Kadeş savaşı

Hititler’le Mısırlılar arasında Suriye'deki Kadeş (Kinza) kenti yakınlarında yapılan savaş (İ.Ö. 1286).

Mısır firavunu Ramses II Filistin’e değin yayılmış olan Hititler’i geri sürmek ve K. Suriye'ye kadar eski Mısır topraklarını geri almak için hazırlanıyordu. Önce Suriye üzerine yürüdü, elde ettiği başarılar sonucunda Amurru kralı Hititler’le yaptığı ittifakı bozarak Mısır'ın yanında yer aldı. Ramses II yönetimindeki Mısır ordusu kıyı yolunu izleyerek Asi ırmağının başlangıç bölümündeki Kadeş kentine yaklaştı; ordu taktik hatası yüzünden birbirinden farklı uzaklıklarda dört birlik halinde yürüyüşünü sürdürüyor, Hititler’le Halep'te karşılaşacaklarını sanıyordu.

Oysa Muvatallis komutasındaki hitit ordusu Kadeş kentinin gerisinde bekliyor ve düşmanı gözlüyordu. Mısırlılar gafil avlanmak üzereyken yakalanan iki hitit askerinden elde edilen bilgilerle durumun farkına varıldı. Ancak Mısır ordusu savaş düzenine geçemeden Hititler'in güçlü silahı "hafif savaş arabaları"yla kuşatıldı. Mısır kaynaklarına göre hitit ordusu üç bin beş yüz savaş arabası, on yedi bin yaya askerden oluşuyor, her arabada bir sürücüyle iki asker bulunuyordu. Hitit arabalarının karşısında Mısır ordusu dağıldı; bu arada hitit ordusundaki paralı askerlerin savaşı bırakıp yağma hareketine girişmesini fırsat bilen Ramses II ordusunu toparlayarak Hititler’i yenilgiye uğrattı.

Ancak Antikçağ’ın bu ünlü ve kanlı savaşının nasıl sonuçlandığına ilişkin bilgiler çelişkilidir. Hitit kaynaklarında bu konuda bilgilere rastlanmazken. Mısır metinleri ve kabartmalarında (Ebu Simbel, Luksor, Karnak) Ramses ll’nin kesin bir zafer kazandığından söz edilir. Oysa bu savaştan sonra Hititler Şam'a kadar ilerlediler, ülkeyi yakıp yıktılar; Amurru krallığı’nı yeniden kendilerine bağladılar. Bu duruma da Mısır’ın karşı bir girişimi olmadı. Muvatallis'in ölümünden (I.Ö. 1295) sonra Hattuşili III ile Ramses II, Asur tehlikesinin büyümesi üzerine tarihin bilinen ilk yazıtı antlaşmasını imzaladılar (İ.Ö. 1283). O dönemin diplomatik dili olan akkadca ve mısır dilinde hazırlanan ve bir yüzünde Hattuşili lll'ün, ötekindeyse kraliçe Puduhepa'nın mührü bulunan antlaşmanın akkadca nüshası Mısır'a gönderildi. Kil tablet üzerindeki kopyası ise Boğazköy araştırmalarında ele geçti. Bu antlaşmaya göre iki kral birbirlerini kardeş sayıyor, karşılıklı dayanışma ve saldırmazlık düşüncesi öncelik kazanıyordu.