BÖLGE

a. (bölmek'ten bölge).
1. Alanı, idari ya da ekonomik birliğe, yeryüzü şekillerinin, iklimin, bitki örtüsünün benzerliğine ya da üzerinde yaşayan insanların kültürel bütünlüğüne göre belirlenen değişik büyüklükte toprak parçası; yöre: Ege bölgesi. İzmir ve çevresi önemli bir sanayi bölgesidir. Yerleşim bölgesi. Ekvator bölgesi ormanları.
2. Vücut yüzeyinde, alanı yaklaşık olarak belirlenmiş herhangi bir bölüm; nahiye: Kalp bölgesindeki ağrılardan yakınmak. Sırt bölgesi, karın bölgesi.

— Bir otobüs hattının güzergâh ücretinin hesaplanması için temel alınan yol bölümü

—Savunma savaşında eylem alanı.

—Bastırma harekâtlarında ve düzenin sağlanması için (Çinhindı, Kuzey Afrika) büyük bir birliğin denetimine verilmiş alan.

• Bölge malzemesi, bir bölgeye uyarlanmış malzeme.
• Ağırlıklar bölgesi, bir ordunun yayıldığı toprak parçası. (Çarpışmaların olduğu hatları, lojistik hizmetlerin verildiği geri hatları ve menziller bölgesini içerir.)
• Destek bölgesi, düşmanın girme durumunda, coğrafi özellikleriyle karşı koymaya olanak veren arazi parçası.
• Gözetleme bölgesi, bir gözcünün ya da otomatik silahın sorumluluğuna bırakılmış toprak parçası.
• Harekât bölgesi, askeri birliğin harekâtı gerçekleştirdiği arazi parçası.
• Menziller bölgesi, ikinci Dünya savaşı na kadar, ordunun derinliğinde bulunan geri hatlara verilen ad; bugün, muharebe sahasının gerisinde bulunan ve lojistik hizmetlerin verildiği bölge.
• Posta bölgesi, yerleri gizli tutulan askeri birliklere posta servisince verilen anlaşmalı adres.
• Savaş bölgesi, taktik hava ve kara birliklerinin harekâtlarını gerçekleştirdikleri bölge.
• Savunma bölgesi, bakanlıklar adına sivil ve askeri kurumların ulusal savunmayla ilgili önlemleri tasarladıkları ve bunların uygulanmasında çerçeve oluşturan birkaç ili kapsayan bölge.
• Sorumluluk bölgesi, ülke topraklarından büyük bir birliğin sorumluluğuna verilmiş arazi parçası (örneğin tümen sorumluluk bölgesi, kolordu sorumluluk bölgesi).
• Taarruz çıkış bölgesi (ya da hattı), piyade, mekanize piyade ve zırhlı birliklerin taarruza geçtikleri düzenlenmiş ya da düzenlenmemiş arazi parçası.
• Tahkim edilmiş savunma bölgesi, barış zamanından başlayarak sınırların savunulması için ayrılmış alan.
• Toplanma bölgesi, birliğin muharebe öncesinde hazırlıklarını tamamladığı arazi parçası. (Geriden ileriye doğru: ilk toplanma bölgesi, toplanma bölgesi, taarruz bölgesi biçiminde sıralanır.)
• Yurtiçi bölgesi, savaş durumunda harekât alanı dışında kalan ve tüm ülkeyi tanımlamakta kullanılan terim.

—Deniz kuvvetlerinin tatbikatları ve eğitimleri için önceden belirlenen ve mevkisi tüm denizcilere duyurulan deniz sahası.

—Astrofizik

• Etkin Güneş bölgesi, Güneş atmosferinde ışıma yayımı, sıcaklık ve devinim değişkenlikleri gözlenen ve leke grupları içeren bölge.
• HI bölgesi, yıldızlararası ortamın, yansız hidrojen bakımından çok zengin bölgesi.
• HU bölgesi, yıldızlararası ortamın iyon- laşmış hidrojen bakımından çok zengin bölgesi. (Eşanl. SALMALI BULUTSU.)

—Tehlikeli bölge, ateşli silahların ve klasik topların çevresindeki personel için tehlike yaratan bölgesi. (Bu bölgeyi çevreleyen sınır güvenlik sınırı adını alır.)

—Bir katalog fişindeki kaynakça özetinin bölümleri. (Özet, yedi bölüme ayrılır: kitabın adı ve yazarı, yayınevi, adres, kitabın basım özellikleri, dizi adı, notlar, cilt ve fiyatı.)

