ikonostasis

Bizans geleneğinin sürdüğü Doğu kiliselerinde, rahiplere ait bema bölümünü ve apsisi orta neften ayırmak için yapılan taş ya da ahşap bölme.

Önceleri altar ile cemaatin durduğu yeri birbirinden ayıran basit bir bölmeyken, zamanla, bir sütun sırasına dönüştü ve sütunların arası ikonlarla dolduruldu. Daha sonra da orta nefin bütün enince uzanan 2-3 m yüksekliğinde bir duvar halini alarak Ortodoks kiliselerinin değişmez parçası oldu. İkonostasis'in ortasında, aharın önünde, perdeyle örtülü büyük bir kapı vardır; iki uçta da küçük birer kapı bulunur. Büyük kapının solunda İsa’nın Vücut Bulması (Anne ile Çocuk), sağında ise Pantokrator (Evrenin Efendisi) İsa’nın İkinci Gelişi konulu ikonlar yer alır. Bu iki ana ikon arasındaki kapıdan izlenebilen Komünyon Ayini de İsa’nın, iki gelişi arasındaki dönemde kilisede belirmesi olarak kabul edilir. Dört İncil yazarı ile Meryem’e Müjde ve Son Yemek sahnelerini konu alan ikonlara büyük kapının üstünde yer verilir. Cebrail ve Mikhael, 12 Havari, Eski Ahit’teki peygamberler ve kilise yortulan da ikonostasis'te, aynntılanyla düşünülmüş bir düzen içinde ve bütün figürlerin yüzleri büyük kapıya dönük olmak üzere yer alırlar.

8. ve 9. yüzyıllardaki İkonoklazm hareketi sırasında ikonları yücelten anlayış saldırılara uğradı; ama sonunda Doğu Kilisesi ikonların, ilahi vahyin ortaya konmasının temel yolu olduğunu kabul etti. Böylece, ikonostasis’in arkasında Komünyon Ayini gerçekleştirilirken, kilisede bulunanlar da Hıristiyanlığın resimli tarihini canlandıran ön yüzdeki ikonlara bakarak dinsel düşünceye dalacaklardı. Günümüzde bazı Ortodoks çevrelerde ikonostasis’in cemaatle Komünyon arasındaki bağı engellediği düşüncesi yaygındır. Bu bağın yeniden kurulabilmesi için ikonos tas is'in kaldırması ya da daha saydam ve hafif bir hale getirilmesi eğilimi gelişmektedir.