DERECELEME

a. Derecelemek eylemi.

—Ceb. Bir A halkasının derecelemesi, A nın, n>0 olmak üzere(A„)altgrupları dizisi; A, A„ lerin doğrudan toplamıdır ve her (m,n) tamsayı İkilisi için, A„ nin bir elemanının, Anin bir elemanıyla çarpımı, A„+m ye aittir. (A nın birim elemanı Af, a aittir.) || Bir G grubunun derecelemesi, G nin aitgrupları dizisi; G bunların doğrudan toplamıdır.

—Ed. Bir sözcük ya da deyim dizisini yükselen ya da inen bir sıraya göre dizme: "Tarık ibni Ziyat neler değil, serdar değil, bir ordu idi, bir kal'a idi (Abdülhak Hamit). [Eşanl. TEDRİÇ.]

—Geom. Bir D doğrusundan İR üzerine tanımlı bijeksiyon. (g, böyle bir derecelemeyse, bütün öbürleı i a-g+b biçimindedir; burada a ve b, ikisi birden sıfır olmayan gerçek değişmezlerdir. Birim uzunluk, 0 ve 1 öncüllerini ayıran uzaklığa karşılık gelir.)

DERECELEMEK

g f. Derecelere ayırmak.

—Geom. Bir D doğrusunu derecelemek, D üzerinde bir dereceleme tanımlamak.
derecelendirmek g.f. Bir şeyi derecelendirmek, onu bir aşama düzenine göre sıraya koymak.

DERECELİ

1. Derecelere ayrılmış olan araç gereç için kullanılır: Dereceli şişe. Dereceli ölçek.
2. Aşama aşama, ilerleyen şey için kullanılır: Tek dereceli seçim
3. Derecesi belirtilen düzeyde olan: Yüksek dereceli memurlar.

—Ceb. Dereceli grup, bir derecelemeyle donatılmış grup. || Dereceli halka, bir derecelemeyle donatılmış halka. || Dereceli küme, aşağıdaki koşulları sağlayan sıralı E kümesi; E den, bağıl tamsayılar kümesi Z içine bir g uygulaması vardır ve bu uygulama da aşağıdaki koşulları gerçekler:
x<y - g (x) < g (y),
x önceler y» g(x) = g(y+1),
E kümesi içindeki sıralama bağıntısı < ile gösterilir.

—Sine. Dereceli filtre, zonlara göre az ya da çok soğurucu filtre. (Görüntünün kimi bölümlerinin görsel izlenimini değiştirmek amacıyla mercek önüne yerleştirilen bu filtre, özellikle gündüz çekilen "gece" sahnelerinde gökyüzünü karartmaya yarar.)

DERECESİZ

sıf. Derecesi olmayan; derecelere ayrılmamış.

—Metalürj. Derecesiz kalıp, dökümden önce derecesinden ayırılmış kum kalıp. (Derecesiz kalıpta kalıplama geleneksel olarak az sayıda üretilecek parçalara uygulanır; derecesiz kalıp, derece çıkarıldıktan sonra ve dökümden önce gerekirse çemberlenir. Günümüzde yatay ya da düşey kalıpla çalışan üretimi yüksek atölyeler de vardır. Bu atölyelerde derecesiz kalıplar birbirine karşı sıkıştırılır (Disamatic yöntemi); iki derecesiz kalıbın birbirine değdiği yüzey, parçanın sınır yüzeyidir; bu parçanın bir bölümü derecesiz kalıbın bir yüzünde, diğer bölümü bir sonraki kalıbın öbür yüzünde kalıplanır.)

♦ be. Pek çok, ölçüsüz: Beni aramana derecesiz memnun oldum.