—Bitki coğrafyasında, yerleşik familyaların, altfamilyaların, oymakların ve birçok özgül bitki cinsinin genellikle yaygın ölçüde bulunduğu arazi parçası.

—Ortâk iklim ve coğrafya etmenlerine bağlı olan oldukça geniş alan. Bölgenin, flora ve fauna bileşimi, sınıflandırmanın ana birimleri düzeyinde (familya) belli bir türdeşlik gösterir (holarktik neotropikal bölgeler ve Etyopya ya da Afrika -Madagaskar, Endonezya-Malezya, Avustralya-Papua, Polinezya ve Antarktika bölgeleri).

—Travma sonucu başlayan yenilenme sırasında, duruma göre, bir ayağın, bir kuyruğun ya da sadece bir nedbenin oluştuğu deri bölümü. (Yenilenme yeteneği bulunan hayvanlar, özellikle kertenkele ve susemenderlerinin derisinde yer yer böyle bölgeler bulunur.)

—Flahault'a göre, cinslerin yerleşikliğinin pek az göze çarptığı, ama Linne sistematiğine uygun türlerinin yerleşik olduğu geniş alan. (Bölge geniş bir alan olduğundan l eşim ve bucak gibi küçük bölümlere a' ılır.) ll Kopma bölgesi, yap ık sapında bulunan ve yaprakların kop: düşmesini sağlayan narin bölge.

—Coğrafi bölge, gerek fiziki gerek beşeri bakımlardan belirleyici ortak özellikler taşıyan, tutarlı bir bütün oluşturan ve kendine özgü coğrafi kişiliği ile komşu alanlardan ayırt edilebilen bir mekân ya da arazi parçası. (Bk. ansikl. böl.) ll Doğal bölge, insan eliyle meydana gelmiş görünüm değişiklikleri dikkate alınmamak koşuluyla jeoloji, jeomorfoloji, iklim, biyocoğ rafyş gibi doğal bakımlardan ya da bunlardan birkaçı açısından benzerlik gösteren mekân birimi.

—Sulak bölge, sürekli ya da düzenli olarak sığ sularla kaplı bölge.

—Kaynak bölgesi, suların dalış yaptığı okyanus bölgesi. (Başlıca kaynak bölgeleri Antarktika kıtası çevresinde [Weddell ve Ross denizleri, Doğu Antarktika'nın birçok kesimi] yer alır. Kuzey yarıküredekiler: Grönland havzası, Grönland'ın ucu ve Ohotsk denizi.)

• Ayırma bölgesi, normal olarak akımla beslenmeyen ve bu amaçla her iki ucunda akım kesme düzeneği bulunan, uygun boyda katener parçası. (Bu parçanın iki yanında yer alan katenerlerin, taşıtın pantograflarınca köprülenmesini önler.)
• Ayrık bölge, işaretleme ile elektrikli kilitleme sistemlerini çalıştıran ve bir elektrik devresi oluşturan hat parçası.
• Bes teme bölgesi, bir triyaj garından beslenen garların tümü.
• Elemanter bölge, çevre öğelerden elektriksel olarak yalıtılabilen en küçük katener öğesi.
• işletme bölge amirliği, sınırları, içerdiği garların önemine göre değişen bir bölgede, bu garların düzenlenmesi ve denetiminden sorumlu yönetim birimi.
• Katener bölgesi, iki elektrik sistemi arasında geçişi sağlamak amacıyla isteğe göre iki farklı akımla beslenebilen katener parçası.
• Trenler bölge amirliği, yolcu trenlerinde, yolcuların yerleştirilmesi, bilet denetimi ve güvenlikten sorumlu bölge birimi.

— Sınırı bir yâ da daha çok eğriden (aynı biçimde yüzeyden) oluşan ve içi bağlantılı olan düzlem (aynı biçimde uzay) parçası. (Pek belirsiz olan bu kavram yerine, daha kesin olan ve çoğu kez bir sıfatla tamamlanan "kesme" kavramı yeğlenir.)

—Kontrol bölgesi, hava trafiği servislerince, uçakların yükselti ve doğrultu bakımından sürekli olarak denetlendiği hava bölgesi. ll Uçuş bilgi bölgesi ya da uçuş rapor bölgesi, uçakların yer servislerinden bilgi alabildiği ama denetlenmediği hava bölgesi.

