Neandertal insanı

1856’da J. C. Fuhlrott tarafından Düsseldorf yakınında Neander vadisinde, Feldhofer mağarasında bulunan insan iskeleti.

Bu iskelet, bugünkü insandan farklı olduğu kabul edilen ve böylece bugünkü insanın uzun bir evrim sonucu ortaya çıktığını kanıtlayan ilk insan fosilidir.

Neandertal insanı, son buzul çağı başlangıcında, yani -80 000 ile -35 000 yılları arasında Avrupa ve Ortadoğu'da yaşamış bir insan tipidir. Neandertal insanları kısa boylu ve sağlam yapılıydılar. Ama uzun, geniş ve basık kafataslarında, günümüz insanıyla aşağı yukarı aynı hacimde bir beyin boşluğu vardı. Alın kemiği yatık ve artkafa geriye çekikti. Kafatasında bazı kabartılar bulunuyordu; özellikle, kaş kemerleri ve artkafa bölgesi çok gelişmişti. Çok iri olan yüz, göz çukuru altı çöküntüsünün (köpekdişi çukuru) yokluğu gibi bazı özgül çizgiler taşıyordu ve bu özellik içe girik bir çeneyle birleşerek Neandertal insanının yüzüne birsomak (sivri burun) görünümü veriyordu.

Neandertal insanları, Homo sapiens neanderthalensis adı verilen bir alt tür oluştururlar ve Avrupa'da 300 000 yılı aşkın bir süre önce başladığı sanılan uzun bir evrimin ürünüdürler. Bu insanlar hakkındaki bilgilerimiz, birçok yerde yapılan kazılarda bulunmuş (Fransa’da La Chapelle-aux-Saints, Ferrassie, La öuina ve Regourdou; Belçika'da Spy; İtalya'da monte Circeo, İsrail’de Karmel dağı; Irak’ ta Şanidar; Özbekistan'da Teşiktaş) 200' den fazla bireye ait kalıntılara dayanmaktadır.

Neandertal insanlarına çoğunlukla moustier kültürlerinde rastlanır. Uzun süre sanıldığının tersine, neandertal insanları Avrupa’da moustier çağı sonunda birdenbire yok olmuş değildirler. Saint-Cesaire'de (Charente-Maritime) üst yontma-taş tabakasında (Châtelperron evresi) bu tip bir insan iskeletinin bulunmuş olması, gerçekte, neandertal insanının Avrupa’da ancak yavaş yavaş, -35 000 yıllarına doğru, çağdaş insan tipine yerini bıraktığını göstermektedir.
Neandertal insanına bazen paleantropiyen de denir.

NEANDERTAL ÖNCESİ İNSAN,
neandertal insanının doğrudan atası olan fosil insan. (Bütün bilinen neandertal öncesi insanlar Avrupa’da ortaya çıkarıldı; bu durum, sözkonusu öbeğin yalnızca Avrupa kıtasında evrim geçirdiğini göstermektedir.)