Ida Lupino

Ida Lupino
Vikipedi, özgür ansiklopedi

Ida Lupino (d. 4 Şubat 1918 – ö. 3 Ağustos 1995) İngiltere doğumlu ABD'li sinema oyuncusu, yönetmen ve senarist. Bazı kaynaklarda doğum tarihi 1914 olarak geçen Lupino sinema ve televizyonda aktif olarak çalıştığı 1930'lu yıllardan 1970'li yıllara kadar geçen zamanda 104 filmde oynadı, 41 filmi yönetti, bazı filmlerin yapımcılığını üstlenirken 8 filme de senarist olarak imza attı. Bunlardan başka 7 filme de sesiyle katkıda bulundu ve bu filmlerde şarkı söyledi, piyano çaldı.
Kadın sinemacıların öncüsü olarak anılan Ida Lupino, Yönetmenler Birliği'ne kabul edilen ikinci kadın yönetmen oldu.

Yaşam öyküsü
Ida Lupino 4 Şubat 1918'da (bazı kaynaklara göre de 1914'te) İngiltere'nin başkenti Londra'nın Camberwell ilçesinde sanatçı bir ailede doğdu. Babası revü yıldızı ve aynı zamanda sinemada komedi filmlerinde rol alan Stanley Lupino'ydu, annesi ise yaşayan en hızlı Tap dansı sanatçısı olarak tanınıyordu. 10 yaşındayken sahneye çıktı, 13 yaşında Kraliyet Dramatik Sanatlar Akademisi 'ne girdi. Kuzeni aktör Lupino Lane'in de aralarında bulunduğu ailesinin sanatçı fertlerinin teşvikiyle sinemaya başladığında 15 yaşındaydı. The Love Race (1931) ve Her First Affaire (1932) adlı filmlerdeki önemsiz rollerden sonra 25 Ağustos 1933'te 19 yaşındayken New York'a geldi. Burada da ufak tefek rollerde oynamayı sürdürdü.

Bu filmlerden en dikkate değer olanı Peter Ibbetson'dı (1935). Platin rengine boyadığı saçları ile kendisine "İngiltere'nin Jean Harlow"'u dendi. İkinci sınıf rollerde yeteneği harcanırken Paramount'la olan kontratını yenilemeyerek bağımsız kalmayı tercih etti. Bu arada saçlarını tekrar eski rengine kavuşturdu. 1939'daki The Light That Failed filmine gelinceye kadar iyi bir rolde oynama fırsatını bulamadı. Bu dönemde, kaderin yanlış tarafa ittiği sert karakterli ama sempatik kadınları ve Femme fatale'leri canlandırdı. They Drive by Night (1940), The Sea Wolf (1941), High Sierra (1941) ve The Hard Way'deki (1943) rolleriyle göz doldurdu. High Sierra'da başrolü paylaştığı Humphrey Bogart o tarihte henüz star olmadığı için Ida Lupino'nun adı afişlerde başa yazıldı. 1940'lı yıllarda daha çok B film'lerde rol aldığı için kendisine "B Filmlerinin kraliçesi" de dendi.

1943'de "The Hard Way"'deki Mrs. Helen Chernen rolüyle "New York Film Eleştirmenleri Birliği"'nin "En İyi Kadın Oyuncu" ödülünü aldı. 1940'lı yıllar boyunca ganster filmlerinde oynarken bu türün en önemli filmlerini yapan Warner Bros.'la anlaşması vardı, 1947'de bu şirketle olan anlaşmasını da yenilemedi ve tekar bağımsız kaldı. 1948'de kocasıyla birlikte kurdukları The Filmmakers adlı şirket için çalışırken Not Wanted filminin yönetmeninin kalp krizi geçirmesi üzerine yönetmenliğe de başladı.

1956 yılında hem yönetmen hem de oyuncu olarak televizyona geçiş yaptı ve The Untouchables (Dokunulmazlar), The Fugitive (Kaçak), ve Bewitched (Tatlı Cadı) gibi dizilerin bazı bölümlerini yönetti ve aralarında Bonanza (Doludizgin), Columbo (Komiser Columbo), ve Charlie's Angels (Çarli'nin Melekleri)'nin de olduğu birçok dizide konuk oyuncu oldu.

