DAVA

1. Bir uyuşmazlığın çözülmek üzere mahkeme önüne getirilmesi: Hukuk, ceza davası. Dava açmak. Dava yakında sonuçlanacak.
2. Çözülmesi güç, karışık, karmaşık durum; sorun, problem: Bir davayı aydınlatmaya çalışmak. /çlık davası. Bu davayı kim çözebilir?
3. Savunulan görüş, ülkü: Bir davası olmak. Yaşamını barış davasına adamıştı.
4. ileri sürülen sav; iddia: Peygamberlik davasında bulunmak.
5. Arg. Sevgili, dost.
6. Bir kimseyi dava etmek, (bir kimseye, aleyhine) dava açmak, bir hakkını almak ya da korumak amacıyla bir kimse aleyhine mahkemeye başvurmak.

—Esk. mat. Teoremin eski adı.

—Huk. Dava açma, yasal usullere uygun olarak mahkemeye başvurma. ll Dava arkadaşlığı, birden çok davacının davalıya (ya da birden çok davalıya) karşı birlikte dava açmaları ya da bir davacının birden çok davalıya karşı aynı dava dilekçesinde dava açması, davacı ya da davalı tarafın birden çok kişiden oluşması. || Dava dilekçesi - DİLEKÇE. || Dava dosyası, davayla ilgili tüm belgelerin bulunduğu dosya. (Dava dosyası davanın açıldığı yıla göre sıra numarası alır. Buna dosyanın esas numarası denir. Dava karara bağlandığı yıl da dosyaya karar numarası verilir.) || Dava ehliyeti, bir kişinin kendisi ya da vekili aracılığıyla, davacı ya da davalı olarak bir davanın gerektirdiği işlemleri yapabilme yeteneği. || Dava koşulları, bir davanın görülebilmesi ve esasa ilişkin karar verilebilmesi için gerekli önkoşullar. || Dava vekili - DAVAVEKİLİ. ll Davadan feragat, davacının haklarından vazgeçmesi. (FERAGAT.) || Davanın düşmesi - DÜŞME. || Davanın ıslahı -ISLAH. || Davanın ihbarı, davanın üçüncü kişiye bildirilmesi. (İHBAR.) || Davanın yenilenmesi, işlemden kaldırılmış bir davanın görülmesine yeniden başlanması. (Duruşmaya çağrılmış olan davacı ve davalının gelmemeleri ya da geldikleri halde davayı sürdürmeyeceklerini bildirmeleri üzerine davanın yenilenmesine kadar dosyanın işlemden kaldırılmasına karar verilir. Bu karar tarihinden başlayarak üç ay içinde taraflardan birinin dilekçeyle başvurması üzerine dava yenilenebilir. Uç ay içinde yenilenmeyen dava, açılmamış sayılır.) || Davaların birleştirilmesi, tarafları ve konuları aynı olan birçok davanın tek bir dosyada toplanması. || Davaya müdahale — MÜDAHALE. || Kamu davası, C. savcısının kamu adına açtığı dava. || Kişisel dava, kişisel hakların istemine ilişkin özel hukuk davası. Suçtan zarar gören kişinin açtığı ceza davası.

—isi. huk. Batıl dava, esasta bozuk ve haksız olan dava. (Böyle davalar hâkim tarafından reddedilir.) || Fasit dava, usul yönünden eksikleri olan dava. (Eksiklikleri giderilince sahih dava sayılır.) || Sahih dava, koşullarına uygun olarak açılan dava.

