Chappe ve Optik Telgraf!

Mesajların uzak noktalara iletilmesi hala çözüm beklerken 1790'da Fransız mühendis Claude Chappe, tarihteki ilk telgraf sistemini geliştirdi. Sistem, Paris ve Lille şehirleri arasındaki 360 kilometrelik mesafede yaklaşık yirmişer kilometre arayla inşa edilen taş kulelerden oluşuyordu. Birbirlerini dürbünlerle gören kuleler, bayraklı işaretlerin aktarılması için kullanılıyordu. Bu nedenle ilk örnek daha sonra “optik telgraf” olarak anıldı.

Morse ve Elektrikli Telgraf!

19. yüzyılda elektriğin bulunması, Chappe’nin ilkel şekilde çözmeye çalıştığı iletim sorununu kendiliğinden halletti. Elektronları kablolarla iletmeyi mümkün hale getiren yeni teknoloji, mesajların elektrik sinyallerine dönüştürülerek aktarılabilmesini sağlayacaktı.

Elektriğin bulunmasından sonra Atlantik’in iki yakasında farklı mucitlerin üzerinde çalışmaya başladığı fikri, ilk kez ABD’li ressam ve mucit Samuel Morse hayata geçirdi. Morse ve ortakları, 1844'te Washington ile Baltimore arasında dünyanın ilk telgraf hattını kurdu.

O yıllarda telgraf konusunda girişimlerde bulunan tek mucit Morse değildi. ABD ve İngiltere’de başka mucitler, telgraf benzeri aygıtlar için patent aldığı için Morse icadına patent alamadı.

Osmanlı Padişahı Sultan Abdülmecit’e maden sektörünün geliştirilmesi konusunda danışmanlık yapan Amerikalı Profesör J.L. Smith, 1847’de Morse’un telgrafını İstanbul’a getirerek aletin çalışması hakkında sunum yaptı. Cihazın alıcı verici uçları sarayın farklı odalarına yerleştirildi. Sultan Abdülmecit, cihazla bir odadan diğerine “Avrupa’dan ne havadisler var?” mesajının çekilmesini istedi. Abdülmecit, diğer odadan gelen mesajın gönderilen mesajla aynı olduğunu görünce iki kez “Maşallah” diyerek sunumu yapanları tebrik etti.

Sultan Abdülmecit, Morse’a icadı için bir İftihar Nişanı madalyası ve beraatı yolladı. Morse, bunu padişahın ona verdiği patent olarak yaydığı için ilk patenti Osmanlı Devleti’nden aldığı ileri sürüldü oysa o devirde Osmanlı Devleti’nde patent kanunu henüz yoktu. Washington-Baltimore hattının başarısının ardından tüm Amerika kıtası yer kablolarıyla kaplanarak ülkenin tüm şehirleri arasında telgraf bağlantısı sağlandı.

ABD ile İngiltere arasında, 1958’de Atlantik Okyanusu’nun altından geçen 2 bin kilometrelik telgraf hattının yapımı tamamlandı. Hat üzerinden ilk görüşme ABD Başkanı James Buchanan ile İngiltere Kraliçesi Victoria arasında yapıldı. 98 sözcükten oluşan diyalog 16 saatte aktarıldı.

17 Mayıs 1865’te Uluslararası Telgraf Sözleşmesi imzalanarak Uluslararası Telekomünikasyon Birliği (ITU) kuruldu. 17 Mayıs tarihi, bu nedenle “Dünya Telekomünikasyon ve Bilgi Toplumu Günü” olarak kutlanmaktadır.

Kaynak: Ntv Bilim (17 Mayıs 2018)