Bulutların Fiziksel Yapısı ve Bulut Oluşumu!

Bulutlar neden beyaz? Tonlarca ağırlıktaki bulutlar nasıl havada asılı kalıyor? Bulutlarda yaşayan canlılar var mı? Bazı bulutların altı neden dümdüz görünür?

Bulutlar hava ve su içerir; her ikisi de şeffaf olduğu için ışığı emmez. Bu nedenle bulutlar beyaz görünebilirler. Ancak bu suyun bir kısmı minik zerrecikler halinde dağılmıştır. Bu nedenle ışık bulutun içine birkaç metre girebilir, ama sonunda bir damlacığa çarpar. Bu durumda ışık dağılır ve yönü biraz değişir. Yoğun bir bulutta her bir ışık zerreciği çok sayıda damlacığa çarpabilir. Bunların her biri sonunda girdiği yere yakın bir noktadan dışarı atılır. Yani bulutun rengi aslında ışığın ona verdiği renklerin karışımıdır. Gün ışığı genelde beyaz olduğu için bulutlar beyaz algılanır. Fakat gün batımı veya gece ışıklandırılmış şehirlerde bulutlar beyaz dışı renkler alır.

Belli bir yükseklikte hava soğuduğunda buhar yoğunlaşıp su damlacıklarına dönüşerek bulutları oluşturur. Bu damlacıklar havadan daha yoğun olduğu halde, çok küçük olduklarından hızla değil çok yavaş düşerler. Ortalama bir bulut metreküp başına sadece 0,5 gram su içerir. Bu su küçük zerrecikler halinde kaldığı sürece yerden yükselen sıcak hava ile bulut gökyüzünde kalmaya devam eder. Zerrecikler birleşip yeterli büyüklüğe ulaştığında ise yer çekiminin etkisiyle yağış halinde yere düşer.

Buharlaşan suyun gökyüzüne yükselme nedeni ise hafif olmasıdır. Hava, nitrojen ve oksijen karışımından oluşur ve 1 metreküp havanın yoğunluğu 1,225 kg'dır. Su buharı molekülü ise bir oksijen ve iki hidrojen atomu ile çok daha hafiftir; ortalama sıcaklık ve basınçta 1 metreküpün yoğunluğu 0,804 kg'dır. Bu nedenle bulutların toplam ağırlığı tonları bulsa da gökyüzünde asılı kalmaktadırlar. Yılda yaklaşık iki milyon ton bakteri, 55 milyon ton mantar sporu ve bol miktarda alg (su yosunu) hava akımı ile atmosfere karışır. Bu mikroskobik canlılar hava durumunda önemli bir işleve sahiptirler. Bulutlardaki su buharının yağışa dönüşmesi onlar sayesinde daha sık gerçekleşir. Kısaca bulutlarda yaşam olmasaydı bu kadar sık yağış da gerçekleşmezdi.

Sıcak hava yukarı çıkarken, su buharı yeterince serinleyip de su damlası halinde yoğunlaşıncaya dek gözle görünmez. Bunun gerçekleştiği yükseklik bulutun taban kısmını oluşturur. Alttan sürekli olarak hava ile birlikte su buharının yükselmesi ile orada yeni bulut oluşup düz zemini korur. Bu bağlamda önceden oluşmuş bulut yukarı doğru itildiği için bulutun üstü kabarık, altı düz görünür.

Kaynak: BBC Focus (24 Temmuz 2018)