BİTLİS masifi

D. Anadolu'da, Van gölünün G.'inde yer alan, yaklaşık 300 km uzunluğunda ve en çok 60 km genişliğinde, Cambriaöncesi ve Permo-Karbon yaşta eski kütle. Türkiye'de yüzeye çıkmış en büyük masiflerden biridir. Üzerindeki birçok doruğun yükseltisi 3 000 m’yi aşar. K.'de genç volkanik kayaçlar, G.’de D. Anadolu bindirme fayı ile sınırlanmıştır. Yapısında granit, gnays ve amfibolitlerden oluşan bir çekirdek ile, çeşitli şistlerden meydana gelen bir örtü ayırt edilir. Birkaç kez başkalaşmaya, kırılmalara ve bindirmelere uğramış; son epirojenik hareketlerle de K. sınırı boyunca faylanarak yükselmiş ve G.'e doğru çarpılmıştır.


Bitlis Ulu camisi, Bitlis kentinin merkezinde, Bitlis çayı kıyısında cami. Anadolu türk mimarlığının en eski örneklerinden biri olması açısından önemlidir. Yazıtına göre, 1150’de Ebul Muzaffer Mehmet bin Muzaffer bin Reşit tarafından onartılmıştır. Enine planlı yapı, mihrap duvarına koşut üç şahına, her şahın da payelere oturan sivri kemerlerle beşer bölüme ayrılmıştır. Bu plan artuklu camilerinde gelişimini sürdürmüştür. Düz çatılı yapıda mihrap önü, içten kubbe, dıştan yuvarlak bir kasnak üzerine yerleştirilmiş külahla belirlenmiştir. Caminin K.-D. Bitlis’te Şerefiye camisi köşesindeki gösterişli minare 1492’de eklenmiştir. Bezemeleriyle Bitlis minarelerinin en güzel örneklerindendir.