—ANSİKL. Huk. Dava yoluyla çözülmesi istenen uyuşmazlıklar kamu hukukuna ilişkin olabileceği gibi, özel hukuka ilişkin de olabilir. Kamu hukuku uyuşmazlıklarının büyük bir bölümü ceza davalarıdır. Ûzel hukuk davaları kişisel haklara ilişkin davalardır. Alacak davaları, taşınmaz mal davaları, ticaret hukukuna ilişkin davalar vb. Ceza hukuku alanında davayı, kamu adına C. savcıları açar. Özel hukuk alanında davacı, hak iddiasında bulunan özel hukuk kişileridir. Dava hakkı anayasayla güvenceye bağlanmıştır. Anayasanın 36. maddesine göre herkes davacı ya da davalı olarak iddia ve savunma hakkına sahiptir. Ancak dava hakkı hukuksal yararla sınırlıdır. Davacı olabilmek için hukuksal bir yararının bulunması, davacının hakkına kavuşması için mahkemenin kararına ihtiyacının olması gerekir. Hukuksal yarar dava koşullarından biridir. Ceza davası, C. savcısının düzenlediği iddianame ile özel hukuk davası davacının düzenlediği dava dilekçesiyle açılır.

Dava engelleri

davanın esasına girilmesine engel olan nedenlerdir. Dava engellerinin taraflarca ileri sürülmesi gerekir, yargıç kendiliğinden bu nedenleri araştırmaz. Dava engelleri yasada ilk itirazlar diye anılan nedenlerdir, ilk itirazları taraflar ancak davanın başında yapabilirler. Davanın esasına girildikten sonra taraflar ilk itirazları ileri süremezler, ilk itirazların neler olduğu Huk. us muh. k.'nun 187. maddesinde belirtilmiştir.

Dava koşulları

mahkemenin davanın esasına girebilmesi ve esas hakkında karar verebilmesi için aranan koşullardır. Bunlara davanın dinlenebilmesi koşulları da denir. Dava koşullarının bulunmaması halinde yargıç, esasa girmeden davayı reddeder. Dava koşullarını yargıç kendiliğinden araştırır Bu konuda araştırma yapması tarafların isteğine bağlı değildir. Dava koşulları mahkemeye, taraflara ya da davanın konusuna ilişkin olabilir. Mahkemeye ilişkin dava koşulları, türk mahkemelerinin yargı yetkisi, diplomatik ve yasama dokunulmazlıkları bulunan kişilere ilişkin koşullardır. Taraflara ilişkin koşullar, tarafların ehliyetine, vekil aracılığıyla açılan davalarda vekilin ehliyetine ilişkin koşullardır. Davanın konusuna ilişkin dava koşulları, dava konusu uyuşmazlığın daha önce karara bağlanmamış olması, yani kesin hüküm bulunmaması ve davacının dava açmakta hukuksal bir yararının bulunması koşuludur.

Dava açma

Dava dilekçesinin mahkeme kalemine kaydedilmesiyle dava açılmış sayılır. Dava açılırken belirli bir harç ödenir. Harçlar iki çeşittir: başvurma harcı, karar ve ilam harcı. Başvurma harçları sulh mahkemelerinde 9 300 TL, asliye mahkemelerinde 11 900 TL'dir (1993). Karar ve ilam harcı davanın değerine göre hesaplanır. Başvurma harcıyla karar ve ilam harcının dörtte biri dava açılırken davacıdan alınır. Dava dilekçesini veren ve harçlan ödeyen davacı, dilekçenin davalıya tebliğ edilmesi için gerekli posta giderini de ödemek zorundadır.

Kamu davası'nı açma görevi C. savcısınındır. Yasada aksine hüküm bulunmadığı takdirde, C. savcısı ceza takibini ge rektirecek konularda yeterli delil varsa kamu davasını açmak zorundadır. Kamu davası açmak için adalet bakanı, C. savcısına emir verebilir. Suç duyurusu üzerine C. savcısı soruşturma açarak kamu davasının açılmasına gerek olup olmadığını araştırır. Tüm zabıta görevlileri C. savcısının adliyeye ilişkin işlerinde emirlerini yerine getirmekle yükümlüdürler. Yapılan hazırlık soruşturması sonunda toplanan deliller kamu davasının açılmasına yeterliyse C. savcısı mahkemeye bir iddianame vererek kamu davasını açar. Deliller yeterli görülmezse, C. savcısı koğuşturmaya yer olmadığına karar verir. Kamu davası devlet tarafından koğuşturulan davadır.