FİLİSTİN'İN TARİHİ

» İslam Öncesi Dönem Üzerinde hüküm süren farklı kavim ve hakimiyet kuran siyasi güçlerle çok gerilere uzanan Filistin, birçok medeniyete beşiklik etmesi ve medeniyetlerin geçiş bölgeleri üzerinde kavşak noktası olması ile bilinmektedir. Filistinin semavi dinlerce de önemi tartışılmayacak derecededir. Arap tarihçilerce ve bazı araştırmacılarca kabul edildiği üzere bu toprakların bilinen ilk sakinleri Amalika kavmidir.
» İslami Dönem İslam tarihinde oldukça nadide bir yere sahiptir. Hz. Muhammed (sav)in İsra ve Miraç mucizesinin mekanı Kudüstür. Bu anlamda Kudüsün fethedilmesi için Hz. Muhammed (sav) döneminden itibaren fetihlerin yönü kuzeye yönelmiş ve 629 tarihinde Bizans Devleti ile İslam orduları arasında Mute Savaşı yapılmıştır.
» Osmanlı Dönemi Haçlı seferlerinin ardından başlayan ve yaklaşık iki asır süren Memlük hakimiyetinden sonra Filistin, Yavuz Sultan Selim döneminde Mercidabık Savaşından sonra (24 Ağustos 1516) Osmanlı yönetimine geçti. Bölgenin tamamının fethi ise Kanuni Sultan Süleyman zamanında tamamlandı.
» 1897den İsraile Günümüzde uluslararası gündemin en üst sıralarında bulunan Filistin-İsrail sorununun çok eski bir geçmişi vardır. Sorunun günümüzdeki mevcut biçiminin, 19. yüzyıl sonlarından başlayarak 20. yüzyıl başlarında yoğunlaşan Yahudi göçü sonucunda, bu topraklar üzerinde 1948 yılında İsrail devletinin oluşturulması ile ilgili olduğu söylenebilir.
» 48den 91e
» Osmanlı Döneminde Filistinde Demografik yapı Filistinde bir Yahudi topluluğunun oluşturulması 19. yüzyıl boyunca yükselen bir seyir izlemiştir. Bu dönemde Filistin topraklarında üç farklı Yahudi grup bulunmaktadır: İlki uzun yıllar önce bu topraklara gelmiş olan ve büyük ölçüde bölge halkı ile kaynaşmış bulunan Sefarad Yahudileridir. Yüzyıl içerisinde parça parça gelen ve daha çok Kudüs, Safed, Taberiye ve el-Halil gibi bölgelere yerleşmiş bulunan ve yerleşik bulunan Yahudilerden de uzak durmaya çalışan Eşkenazi Yahudi tabaka, ikinci grubu oluşturmaktadır. Üçüncü grup ise yüzyılın sonlarına doğru Siyonizm hareketinin güçlenmeye başlaması ile birlikte bu topraklara göçen Yahudilerden oluşmaktadır.
» Yahudi yerleşimi konusundaki Osmanlının tavrı Osmanlı Devleti, Filistinde Yahudi yerleşimini arttırmayı planlayan Siyonist harekete karşı daima ihtiyatlı bir politika takip etmiştir. II. Abdülhamid, Siyonizmi siyasal bir sorun olarak görmüş ve Yahudilerin kitlesel olarak Filistine yerleştirilmelerinin İmparatorluk içinde yeni bir milliyetçilik akımı ya da başka deyişle bir Yahudi sorunu doğurmasından endişe duymuştur. Siyonist hareketin lideri Theodar Herzl 1901 yılının Mayıs ayında II. Abdülhamide gelerek, 1492 yılında İspanya ve diğer Avrupa ülkelerinden gelen Yahudi göçmenlerin Osmanlı Devleti tarafından kabul edildiğini hatırlatmış ve Filistine yerleşmek için izin istemiştir. Ancak bu talep II. Abdülhamid tarafından açıkça reddedilmiştir.
» 1936-1939 Olayları 1936'da bir araya gelen Arap liderleri Yahudilere karşı mücadelede önderlik edecek Arap Yüksek Komitesi'ni kurdular ve başlattıkları genel grevi ulusal bir ayaklanmaya dönüştürdüler. Bunun üzerine Filistin'e gelen bir komisyon, Yahudilerle Arapların aynı devlet içinde yer almasının mümkün olamayacağını, Filistin'in bölüştürülmesi gerektiğini öneren Peel Raporunu yayınladı. Bu rapor Filistinlilerin bağımsızlıklarını gölgeleyecek şekilde topraklarını ikiye böldüğü için Arapların ayaklanmasının daha da şiddetlenmesine neden oldu.
» Balfour Deklarosyonu İngiliz Dışişleri Bakanı Arthur Balfour daha sonra Balfour Deklarasyonu olarak adlandırılacak olan mektubu 2 Kasım 1917de Siyonist lider Lord Rothschilde gönderdi. Balfour, İngilterenin Filistide bir Yahudi devletinin kurulması için tüm imkanlarını kullanacağını bildiriyordu:
» Birinci Dünya savaşında Siyonist Hareket ve Filist Ortadoğuya güçlü bir şekilde yerleşmek için bekleyen İngiltere ve Fransa için I. Dünya Savaşı bulunmaz bir fırsat olarak görüldü. Savaşta Osmanlı-Alman İttifakının karşısında yer alan bu güçler, Osmanlının Ortadoğudaki topraklarında yaşayan Arap halkı Osmanlıya karşı harekete geçirmeyi başardılar.
