Emydidae

Eski ve Yenidünya’da, özellikle Kuzey Yanküre’de dağılmış sert kabuklu kaplumbağalar familyası, Yirmi beş dolayında cins ve 85’i aşkın türü içeren Emydidae familyası, bugün yaşayan tüm kaplumbağa cinslerinin kabaca yansını, türlerinin de üçte birini kapsar. Kuzey ve Orta Amerika’ya özgü kutu kaplumbağaları (Terraperıe cinsi) gibi karada yaşamaya uyarlanmış birkaç tür dışında, familya üyelerinin hepsi suda yaşar ve bataklık kaplumbağası adıyla tanınır. Malaclemys terrapin ve Deirochelys reticularia gibi bazı türlerin eti çok değerli bir yiyecek sayılırken, bazı türler de ev akvaryumlanna kadar girmiştir.

Familya üyelerinin büyük bölümü Asya’da, Kuzey ve Orta Amerika’da yaşar. Bazı uzmanlar bu kaplumbağaları, daha çok kara türlerini içeren Testudinidae familyasının Emydinae altfamilyası olarak sınıflandırırlar. En tanınmış türleri benekli kaplumbağa, Blanding kaplumbağası, boyalı kaplumbağa, kutu kaplumbağası ve orman kaplumbağasıdır. Familyanın tatlı sularda yaşayan iki üyesi, bayağı bataklık kaplumbağası (Emys orbicularis) ile çizgili kaplumbağa (Mauremys caspica) Türkiye’ de de çok bol bulunur.

bataklık kaplumbağası

Emydidae familyasından su kaplumbağalannın ortak adı.

Bayağı bataklık kaplumbağası (Emys orbicularis)

Avrupa’da, Kuzey Afrika’da ve Asya’nın batısında yaygındır. Daha çok suda yaşayan ve büyük ölçüde etçil olan hayvanın bağasının üst bölümü 12-13 cm uzunluğunda, kahverengi ya da kara üstüne san beneklidir. Türkiye’nin hemen her yerindeki tatlı sularda yaşar.

Pasifik bataklık kaplumbağası (Clemmys marmorata)

Kuzey Amerika’nın batı kıyılannın yerlisi olan birkaç kaplumbağa türünden biridir. Kanada’nın güneyinden California’nın güneyine kadar uzanan bölgedeki bataklıklarda ve durgun sularda görülür. Yaklaşık 15-25 cm uzunluğundaki düzgün yüzeyli bağasının sırt bölümü kahverengi ya da kara üstüne sarı noktalar ve çizgilerle bezeli, alt bölümü düz san ve karadır. Genellikle suda yaşayan, hem et, hem ot yiyerek beslenen ve özellikle California’da eti çok beğenilen bu tür, güneşlenmeyi sevdiği için balıkçılar tarafından kolayca avlamr.

Kuzey Amerika’nın doğu kıyılanna özgü olan Malaclemys terrapin, New England dan Meksika Körfezine kadar uzanan bölgelerdeki tuzlu batakhklarda ve kıyı sularında yaşar; küçük hayvanlar ve bitkilerle beslenir. Özellikle 19. yüzyılda ve 20. yüzyılın başlannda en değerli yiyeceklerden biri olarak kabul edilirdi. Başında ve bacaklarında benekler, üst bağasının tam ortasında bazen testere dişine benzeyen kabarık bir çizgi bulunur. Bağa uzunluğu genellikle 23 cm’yi bulan dişi bataklık kaplumbağası, yaklaşık 14 cm uzunluğundaki erkeğinden daha iridir.

Pseudemys cinsinden bataklık kaplumbağaları, ABD’nin kuzeybatısından Arjantin’e kadar olan bölgede yayılmıştır. Hem etçil, hem otçul beslenen bu tatlı su türleri genellikle akarsularda ve küçük göllerde yaşar. Erkeklerden daha iri olan dişilerde üst bağanın uzunluğu, türe göre 15-40 cm arasında değişir. Başlannda ve boyunlarında genellikle san çizgiler, üst kabuğun arka bölümünde çoğu kez uzunlamasına, testere dişi gibi kıvnmlar bulunur. Erkeklerin ön ayaklannda pençe gibi uzun tırnaklar vardır.

