Ebeveynler Ve Tutumları
Ebeveynler arasında çocuklara nasıl davranılması gerektiği tartışılıp durur. Kimi ebeveynler katı olmanın faydalı olacağını düşürken kimileri de serbest ve fazla sıkboğaz edilmeden yetiştirilen çocukların daha mutlu olacaklarına inanırlar. Ne gibi tutumlar uygulanabilir? Bu tarzlar her çocuk için geçerli midir? Nasıl tutumlar vardır? Bu zor görevde ne gibi etkiler tepki doğurur? Ebeveynler arasındaki tutarsız tepkiler çocukların gelişiminde ne ölçüde yer kaplar?

Otoriter Anne-Baba Tutumu (Yoğun Baskı, Yetersiz İlgi)

Bu tutumu benimseyen ailelerde çocuklarının hakimi oldukları düşüncesi, yoğun baskı, itaat ve ceza içerir. Koyulan katı kurallara uymayan çocuklar genelde fizisel şiddetle cezlandırılırlar.Bu durum karşısında çocuk ve otoriter anne-baba karşısında korkuya dayalı bir ilişki kurulur.Genelde Otoriteyi baba simgeler. (Bu durumda çocuklarda dayak yesemde kurala uymayacağım tepkiside doğabilir) Aydın ( 1991 ), yaptığı araştırmada ailede yüksek baskı ve disiplin ortamının, çocuklarda kendini kabulü zayıflatıcı bir etkisi olduğunu saptamıştır(Hatipoğlu,1996 ). Yapılan araştırmalarda Otoriter aileye sahip çocuklarda düşük özgüven, sosyalleşmede güçlük çekme gibi özellikler belirlenmiştir(Goodman & Gurian, 1999). Otoriter tutum sergileyen anne-baba'nın da kendi ailesinde yakın ilgi göremediği araştırmalarda ortaya konmuştur.(Berk 2000, Darling 1999, Dinwiddie 1995, Goodman Gurian 1999, Huxley 2001).

Demokratik Aile Tutumu (Yoğun ilgi Yoğun kontrol)

Bu tutumu benimseyen aileler,otoriteyi elinde tutup kontrollu bir şekilde çocuklarını kendi kararlarını vermelerine teşvik ederler. Bazı kararların alınmasında çocuğa da fikir danışılır. Fakat tüm bunları gerçekleştirirken aile, çocuk merkezli bir aile haline getirilmez. Çocuğa bazı sorumlulukları olduğu hatırlatılır. Aile çocuğa karşı sergilediği tutumlarda onun yaşını ve gelişim basamaklarını göz önünde bulundurur.Çocuğa yeteri kadar özgürlüğü vererek bireyselleşebilmesine olanak tanırlar.Çocuklarına güveni yansıtır ve katı bir kısıtlayıcılık sergilemezler. Yapılan araştırmalarda böyle tutumlarla yetişen çocukların kolay sosyalleşebilme ve yüksek özgüven sergiledikleri sonucu çıkmıştır.).(Berk 2000, Darling 1999, Dinwiddie 1995, Goodman Gurian 1999, Huxley 2001).

Serbest bırakan Anne-Baba Tutumu(Yoğun ilgi, Yetersiz Kontrol)

Bu tutumu benimseyen anne-baba çocuğuna kendini düşünme, sınır ve yasaklardan yoksun bir yapıyı içerir. Anne-baba çocuğa disiplin verme ve sınırlar koymak yerine sadece duygusal gelişimi ve yaratıcılığıyla ilgilenirler. Ayrıca çocuklarından yaşları elvermediği ve yetersiz oldukları durumlarda kendi kararlarını vermelerine izin verirler. Sorumluluk alamama, kurallara uymama,dürtülerini kontrol edememe gibi sorunlarla karşılaştıkları görülmüştür. (Berk 2000, Darling 1999, Dinwiddie 1995, Goodman & Gurian 1999, Huxley 2001).

İhmalkar Anne-Baba Tutumu(Yetersiz ilgi, Yeteresiz Kontrol)

Bu tutumu benimseyen anne-baba adeta çocuğu yok sayar, herhangi bir kural sınır ya da ilgi ve sevgi barındırmayan bir tutumdur.Bu tutum bir çocuk için, buraya kadar anlatılan tün anne-baba tutumları içinde yaşamsı en zor olanıdır.Böyle çocuklar anne-babasını model alır ve artık çocukta aileyi yok sayar. Böyle çocuklar alkol ve uyuşturucuya meyillidirler.İlerde zihinsel ve duygusal olarak yetersiz kişiler olurlar.

Himayeci Anne-Baba Tutumu

Bu tarz tutumu benimseyen ebeveyn sürekli çocuğuna müdahale eder. Çocuk, anne-baba tarafından sen yapamazsın, daha küçüksün, bu konuda fikir yürütemezsin şeklinde birtakım engellemelerle karşılaşır. Çocuğun yaşı büyük dahi olsa ona ne yapması ve ne yapmaması gerektiğini hatırlatır. Çocuğun veya ergenin yapabileceği faaliyetleri engelleyerek, onun kendini tanımasına fırsat vermezler. Çocuklarını bağımlı bir şekilde yetiştirirler ve kendilerine bağlılıklarını kendi yaptıkları fedakarlıkların karşılığı olarak görürler. Aşırı koruyucu tutum içinde olan anneler çocukların bu bireyselleşme çabalarını engelleme yolunu seçmektedir. Bu engellemeler çoğu kez çocuğun aile dışındaki dış dünyada karşılaşabileceği tehlikeli durumları abartılı olarak ona bildirmekle başlar. Böylelikle çocuğa sahip çıkarak onu eve bağlamaya çalışırlar. Aileden ayrılmasının anne - babayı üzeceği telkini de gencin eve bağlanmasını kolaylaştıran, ayrılıp gitmesini engelleyen ve bu tür girişimlerde suçluluk yaratan bir telkindir. Ebeveynden gelen bu tür çabalar, gencin bağımsızlığını ve birey olabilmesini engeller. ( Kulaksızoğlu, 1998 : 105 ) Bütün bu anne-baba tutumlarını incelerken çocuk yetiştirmenin tek taraflı bir süreç olmadığını unutmamak gerekir. Dinamik ve interaktif olmalıdır.Birçok aile tümüyle yukarıda anlatılan tutumların sadece birine dahil olmayabilir. Bütün bu tutumlardan belli ölçüler barındıran birkaç yapının combine edildiği tutumlar sergilenebilir.