» Manda yönetimi 1917de fiilen başlamış olan İngiliz yönetimi 25 Nisan 1920de yapılan San Remo Konferansında Filistin üzerinde İngiliz Mandasının kabul edilmesiyle garanti altına alınmış oldu. İki yıl sonra da Filistin tamamen İngiliz yönetimine bırakıldı ve Siyonist olduğu açıklanan Sir Herbert Samuel Filistine ilk İngiliz Yüksek Komiseri olarak gönderildi.
» Siyonist hareketin kuruluşu Siyonizm politik bir hareket olarak 19. yüzyılda ortaya çıkmıştır. İlk etapta Siyonizm diasporadaki Yahudilerin durumunun iyileştirilmesi ve geri dönüş fikrinden ibaretti. Halkı olmayan bir ülkeyi, ülkesi olmayan bir halka devredin... diyen Israel Zangwill Filistinde Arap varlığını inkar eden Siyonist hareketin tavrını açıkça ortaya koymaktadır.
» İkinci Dünya Savaşı ve Filistinin kuruluşu II. Dünya Savaşının nedenlerini ve olayların başlangıcını, I. Dünya Savaşının çözümlenmeden bıraktığı veya getirdiği yeni sorunlar oluşturmaktaydı. Almanyanın 1 Eylül 1939da Polonyaya saldırması üzerine İngiltere ve Fransa da 3 Eylül 1939da Almanyaya savaş açtı. Böylece tarihin tanık olduğu en büyük savaş olan II. Dünya Savaşı başladı. Savaşın başlamasıyla Siyonistler ve İngilizler anlaşmazlığa düştüler. Savaş sırasında Filistine Yahudi göçünü hızlandırmayı amaçlayan Siyonistler, Arapları Almanların yanına itmek istemeyen İngilterenin muhalefetiyle karşılaştılar.
» Altı Gün Savaşı 1956 II. Arap-İsrail Savaşının ardından dokuz yıl boyunca Mısırla İsrail arasında ciddi bir problem yaşanmadı. 1964te FKÖnün kurulması ve Suriyede Nasırın görüşlerini benimseyen Baas Partisinin iktidara gelmesi, bunalımı yeniden başlattı.
» Beyrut Kuşatması Kara Eylülden sonra Arafatın üs olarak Lübnanı seçmesi zaten hassas olan dengeleri kırılma noktasına getirdi. 13 Nisan 1975te Hıristiyan Falanjistlerin Filistinlilerin bulunduğu bir otobüsü taraması üzerine Lübnan iç savaşı patlak verdi. Merkezi hükümetin zayıflaması Filistinli örgütlerin Lübnandaki etkisinin artmasına neden oldu.
» Birinci Arap İsrail Savaşı Filistinde İngiliz manda rejiminin sona ermesinin hemen ardından 14 Mayıs 1948de, Tel-Avivde toplanan Yahudi Milli Konseyi, yayınladığı bir bildiri ile İsrail Devletinin kurulduğunu ilan etti. Bunun hemen ardından ABD ve ertesi gün de Sovyetler Birliği İsraili tanıdığını açıkladı. Bu gelişmelerin öncesinde ise İngiliz birlikleri bölgeyi terk etmeye başlamışlardı...
» Kara Eylül 1967 savaşı öncesi toplam rakamı 1.300.000e ulaşan Filistinli mültecilerin yarısı Ürdüne sığınmıştı. Ürdün ise ekonomik açıdan zayıftı ve bu kadar mülteciyi kontrol edecek bir güçten uzaktı. Ayrıca Ürdün, buradaki Filistinlileri kendi beşinci kolları olarak gören Nasır gibi güçlerden çekiniyordu. 1967 Savaşının ardından Arafat, büyük bir yekuna ulaşan Filistinlilerden de güç alarak İsraile karşı düzenleyeceği operasyonlar için üs olarak Ürdünü seçti.
» İkinci Arap İsrail Savaşı İlk savaşın Yahudiler nezdinde dünyanın tavrının görülmesi açısından ayrı bir anlamı bulunmaktaydı. İsrail durumdan memnundu ve artık bölgede daha rahat hareket ediyordu. 50li yılların başından itibaren 187 köyün tamamen tahrip edilmesi, insanların katledilmesi ve göçe zorlanması bunu açıkça ortaya koyuyordu. Bu şekilde 1956ya gelindi. Nasırın, 28 Temmuz 1956da Süveyş Kanalının uluslararası trafiğe açık olmakla birlikte, Mısıra ait olduğu için millileştirildiğini açıklaması üzerine, İsrail saldırmak için beklediği fırsatı elde etti.
» İntifada 8 Aralık 1987, Filistinde İsrail işgaline karşı topluca başkaldırma niteliği taşıyan intifada hareketinin başlangıç tarihidir. Filistinliler aleyhine sonuçlar doğuran barış görüşmeleri ve Sabra-Şatilla Katliamının ardından FKÖnün Lübnandan çıkarılması, Filistin halkının tepkisinin büyümesine neden oldu. İntifada olarak adlandırılan ayaklanmanın ilk adımı 7 Aralık 1987de atıldı. Gazze bölgesinde bir Yahudi kamyoneti, Filistinli işçileri taşıyan bir araca çarparak dört Filistinlinin ölümüne ve dokuzunun da yaralanmasına neden oldu.
» Yom Kippur Savaşı 1967 Savaşında büyük bir yenilgi yaşayan Mısır, Suriye ve Ürdün, 1973 yılında Sina Yarımadasında ve Golan Tepelerinde bulunan İsrail kuvvetlerine saldırdı. 6 Ekim 1973 günü başlayan bu savaş altı gün süren 1967 Savaşının yarattığı tepkinin bir sonucuydu. İsrail Altı Gün Savaşından, işgalindeki toprakları yaklaşık üç kat genişleterek çıkmıştı. Golan Tepeleri, Kudüs'ün tümü, Batı Şeria, Sina Yarımadası ve Gazze İsrail'in eline geçmişti.