktidarın dinsel ilkelere ve tek kişinin egemenliğine dayalı yapısı sarsılmış, halka dayalı ve laikliğe yönelen yeni bir yönetim doğmuştu. Lozan antlaşmasından sonra işgal kuvvetlerinin İstanbul'u boşaltmasının ardından Ankara hükümetinin İstanbul hükümetini yok saymasıyla devletin yönetim biçiminin açıklanması zorunlu hale geldi.

Yürürlükte bulunan 1921 Anayasası’nda Mustafa Kemal Paşa'nın hazırladığı tasarı doğrultusunda yapılan değişiklikle cumhuriyet resmen ilan edildi. Böylece Ankara hükümetince yürütülen, adı konmamış yönetim biçimi kesinlik kazanmış oldu. Saltanatın daha önce kaldırılmış olmasına (2 kasım 1922) rağmen halifelik bir unvan olarak bırakıldı. 3 mart 1924'te halifeliğin kaldırılması," aynı günlerde Şeriye ve evkaf vekâletinin kapatılması, öğretimde birliğin sağlanmasıyla cumhuriyet yönetimi ülkede kök salma yoluna girdi. Cumhuriyet, İstanbul'da yayımlanan günlük siyasal gazete. Başyazarlığını da üstlenen Yunus Nadi (Abalıoğlu) tarafından kuruldu (7 mayıs 1924). Yayımını günümüzde de sürdürüyor.

DEVAMI Cumhuriyet Nedir?