MARİE-ANTOİNETTE

(Viyana 1755 - Paris 1793),
Fransa kraliçesi

İmparator Franz I ile Avusturya imparatoriçesi Maria -Theresia'nın kızı. 15 yaşındayken, Choiseul'ün Avusturya politikası gereğince dauphin Louis (gelecekteki Louis XVI) ile evlendirildi ve ona dört çocuk verdi (bunlardan biri geleceğin Louis XVII'sidir). Önce dauphin eşi, sonra kraliçe olan (1774) Marie-Antoinette, sarayda, kayınbiraderleri Artois kontu ile Provence kontu ve kuzeni Orlâans dükü tarafından düzenlenen çirkin iftiralara uğradı. Louis XVI'nın kendisini bırakması üzerine, Versaiiles bahçelerinde yapay bir kırsal peri ülkesini andıran Hameau de Trianon’a çekildi; burada kendine fantezi çevresi kurdu, ülke tam bir mali bunalım içindeyken, görkemli döşemeleri, yaşam tarzı ve çevresindeki açgözlü dalkavukları (Polignaclar, Lamballe prensesi) için akla durgunluk veren harcamalar yaptı, böylece kısa zamanda halk katında saygınlığını yitirdi. Hakkında çıkarılan kötü söylentiler, bazı dolandırıcıların "Gerdanlık" olayını (1785-86) düzenlemelerine yol açtı ve bu olaydan lekelenmiş olarak çıktı.

Marie-Antoinette’in çok sağlam ve dengeli olan gerçek kişiliği, anne olduğunda (1778) ve yıkım günlerinde kendini gösterdi. Zeki bir kadın olan kraliçe, politik beceriksizliğini bildiği Louis XVI üzerinde yavaş yavaş büyük bir etki kurdu. Habsburg
sarayının mutlakıyetçi geleneklerine uygun ve meşruti krallık ilkelerine karşı bir eğitim görmüş olmasına karşın birtakım reformlar önerdi: örneğin, kralın basın özgürlüğünü ve eyalet meclisleri kurulacağını açıklayan söylevi (23 temmuz 1789), kraliçenin esiniyle hazırlandı.

Ancak kurulu düzene körü körüne bağlıydı ve halk kitlelerinin özlemlerini bilemiyordu. Varen- nes’e kaçışı (20-21 haziran 1791) o planladı, ailesini ve Ancien Rögime'i kurtarmak için bütün umudunu yabancıların müdahalesine bağladı: savaş ilan edildikten sonra (20 nisan 1792), Dumouriez’nin planlarını Viyana sarayına verdi. Bu nedenle, devrimcilerin gözünde soyluların “ihaneti''nin canlı örneği oldu. Yurtseverlerin kinini çeken Marie-Antoinette, gerek 13 ağustos 1792'de kral ve yakınlarıyla birlikte hapsedildiği Temple’da, gerekse 1 ağustos 1793’te yalnız başına kapatıldığı Conciergerie'de ve daha sonra ihtilal mahkemesi huzurunda (12 ekim) büyük bir onur ve kişilik örneği verdi. Ölüme mahkûm edildi ve 16 ekim 1793'te giyotine gönderildi.

—Ikonogr. Ressamı bilinmeyen bir alman resmi, geleceğin Fransa kraliçesini küçük bir çocuk olarak, Schönbrunn'da (Viyana, Hofburg) bale yaparken, gene ressamı bilinmeyen bir pastel, onu 14 yaşındaki haliyle gösterir (Versaiiles şatosu müzesi). Ducreux, evlenmesinden birkaç yıl önce Viyana'da onun bir portresini yaptı. Drouais'nin bir yapıtı, Dauphin'in eşi Marie -Antoinette gençlik tanrıçası kılığında (Chantilly) adını taşır. Marie-Antoinette’in en iyi, en övücü portre ressamı, birçok kez yalnız ya da çocuklarıyla birlikte (Versailles) resmini yapan Madame Vigâe-Lebrun'dür. Bu arada, isveçli iki sanatçı olan Roslin ve Wertmüller’in portrelerini de anmak gerekir (Wertmüller, onu birinci dauphin ve ana-kraliçe ile birlikte gösterir). Kucharski'nin bir pasteli Varennes kaçışı döneminde yarım kalmıştır (Versailles). Jean Louis Prieuı; kraliçenin Conciergerie'de, idamından az önce, duygulandırıcı bir portresini yaptı; David, katı gerçekçi bir deseninde, kraliçeyi mahkûmlar arabasında idama giderken gösterdi.