En son 1978 tarihinde bir filmde rol aldıktan sonra kendini emekliye ayırdı. 3 Ağustos 1995 tarihinde Los Angeles, California'da geçirdiği inme sonucunda hayatını kaybetti.

Notlar
Ünlü Türk fotoğraf sanatçısı Ara Güler 1975 yılında "Ara Güler'in Yaratıcı Amerikalıları" adlı bir fotoğraf sergisi düzenlemişti. Fotoğraflar Dünyanın belli başlı merkezlerinde sergilenirken bir de sergi albümü basılmıştı. Portresini çektiği 43 yaratıcı Amerikalının arasında Ida Lupino da vardı (Kitabın 49. sayfasında)Ara Güler portrenin altına şu ibareyi yazmış: "Zamanının en güzel kadını. Yine de öyle. Bense kadınların resmini çekmekten korkarım. Beğenmezler ve kızarlar diye. Ama cesaret edip çektim. Çünkü karşımda güzel bir kadın örneği vardı."

Rol aldığı sinema ve TV filmleri

• My Boys Are Good Boys (1978) .... Mrs. Morton
• "Charlie's Angels" .... Gloria Gibson (1 bölüm, 1977)
• The Food of the Gods (1976) .... Mrs. Skinner
• "Police Woman" .... Hilda Morris (1 bölüm, 1975)
• "Switch" .... Mrs. Simon (1 bölüm, 1975)
• "Ellery Queen" .... Stephanie Talbott Kendrick (1 bölüm, 1975)
• The Devil's Rain (1975) .... Mrs. Preston
• "The Manhunter" .... Ma Gantry (1 bölüm, 1974)
• Columbo: Swan Song (1974) (TV) .... Edna Brown
• "The Streets of San Francisco" .... Wilma (1 bölüm, 1974)
• "Barnaby Jones" .... Kathy Revere (1 bölüm, 1974)
• The Letters (1973) (TV) .... Mrs. Forrester
• I Love a Mystery (1973) (TV) .... Randolph Cheyne
• Female Artillery (1973) (TV) .... Martha Lindstrom
• "The Bold Ones: The New Doctors" .... Dr. Marie Menzies (1 bölüm, 1973)
• Strangers in 7A (1972) (TV) .... Iris Sawyer
• Junior Bonner (1972) .... Elvira Bonner
• "Medical Center" .... Marion McKinnon (1 bölüm, 1972)
• "Alias Smith and Jones" .... Mia Bronson (1 bölüm, 1972)
• Women in Chains (1972) (TV) .... Claire Tyson
• Columbo: Short Fuse (1972) (TV) .... Doris Buckner
• "Nanny and the Professor" .... Aunt Justine (1 bölüm, 1971)
• "Bracken's World" .... Jill Symington (1 bölüm, 1970)
• "Family Affair" .... Ady Marchwood / ... (2 bölüms, 1969-1970)
• "The Name of the Game" .... Monique Madison (1 bölüm, 1969)
• "The Mod Squad" .... Iris Potter (1 bölüm, 1969)
• "The Outcasts" .... Mrs. Blake (1 bölüm, 1969)
• "It Takes a Thief" .... Dr. Schneider (1 bölüm, 1968)
• "Batman" .... Dr. Cassandra (1 bölüm, 1968)
• "Judd for the Defense" .... Elaine Bennett (1 bölüm, 1968)
• "Insight" .... Paula (1 bölüm, 1967)
• "The Wild Wild West" .... Dr. Faustina (1 bölüm, 1966)
• "The Virginian" .... Helen Blaine / ... (2 bölüms, 1963-1965)
• "The Rogues" .... Arlene (1 bölüm, 1964)
• "Burke's Law" .... Lynn Dexter / ... (2 bölüms, 1963-1964)
• "Kraft Suspense Theatre" .... Harriet Whitney (1 bölüm, 1963)
• "Sam Benedict" .... Ruth Tyler (1 bölüm, 1963)
• "The Investigators" .... Charity Kittridge (1 bölüm, 1961)
• "Frontier Justice" .... Louise Brandon (2 bölüms, 1958-1961)
• "General Electric Theater" .... Dr. Mollie Gilbert (1 bölüm, 1961)
