KIYAM

(ar. kıyam). Esk.

1. Ayağa kalkma, dik durma.
2. Bir şeye kalkışma, işe girişme.
3. Başkaldırma, isyan.
4. Kıyam etmek, ayağa kalkmak; girişmek, kalkışmak; isyan etmek: "Hürmetle kıyam ettiğim vakit kitap etti" (Samipaşazade Sezai, XIX. yy.). "Bir takım hod fürûşâne iddialara kıyam eyledi" (Namık Kemal). "Memluklar bakıyyesi pürgayz edüp kıyâm / Mısr içre kalmasun dedi bir tîg derniyâm" (Y. K. Beyatlı).

—Denize. Kıyam flaması, eskiden, gemilerin bir limandan kalkarken çektiği, ortası beyaz, çevresi mavi, kare biçiminde işaret sancağı.

—isi. Namazda ayakta durma. ll Kıyam binefsihi, Allah’ın kendiliğinden varlığını sürdürmesi anlamına gelen sıfatı.

—ANSİKL. Farz ve vacip namazlara ayakta başlamak ve her rekâtta ayağa kalkmak namazın farzları arasında yer alır. Bu nedenle, ayakta durma gücü bulunan birinin oturarak ya da başka bir biçimde namaz kılması caiz değildir. Ayakta duramayacak kadar hasta ya da sakat olan; ayakta durabilmekle birlikte, namazını ayakta kılması hastalığının ya da ağrılarının artmasına yol açabilecek olan kişi oturarak namaz kılabilir. Bir süre ayakta durabilen ise, dayanabileceği kadar ayakta durur, daha sonra namazını oturarak tamamlar. Bir yere dayanarak ayakta durabilen de namazını bu şekilde kılabilir.

Ayakta namaz kılamayan, dizlerini tahiyatta oturulduğu gibi kırarak bacakları üzerine oturur; ancak hastalığı ya da sakatlığı bu şekilde oturmasını engelliyorsa, kolayına geldiği biçimde oturabilir. Oturarak da namaz kılamayan, ima ile kılar. (NAMAZ.) Hastalık ve sakatlığı bulunmamakla birlikte, aşırı derecede yorgun olan kişi, namaza ayakta başladıktan sonra bir yere yaslanarak ya da oturarak da namaz kılabilir. Kıyamın, farz ve vacip namazlarının rükünlerinden olması nedeniyle, yolculukta aracın durmaması, vaktin geçmekte olması gibi durumlar dışında, binek hayvanı üstünde ya da aracın içinde oturarak namaz kılınamaz.

Kıyam binefsihi

Allah’ın başka varlıklarda bulunmayan ve O’nun başka varlıklara benzemediğini (selbi, tenzihi) belirten sıfatlarından biri olan kıyam binefsihi sıfatı, başka hiçbir varlığa gereksinim duymadan var olmak ve varlığını sürdürmek anlamına gelen bir kelam terimidir ve yalnızca Allah için kullanılan bir sıfattır. Aynı anlamda olmak üzere varlığı kendi zatı ile kaim (kıyam bizatihi) terimi de kullanılır.