—Bölge idare mahkemesi, yargı çevresindeki idare ve vergi mahkemelerinde tek yargıçla verilen kararları itiraz üzerine inceleyen ve kesin olarak karara bağlayan idari mahkeme. (6 ocak 1982 tarih ve 2576 sayılı yasayla kurulan bu mahkemelerin bir başkanı ve iki üyesi vardır. Yargı çevresindeki idare ve vergi mahkemelerinin başkanları bölge idare mahkemesi üyeliği de yaparlar. İş hacminin gerekli kıldığı durumlarda bölge idare mahkemesi üyeliklerine sürekli atama da yapılabilir.)

• Askeri yasak bölge, ülke savunması açısından gerekli görülen, yer ve sınırları Genelkurmay başkanlığı'nın önerisiyle Bakanlar kurulu'nea saptanan bölge.
• Sanayi bölgesi, sanayi kuruluşlarının yerleştirilmesine ayrılmış, altyapı hizmetleri, sanayisinin gereklerine göre düzenlenmiş bölge.
• Sandık bölgesi - SEÇİM.
• Seçim bölgesi - SEÇİM.
• Serbest bölge, 6 haziran 1985 tarih ve 3218 sayılı yasaya göre, yabancı sermaye ve teknoloji girişini hızlandırmak, dış finansman ve ticaret olanaklarından daha fazla yararlanmak vb. amaçlarla kurulması öngörülen, yer ve sınırları Bakanlar kurulu'nea saptanan bölge.
• Turizm bölgesi, 12 mart 1982 tarih ve 2634 sayılı Turizmi teşvik k.’na göre, yer ve sınırları Kültür ve turizm bakanlığı’nın önerisiyle Bakanlar kurulu'nea saptanıp ilan edilen bölge. (Turizm bölgelerinin saptanmasında çevrenin doğal, tarihsel, arkeolojik vb. özellikleri dikkate alınır.)

—Kabul bölgesi, hipotez testlerinde, genellikle "sıfır varsayımı" diye adlandırılan H0 doğruysa, l-a olasılıkla örneklerin değerinin içine düşeceği bölge ya da aralık. ll Red bölgesi, H0 doğruysa, örneklem değerinin a olasılıkla içine düşebileceği, kabul bölgesinin dışındaki bölge. Ûrneklem değeri “kritik bölge" de denen bu bölgeye düşerse H0 reddedilir.

• Bağlantı bölgesi, seyrelme bölgesi ile ısı etkisindeki bölge arasında yer alan sınır.
• Erimiş bölge, erimiş kaynak banyosunun kapladığı hacim.
• Isı etkisindeki bölge, ana metalin kaynak ya da ısıl kesme ısısından etkilenen ama erimeyen bölümü.
• Kaynak bölgesi, erimiş bölge ile ısı etkisindeki bölgenin toplamı.
• Seyrelme bölgesi, kaynak sırasında ana metalin kaynak dolgu metaliyle birlikte eriyen bölümü.

—Welss bölgesi, ferromanyetik bir madde içinde, düzgün genlik ve doğ yol üzerinde bir aktarma yeri olan sinirsel yapı. ll Lissauer kenar bölgesi, omurilik yüzeyi ile arka boynuzun en arka bölümü arasındaki kısım.

—Arama bölgesi, petrol araştırmaları yapmak üzere bir şirkete belli süreler çin ve belli koşullarla verilen alan; (şirket arama ruhsatnamesinin süresi bitince, arama yapmaktan vazgeçince ya da istenen koşulları yerine getirmediyse arama bölgesini petrol arama iznini veren kamu kuruluşuna devretmek zorundadır. Türkiye'de arama bölgelerinin işletilmesiyle ilgili tüm işlemler Petrol işleri genel müdürlüğü'nce düzenlenir.)

—Bölge radyosu, kendi vericisiyle yalnızca belirli bir bölgeye yayın yapan radyo. (Tüm TRT radyoları, günün belirli saatlerinde kendi bölgelerine yayın yaparlar.)

— Ölü bölge, DUYARSIZLIKin eşanlamlısı.

—Bölge tiyatrosu, bir bölgede yerleşmiş düzenli çalışan tiyatro. Devlet tiyatroları genel müdürlüğü’ne bağlı Adana, Bursa, İzmir sahneleri birer bölge tiyatrosu sayılabilir. Özel topluluklar içinde Ordu Belediyesi Karadeniz tiyatrosu gerçek anlamda bir bölge tiyatrosudur.

—Bir topolojik uzayın parçası. (Bu terim kimi kez açık ve bağlantılı parçalar için kullanılır.)