Arama


Safi - avatarı
Safi
SMD MiSiM
13 Kasım 2018       Mesaj #5
Safi - avatarı
SMD MiSiM
Türkiye’de cam işçiliği ve sanayisi. Türkl rin Orta Asya’dan beri cam kullandıktan anlaşılmaktadır. Artuklu ve Selçuklu saray- lannda ele geçen renkli cam parçalan, bu yapılarda vitraylann varlığını gösterir. Ayn- ca bu dönemde oyma, kesme ve kalıplama teknikleri uygulanarak yazı, bitki ve hayvan figürleriyle bezenmiş cam kaplar da yapılmıştır.
Osmanlılann elinde cam işi başlı başına bir sanayi ve sanat halini aldı. Cam eşya yapımı İstanbul’un almışından sonra bu kentte toplanmıştı. Osmanlı dönemi Türk camcılığıyla ilgili en eski belgeler 16. yüzyıldan kalmadır. Süleymaniye Camisi ve Külli- yesi’nin yapılışı sırasında tutulmuş muhasebe defterleri, inşaatla ilgili emir ve fermanlar, cam ustaları ve bunlann yaptığı işlere ilişkin bilgiler vermektedir. Bu yüzyıla ait belgeler arasında III. Murad döneminde (1574-95) yapılan büyük bir şenlikle (1582) ilgili Surname-i Hümayun da (Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi) büyük önem taşımaktadır. Burada yer alan minyatürlerden birinde, bir arabanın üstünde kurulmuş cam ocağının çevresindeki cam ustaları, üretim

yaparken görülmektedir. Ustaların çalışma biçimini ve kullandıkları aletleri gerçeğe uygun olarak gösteren bu minyatür, Türk camcılığının o yüzyıldaki düzeyini yansıtması bakımından ilginçtir. Camcı esnafı, bir camcılar ocağı aracılığı ile devlete bağlıydı. Camger adı verilen ustalar kendi aralarında çeşitli uzmanlık bölüklerine ayrılarak çalışırlardı. Sandık ya da tane hesabıyla satılan cam işlerinin üretimi, başta Eğrikapı, Tekfur Sarayı, Bakırköy, Eyüp, Balat ve Ayvansaray olmak üzere belirli merkezlerde toplanmıştı. Batı ülkelerinde hızla gelişen cam üretimi karşısında, İstanbul cam atölyelerinin yeniden düzenlenmesi gerekmiş, 18. yüzyıl sonlarında Çubuklu’da kurulan imalathaneyle bu alanda yeniden bir canlanma olmuştu. Beykoz işiMsn Star ve çeşmibülbülMsn Star adıyla tanınan ürünler bu dönemin yapıtlarıdır. 1899’da bir Yahudi girişimcinin Paşabahçe’de, bugün Tekel fabrikasının olduğu yerde kurduğu fabrika ile modern cam eşya üretimine geçildi.
Bütünüyle özel sektör statüsünde bulunan cam sanayisinin Cumhuriyet döneminde kurulan ilk fabrikası, 1933’te açılan bardak fabrikasıydı. I. Beş Yıllık Sanayi Plam’nda

öne çıkarılan sektörlerden cam sanayisi, bu dönemde alınan kararlara da uygun olarak, Türkiye İş Bankası’ndan büyük maddi destek gördü. 1934’te kurulan Türkiye Şişe ve Cam Fabrikaları AŞ, bugünkü cam sanayisinin gerçek anlamdaki başlangıcıdır. Şirketin 1935’te üretime geçen ilk fabrikası olan ve İstanbul’da kurulu bulunan Paşabahçe, bugün de Türkiye’deki en büyük cam eşya fabrikası durumundadır.
1960’lara değin, ampul üreticileri ile birkaç küçük özel girişimci dışında, cam sanayisine önemli bir yatırım yapılmadı. 1960’lann başında İstanbul’da Paşabahçe dışında yaklaşık 30, İzmir’de 2, Adapazan’nda da 1 üretici vardı ve bunların toplam üretim kapasitesi (yüzde 50’si Paşabahçe’nin kurulu kapasitesi olmak üzere) yılda 70-80 bin ton kadardı.
1960 sonrasında, Türkiye Şişe ve Cam Fabrikaları AŞ, kalkınma planlarından gördüğü destekle hızlı bir gelişme dönemine


girdi ve art arda teknoloji yenileyen ve yeni ürünler geliştiren büyük boyutta yatırımlar yaptı. Örneğin ilk düz (levha) camı üreten Çayırova Fabrikası 1961’de, ısıya dayanıklı laboratuvar ve ev gereçleri üreten Teknik Cam 1968’de, sınai kaplar üreten Topkapı Fabrikası 1969’da, el yapımı kristal ürünler çıkaran Sinop Cam 1980’de, yüzdürme tekniğiyle düz cam ve renkli cam üreten Trakya Cam 1981’de, ev eşyaları üreten Kırıkkale Fabrikası 1984’te üretime geçti. Anadolu Cam, Cam İşleme ve Cam Elyaf gene aynı şirketin bu alandaki öteki yatırımlarıdır. Şişe-Cam, cam sanayisinde hammadde ve ara malların da önemli bir kısmını üretmektedir. Örneğin Soda Sanayii AŞ bu şirkete bağlı bir kuruluştur. 1961’de 25,8 bin ton olan cam sanayisi üretimi, 1970’te 159,9 bin tona, 1977’de 390 bin tona, 1985’te 677,7 bin tona, 1991’de de 871,1 bin tona ulaşmış bulunuyordu.
Cam ürünlerinin her birinde kurulu üretim kapasitesinin yüzde 75-80’i Türkiye Şişe ve Cam Fabrikaları AŞ’nin elindedir. Bu oran, şirketin yenileme ve yeni yatırımlarıyla artmaya devam etmektedir. Ön dört bini aşkın işçi çalıştıran şirket, Türkiye’nin cam ve cam ürünleri ihracatında da en büyük kuruluştur. Cam ürünleri ihracatı miktar olarak 1985’te 283,4 bin ton, 1991’de 324 bin ton olmuştur. İhracatın önemli kalemleri ev eşyası, cam kaplar ve sanayi camı ürünleridir. Cam ürünleri ithalatı, yerli üretimdeki artışlar ve korumacılık nedeniyle sınırlıysa da, 1980’lerin ikinci yansındaki liberasyon nedeniyle artma eğilimi içine girmiştir.
kaynak: Ana Britannica
SİLENTİUM EST AURUM