kalay sırlı seramik

KALAY MÎNELÎ SERAMÎK olarak da bilinir
içine renk verici madde katılmadığı zaman beyaz olan opak bir sırla kaplı seramik.

Fayans, majolika ve Delft seramiği de bu tür seramiklerdendir. Aslında bu, kalay oksit eklenerek saydamlığı giderilmiş kurşun sırıdır. Kalay sırın, pişirilmiş toprak kaptaki renk kusurlarını örtmek amacıyla geliştirilmiş olduğu kesindir. Kalay sırlı kapların bezemesi genellikle yüksek ısılara dayanıklı boyalarla yapılır. Ama pişirildikten sonra sırlanmadan boyanan kurşun sırlı seramikten farklı olarak kalay sırlı seramik, bir kez pişirildikten sonra sıra batırılıp öyle boyanır. Bundan sonra seramik, daha düşük bir ısıda ikinci kez pişirilerek boya ile sırın kalıcı biçimde birbirine kaynaşması sağlanır. Bazen boyanmış bezemenin üstüne sürülen saydam bir kurşun sır üçüncü kez pişirmeyi gerektirir. Kalay sırın kurşun sırdan üstünlüğü, pişerken akmaması ve böylece de renk verici maddelerin bulanıklaşmasına yol açmamasıdır. Sakıncası ise (taze sıva üstüne yapılan fresklerde olduğu gibi) sır yüzeyinin, düzeltmeleri olanaksız kılacak ölçüde emici olmasıdır. 18. yüzyılda Alman kalay sırlı seramikleri sır üstü boyalarıyla ya da porselende olduğu gibi boyanın pişirilmiş sırın üstüne uygulanmasıyla bezeniyordu. Bu tip seramikler zaman zaman fayans-porselen olarak adlandırılmıştır.

Asurların bulduğu ve yaklaşık İS 9. yüzyılda Mezopotamya yöresinde yeniden canlanan kalay sırlı seramik, Müslüman Ispanya’ya ve Mayorka Adası yoluyla da majolika adıyla tanındığı İtalya’ya yayıldı. Özellikle Faenza’da yapılanlar başta olmak üzere çok beğenilen İtalyan majolikası 16. yüzyıl başlarında Fransa’da taklit edildi, ilkin Fransız kalay sırlı seramikleri ve daha sonra İspanya, İskandinavya ve Almanya’ da yapılan seramikler için kullanılan fayans sözcüğü Faenza kentinin adından gelmektedir. 17. yüzyılın başlarında Felemenk’te Delft kentinde yapılan kalay sırlı seramik, İngiltere’ye de buradan geçti. Felemenk ve İngiltere’de üretilen kalay sırlı seramiklerin Delft seramiği adıyla bilinmesinin nedeni budur.

Mısır’da yapılan mavi sırlı seramiklerle Yakındoğu ülkelerinde üretilen çinilere fayans denmesinin yanlış olması gibi, İtalyan üslubunda, ama İtalya dışında yapılan kalay sırlı seramikleri belirtmek için majolika sözcüğünün kullanılması da doğru olmayan bir tanımlamadır.