• "Death Valley Days" .... Pamela Mann (1 bölüm, 1960)
• "Bonanza" .... Annie O'Toole (1 bölüm, 1959)
• "The Twilight Zone" .... Barbara Jean Trenton (1 bölüm, 1959)
• "Lux Playhouse" .... Clara Brown (1 bölüm, 1959)
• "Mr. Adams and Eve" .... Eve Drake (66 bölüms, 1957-1958)
• Teenage Idol (1958) (TV)
• "Zane Grey Theater" .... Louise Brandon (1 bölüm, 1956)
• Strange Intruder (1956) .... Alice Carmichael
• "Four Star Playhouse" .... Ann / ... (19 bölüms, 1952-1956)
• While the City Sleeps (1956) .... Mildred Donner
• The Big Knife (1955) .... Marion Castle
• Women's Prison (1955) .... Amelia van Zandt
• Private Hell 36 (1954) .... Lilli Marlowe
• "The Ford Television Theatre" .... Lotti Weston / ... (2 bölüm, 1954)
• The Bigamist (1953) .... Phyllis Martin
• Jennifer (1953) .... Agnes Langley
• Beware, My Lovely (1952) .... Mrs. Helen Gordon
• On Dangerous Ground (1952) .... Mary Malden
• On the Loose (1951) (voice) (uncredited) .... Anlatıcı
• Hard, Fast and Beautiful (1951) (uncredited) .... Seabright Tenis maçı izleyicisi
• Outrage (1950/I) (uncredited) .... Country Dance Attendee
• Woman in Hiding (1950) .... Deborah Chandler Clark
• Lust for Gold (1949) .... Julia Thomas
• Road House (1948) .... Lily Stevens
• Escape Me Never (1947) .... Gemma Smith
• Deep Valley (1947) .... Libby Saul
• The Man I Love (1947) .... Petey Brown
• Devotion (1946) .... Emily Bronte
• Pillow to Post (1945) .... Jean Howard
• In Our Time (1944) .... Jennifer Whittredge
• The Hard Way (1943) .... Mrs. Helen Chernen
• Forever and a Day (1943) .... Jenny (maid)
• Life Begins at Eight-Thirty (1942) .... Kathy Thomas
• Moontide (1942) .... Anna
• Ladies in Retirement (1941) .... Ellen Creed
• Out of the Fog (1941) .... Stella Goodwin
• The Sea Wolf (1941) .... Ruth Webster
• High Sierra (1941) .... Marie
• They Drive by Night (1940) .... Lana Carlsen
• The Light That Failed (1939) .... Bessie Broke
• The Adventures of Sherlock Holmes (1939) .... Ann Brandon
• The Lady and the Mob (1939) .... Lila Thorne
• The Lone Wolf Spy Hunt (1939) .... Val Carson
• Fight for Your Lady (1937) .... Marietta
• Artists & Models (1937) .... Paula Sewell
• Let's Get Married (1937) .... Paula Quinn
• Sea Devils (1937) .... Doris Malone
• The Gay Desperado (1936) .... Jane
• Yours for the Asking (1936) .... Gert Malloy
• One Rainy Afternoon (1936) .... Monique Pelerin
• Anything Goes (1936) .... Hope Harcourt
• Peter Ibbetson (1935) .... Agnes
• Smart Girl (1935) .... Pat Reynolds
• Paris in Spring (1935) .... Mignon de Charelle
• Ready for Love (1934) .... Marigold Tate
• Come on Marines (1934) .... Esther Smith-Hamilton
• Search for Beauty (1934) .... Barbara Hilton
• Prince of Arcadia (1933) .... Prenses
• Money for Speed (1933) .... Jane
• I Lived with You (1933) .... Ada Wallis
• High Finance (1933) .... Jill
• The Ghost Camera (1933) .... Mary Elton
• Her First Affaire (1932) .... Anne
• The Love Race (1931)

