TÜBİTAK - Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu

TÜBİTAK (Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu)

TÜBİTAK’ın kuruluşu, 1963 yılında Türkiye’de planlı ekonomi döneminin başlangıcıyla çakışmaktadır. Kurum başlangıçta, özellikle doğa bilimlerinde temel ve uygulamalı araştırmaları düzenlemek, koordine etmek ve özendirmek amacıyla kurulmuştur. Sosyal ve beşeri bilimler alanında da benzer bir yapılanmanın gerçekleşmesi beklenmektedir.
Kurumun başlangıçtaki iki temel görevi, akademik araştırmaları desteklemek ve genç araştırmacıları teşvik etmek, özendirmekti. Bu görevleri yerine getirebilmek amacıyla, Temel Bilimler, Mühendislik, Tıp, Tarım ve Hayvancılık alanlarında dört araştırma grubu ile en üst karar organı olan Bilim Kurulu’na bağlı bir Bilim Adamı Yetiştirme Grubu kurulmuştur.
TÜBİTAK, 1967 yılında Dokümantasyon ve Enformasyon Merkezi’ni kurarak araştırmacılara ar-ge alanında hizmet verme görevini üstlenmiştir. Bu merkez, 1996’da akademik bilgisayar ağı kurulduktan sonra Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi’ne dönüştürülmüştür. Şu sırada, bu merkezin yanı sıra, Metroloji Enstitüsü, Gözlemevi ve Test ve Analiz Laboratuvarları gibi bir çok kolaylık birimi araştırmacılara hizmet vermektedir.
Ankara’da, Yapı Araştırma Enstitüsü (1971) ile Güdümlü Araçlar Teknolojisi ve Ölçüm Merkezi’nin (şimdi Savunma Sanayi Araştırma ve Geliştirme Enstitüsü) (1973) ve Gebze’de Marmara Bilimsel ve Endüstriyel Araştırma Enstitüsü’nün (şimdi Marmara Araştırma Merkezi) (1972) kurulmasıyla birlikte kurumun görevleri arasına araştırma yapmak da eklenmiştir. Sonraki yıllarda, bu listeye başka araştırma enstitüleri de katılmış, Yapı Araştırma Enstitüsü ise kapatılmıştır.
TÜBİTAK, ülkenin bilim ve teknoloji politikasını belirleme sorumluluğunu, ilk kez “Türk Bilim politikası; 1983-2003” dokümanını hazırlama görevini üzerine alarak, üstlenmiştir. Bilim ve Teknoloji Yüksek Kurulu’nun 1983 yılında kurulması ve bu kurulun sekreterya görevinin TÜBİTAK’a verilmesi, bu sorumluluğu belirgin ve somut bir görev haline getirmiştir. Bu görevle bağlantılı olarak, önümüzdeki yirmi yıllık dönemde uygulanacak bilim ve teknoloji politikalarının belirlenmesine yönelik olarak “Vizyon 2023” adlı kapsamlı bir proje şu sırada yürütülmektedir.
Devletin, sanayi kuruluşlarında araştırma ve teknoloji geliştirme faaliyetlerini teşvik etmek üzere vermeyi öngördüğü desteği düzenlemek üzere 1993’de Teknoloji İzleme ve Değerlendirme Başkanlığı’nın kurulması ile ortaya çıkan bir başka önemli işlev de, endüstriyel ATG’nin değerlendirilmesi ve desteklenmesidir.
TÜBİTAK, uluslararası platformda tanındığından bu yana Türkiye’yi hemen her uluslararası bilim ve teknoloji işbirliği faaliyetlerinde temsil etmiştir. Bununla beraber Türkiye’nin Altıncı Çerçeve Programına katılımı TÜBİTAK’ın bu alandaki sorumluluklarını önemli ölçüde artırmıştır. Ulusal İrtibat Noktası sisteminin kurulması ve işletilmesinin de büyük çaba gerektirdiği görülmektedir.

TÜBİTAK Vizyonu

Toplumumuzun yaşam kalitesinin artmasına ve ülkemizin sürdürülebilir gelişmesine hizmet eden, bilim ve teknoloji alanlarında yenilikçi, yönlendirici, katılımcı ve paylaşımcı bir kurum olmak

TÜBİTAK’ın misyonu ise, “Ülkemizin rekabet gücünü ve refahını artırmak ve sürekli kılmak için; toplumun her kesimi ve ilgili kurumlarla işbirliği içinde, ulusal önceliklerimiz doğrultusunda bilim ve teknoloji politikaları geliştirmek, bunları gerçekleştirecek altyapı ve araçları oluşturmaya katkı sağlamak, araştırma ve geliştirme faaliyetlerini desteklemek ve yürütmek, bilim ve teknoloji kültürü oluşturmakta öncü rol oynamak” tır.

