Arama


Safi - avatarı
Safi
SMD MiSiM
23 Şubat 2018       Mesaj #3
Safi - avatarı
SMD MiSiM

silis mineralleri

Ad:  kvarts.JPG
Gösterim: 815
Boyut:  22.6 KB

silisyum dioksitin (SİO2) değişik biçimleri halinde bulunan mineraller.

Başlıca doğal silis mineralleri kuvars, tridimit, kristobalit, koezit, stishovit, melanoflojit, löşatoliyerit ve kalsedondur. Keatit ve silikalit gibi yapay olarak elde edilen silis mineralleri de vardır.
Ad:  kuvarts tür.JPG
Gösterim: 576
Boyut:  32.9 KB

Stishovitin dışındaki tüm silis mineralleri, merkezinde silisyum atomu, köşelerinde ise dört oksijen atomu bulunan dörtyüzlü (tetraedron) gruplarından oluşur. Her dörtyüzlü grubu öbür dörtyüzlü gruplarıyla bir oksijen atomu paylaşır; böylece ortaya üç boyutlu bir yapı çıkar. Çeşitli silis mineralleri arasındaki başlıca fark, dörtyüzlülerin düzenlenmesine ilişkin geometri ayrıntılarından kaynaklanır; bu farklılıklar, farklı kristal yapılarına ve dolayısıyla farklı fiziksel özelliklere yol açar. Kuvarsta dörtyüzlüler, tridimitte ve kristobalittekine oranla daha yakın birleşmiş durumdadır.

Bu birleşme farklılığı yoğunluk farkına da yol açar:
Kuvarsın yoğunluğu 2,65 gr/cm3, kristobalitin yoğunluğu 2,32 gr/cm3 ve tritimitin nan ikinci mineraldir ve korkayaçların yoğunluğu 2,26 gr/cm3’tür.
Bu üç silis polimorfunun (bak. tablo 1) her birinin denge koşullarında bir kararlılık alanı vardır, ama bir yapıdan öbürüne geçiş ağır gerçekleştiğinden tridimit ve kristobalit, kuvarsın kararlılık alanı içinde bulunur.
Ad:  tab1.JPG
Gösterim: 588
Boyut:  116.6 KB
Polimorflann her birinin ayrıca, yapısal bakımdan çok az farklı, yüksek ve düşük sıcaklık biçimleri vardır. Bu yüzden alçak basınç koşullarında, düşük sıcaklık kuvarsı 573°C’ye kadar kararlıdır; bu noktadan sonra yüksek sıcaklık kuvarsı kararlı hale gelir. 867°C’de yüksek sıcaklık kuvarsı tridimite dönüşür. Yüksek-düşük sıcaklık biçimleri arasındaki dönüşümler hızla gerçekleşir ve bunun için dörtyüzlü gruplarının hafifçe yer değiştirmesi yeterlidir. Bileşim açısından kuvars genellikle oldukça katışıksızdır ve eser miktarda başka elementler içerir. Buna karşılık tridimit ve kristobalit, ağırlıkça yüzde 1’e kadar katışkı içerebilir; bunun nedeni kristal yapılarının oldukça açık ve gevşek olması ve bu yüzden başka atomların, özellikle de alüminyum, sodyum, potasyum ve lityum atomlarının yapının içine sızabilmesidir. Kuvars, yerkabuğunda en bol bulunan ikinci mineraldir ve korkayaçların çoğunda (örn. granit ve siyenit) ve hidrotermal damar çökellerinde yer alır. Düşük sıcaklıklarda hem kimyasal, hem de mekanik açıdan kararlı olduğundan, klastik (kırıntılı) tortul kayaçlar içinde varlığını korur. Tridimit ve kristobalite ise, riyolit gibi volkanik kayaçlarda rastlanır ve bu mineraller yavaş yavaş kuvars polimorflarına dönüşür.
Ad:  tab2.JPG
Gösterim: 544
Boyut:  168.0 KB
Öbür silis fazlarından koezit ve stishovit, kuvarsın göktaşı çarpması etkisinde kaldığı yüksek sıcaklık polimorflarıdır. Koezite üst manto kökenli bazı eklojit ksenolitlerinde de rastlanır. Silis mineralleri içinde yapısal bakımdan tek farklı faz olan stishovitte temel yapı birimi dörtyüzlü değil bir sekizyüzlüdür. Bu nedenle de bu mineralin yoğunluğu oldukça yüksektir (4,3 gr/cm3). Keatit bir yüksek sıcaklık polimorfudur, ama doğada bulunmaz. Kalsedon, küçük kuvars kristallerinden ve ancak elektron mikroskopuyla görülebilen deliklerden oluşan bir silis kriptokristalidir. Melanoflojit, içine sülfür bileşikleri alacak büyüklükte bir açık yapıya sahiptir. Biçimsiz (amorf) bir silis camı olan löşatoliyerite ise doğada ender rastlanır.
kaynak: Ana Britannica
SİLENTİUM EST AURUM