Yönettiği filmler

• "The Ghost & MrsMuir" (1 bölüm, 1968)
• "Daniel Boone" (1 bölüm, 1967)
• "Dundee and the Culhane" (1967) TV dizisi (unknown bölüm)
• "The Virginian" (1 bölüm, 1966)
• "Gilligan's Island" (4 bölüm, 1964-1966)
• "Bob Hope Presents the Chrysler Theatre" (1 bölüm, 1966)
• The Trouble with Angels (1966)
• "Honey West" (1 bölüm, 1966)
• "MrNovak" (3 bölüm, 1963-1965)
• "The Rogues" (2 bölüm, 1964-1965)
• "Bewitched" (Tatlı Cadı) (1 bölüm, 1965)
• "The Twilight Zone" (1 bölüm, 1964)
• "Kraft Suspense Theatre" (1 bölüm, 1964)
• "DrKildare" (1 bölüm, 1964)
• "The Fugitive" (Kaçak)(3 bölüm, 1963-1964)
• "Breaking Point" (1 bölüm, 1963)
• "The Untouchables" (Dokunulmazlar) (3 bölüm, 1962-1963)
• "Sam Benedict" (3 bölüm, 1962-1963)
• "Thriller" (9 bölüm, 1961-1962)
• "General Electric Theater" (2 bölüm, 1961-1962)
• "The Rifleman" (1 bölüm, 1961)
• "Alfred Hitchcock Presents" (2 bölüm, 1960-1961)
• "Hong Kong" (2 bölüm, 1960)
• "Dante" (1 bölüm, 1960)
• "Tate" (2 bölüm, 1960)
• "Have Gun - Will Travel" (7 bölüm, 1959-1960)
• "Hotel de Paree" (2 bölüm, 1959-1960)
• "77 Sunset Strip" (2 bölüm, 1959)
• "The Donna Reed Show" (1 bölüm, 1959)
• "MrAdams and Eve" (1 bölüm, 1958)
• Teenage Idol (1958) (TV)
• "On Trial" (1 bölüm, 1956)
• "Climax!" (1 bölüm, 1956)
• "Screen Directors Playhouse" (1 bölüm, 1956)
• The Bigamist (1953)
• The Hitch-Hiker (1953)
• On Dangerous Ground (1952) (yazılarda belirtilmemiş)
• Hard, Fast and Beautiful (1951)
• Outrage (1950)
• Never Fear (1949)
• Not Wanted (1949) (yazılarda belirtilmemiş)

Senaryosunu yazdığı filmler

• Thriller" (1 bölüm, 1961)
• "Four Star Playhouse" (2 bölüm, 1956)
• "Screen Directors Playhouse" (1 bölüm, 1956)
• Private Hell 36 (1954) (TV filmi senaryosu)
• The Hitch-Hiker (1953) (senaryo)
• Outrage (1950/I) (özgün senaryo)
• Never Fear (1949) (yazar)
• Not Wanted (1949) (senaryo)

Filmlerde seslendirdiği şarkılar

• Private Hell 36 (1954) (yorumcu olarak: "Didn't You Know")
• Road House (1948) (yorumcu olarak: "One For My Baby (And One For The Road)", "Again", "The Right Kind", "There'll Be Some Changes Made")
• The Man I Love (1947) (yorumcu olarak: "The Man I Love", "Why Was I Born?")
• Okay for Sound (1946) (yorumcu olarak: "The Man I Love")
• In Our Time (1944) (Frédéric Chopin'in "Fa minör 2 No'lu Piyano Konçertosu , Op.21" (1829-30), "Mi minör 1 No'lu Piyano Konçertosu'nu piyanoda bizzat Ida Lupino seslendirmişti) Op.11" (1830))
• Thank Your Lucky Stars (1943) ("The Dreamer")
• Fight for Your Lady (1937) ("Blame It on the Danube" (1937)

Yapımcılığını üstlendiği filmler

• Never Fear (1949)
• Not Wanted (1949)