Temel İşlevler

TÜBİTAK, sadece araştırmalara destek sağlayan bir kurum, yalnızca bilim ve teknoloji politikaları belirleyen bir oluşum, sadece ar-ge insan kaynakları geliştiren bir düzen ya da yalnızca araştırma enstitülerinden oluşan bir yapı olmayıp; bunların tümü ve daha fazlasıdır. Ulusal bir araştırma kurumunun alışılagelmiş görevlerinin yanı sıra, TÜBİTAK’a genelde Bilim Bakanlıkları tarafından yürütülen bir çok ek görev verilmiştir. Kurumun aşağıda sıralanmış olan temel işlevleri, ilgili sayfalarda kısaca açıklanmıştır:

• Türkiye’nin bilim ve teknoloji politikalarını belirlemek
• Akademik ar-ge desteği vermek, özendirmek ve izlemek
• Endüstriyel Araştırma-Teknoloji-Geliştirme ve yenilikleri desteklemek, özendirmek ve izlemek
• Üniversite sanayi ilişkilerini geliştirmek
• Ulusal öncelikler doğrultusunda Araştırma-Teknoloji-Geliştirme çalışması yürüten ar-ge enstitüleri işletmek
• Ar-Ge faaliyetleri için kolaylık ve teknik hizmet sağlayan birimler işletmek
• Geleceğin bilim adamlarını keşfetmek ve teşvik etmek
• Bilimsel mükemmelliği teşvike yönelik yıllık ödüller vermek
• Uluslararası bilimsel ve teknolojik işbirliklerini organize etmek ve yürütmek
• Bilimsel dergiler, popüler bilim kitapları ve dergileri yayımlamak

Yapı ve İşleyiş
TÜBİTAK, bilimsel ve teknolojik alanlarda araştırma ve teknolojik gelişmeyi, ulusal ekonomik kalkınma hedeflerine göre düzenlemek, koordine etmek, desteklemek ve özendirmekle görevli, idari ve mali özerkliğe sahip bir kuruluştur. TÜBİTAK, Başbakanlığın “ilgili” kuruluşlarından olup özel hukuk hükümlerine tabidir.
Kurumun en yüksek düzeyde karar organı olan Bilim Kurulu;
a) Bilimsel ve teknolojik alanlarda eser, araştırma ve buluşlarıyla temayüz etmiş ve/veya araştırma ve teknoloji yönetimi konusunda yetkinliği olan, bilimsel ve teknolojik sistem, kurum ve birimleri başarı ile kurmuş ve/veya yönetmiş bulunan kişiler arasından, Başbakan tarafından belirlenecek üç, Yükseköğretim Kurulu Genel Kurulu tarafından belirlenecek bir, Bilim Kurulu tarafından belirlenecek üç,
b) Türkiye Bilimler Akademisinin asli üyeleri arasından Başbakan tarafından belirlenecek fen ve teknik bilimler alanlarından bir, sosyal ve beşeri bilimler alanlarından bir ve sağlık bilimleri alanından bir olmak üzere toplam üç,
c) Lisans öğreniminden sonra kamu kurum ve kuruluşlarında ve/veya özel sektörde en az on yıl deneyim sahibi olmuş, mesleğinde temayüz etmiş ve üstün nitelikli hizmetleriyle tanınmış kişiler arasından, Başbakan tarafından belirlenecek bir, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği tarafından belirlenecek iki, Bilim Kurulu tarafından belirlenecek bir,
olmak üzere ondört üye ile Başkandan oluşmaktadır.

Bilim Kurulu,

• Kurumun politikalarını, çalışma ilkelerini ve önceliklerini belirler;
• Araştırma merkez ve enstitüleri, araştırma üniteleri, çalışma grupları ile diğer birimleri kurar ve organizasyon şemasını onaylar;
• Başkan Yardımcılarını, Genel Sekreteri, Merkez ve Enstitü Müdürlerini ve Araştırma Grubu Yürütme Komitesi Sekreterlerini atar;
• Kurumun çalışma programını, bütçe önerilerini ve yönetmelikler ile esaslarını onaylar.

Bilim Kurulu (a) bendinde belirtilen nitelikleri taşıyan kişiler arasından, biri Bilim Kurulu dışından olmak üzere iki başkan adayı belirleyerek Başbakana sunar. Başbakan, bu adaylardan birini seçerek Başkan olarak atanmak üzere Cumhurbaşkanına teklif eder. TÜBİTAK Başkanı Bilim Kurulu’na Başkanlık eder ve Bilim Kurulu’nun aldığı kararlar doğrultusunda Kurumu yönetir.
Aşağıdaki örgütlenme düzeni, Kurumun yönetim yapısını göstermektedir.
Başkan Yardımcıları, TÜBİTAK Başkanı tarafından, yine aynı niteliklere sahip kişiler arasından önerilir ve Başbakan tarafından atanır. Halen üç Başkan Yardımcısı bulunmaktadır; Prof. Dr. Ömer Cebeci; akademik araştırma destekleri, teknoloji izleme değerlendirme ve bilim adamı yetiştirme programlarından, Prof. Dr. Ömer Anlağan; merkez ve enstitüler eşgüdüm ile uluslararası işbirliğinden, Dr. Güldal Büyükdamgacı Alogan; bilim ve teknoloji politikaları, kurumsal gelişim ve yayınlardan sorumludur. Genel Sekreter (V) Ali Şimşek, kurumun insan kaynakları, mali işler ve sağlık hizmetleri ile TÜBA Sekreterya Ofisi’nden sorumlu olarak görev yapmaktadır.

Kaynak: tubitak.gov.tr

MsXLabs Üye Girişi