benekli kaplumbağa (Clemmys guttata)

Emydidae familyasından küçük tatlı su kaplumbağası. Kanada’nın güneyinden ABD’nin güneyine kadar uzanan bölgede yaşayan benekli kaplumbağanın kabuğu yaklaşık 10 cm uzunluğundadır. Bu kabuğun üst yarısı pürüzsüz kahverengi üstüne parlak sarı ya da turuncu, yuvarlak beneklerle süslüdür; alt kabuk ise karaya yakın koyu renktedir, üstünde turuncu ya da sarı işaretler bulunur.
Benekli kaplumbağalar oldukça yavaş hareket eden sürüngenlerdir. Havuz, bataklık, hendek gibi sığ sularda yaşar ve sık sık gruplar halinde güneşlenirler.

Blanding kaplumbağası (Emys blandingi)

Emydidae familyasından Kanada’nın güneyi ile ABD’nin kuzey ve kuzeydoğu bölgelerinde yaşayan tatlı su kaplumbağası. Yaklaşık 20 cm uzunluğundaki üst kabuğu pürüzsüz, hafif bombeli ve koyu kahverengi ya da kara üstüne san çizgilerle bezelidir; alt kabuk ise ortadan bağlanmış ve başı, kuyruğu, bacaklan koruyacak biçimde yerleşmiştir.

Blanding kaplumbağası genellikle bataklıklarda, durgun sularda ve sığ su birikintilerinde .yaşar. Su yaşamına iyi uyum sağlamış olmakla birlikte, dolaşmak ve yiyecek aramak üzere sık sık karaya çıkar; böcekler, kabuklular gibi küçük hayvanlarla ve bazı bitkilerle beslenir.

boyalı kaplumbağa (Chrysemys picta)

Emydidae familyasından, Kanada’nın güneyinden Meksika’nın kuzeyine kadar olan bölgede yayılmış, kabuğu güzel nakışlarla süslü Kuzey Amerika kaplumbağası. Yaklaşık 10-18 cm uzunluğunda, kara ya da yeşilimsi kahverengi, oldukça basık ve girintisiz çıkıntısız olan üst kabuğunda sankırmızı nakışlar vardır.

Genellikle durgun ve sığ tatlı sularda, özellikle de sık bitkili, çamur tabanlı göletlerde yaşayan boyalı kaplumbağa bitkiler, küçük hayvanlar ve leşlerle beslenir. Sık sık, büyük gruplar halinde sudaki ağaç gövdelerinin ya da başka cisimlerin üstüne çıkarak güneşlenir ve birçok bölgede kış uykusuna yatar.

kutu kaplumbağası (Terrapene carolina)

Emydidae familyasının Terrapene cinsini oluşturan, Kuzey Amerika’ya özgü karada yaşayan kaplumbağaların ortak adı. ABD’den Meksika’ya kadar uzanan bölgede yaşayan bu kaplumbağaların uzunluğu en çok 18 cm, kabuklarının üst bölümü yuvarlak ve yüksektir.

Ortadan eklemli olan kabuğun alt bölümü, yanlardan üst bölüme sıkıca çekildiğinde kaplumbağayı koruyucu bir “kutu” içine alır. Ev hayvanı olarak da beslenen bu hepçil hayvanlar solucan, böcek, mantar, sulu meyve gibi besinleri yer. Av köpekleri kutu kaplumbağalarının başlıca düşmanlarındandır.

orman kaplumbağası (Clemmys insculpta)

Emydidae familyasından uzun kuyruklu kaplumbağa türü. ABD’nin orta ve doğu kesimlerinden Kanada’nın güneydoğusuna kadar uzanan bölgede yaşar. Bağasının üst bölümü kahverengi, girintili çıkıntılı ve yaklaşık 15-20 cm uzunluğundadır. Bağanın geniş levhaları üstünde eşmerkezli olukların çevrelediği piramit biçimli çıkıntılar bulunur. Boyun ve bacakları kırmızımsıdır.

Orman kaplumbağası iyi bir yüzücü olmakla birlikte, yumuşak bitkileri ve küçük omurgasızları yemek için genellikle çayırlık açık alanlara ve ormanlara girer. Bazen ev hayvanı olarak da beslenmektedir.