Yusuf Kemal Tengirşenk

Yusuf Kemal Tengirşenk
Vikipedi, özgür ansiklopedi

Yusuf Kemal Tengirşenk (1920)

Yusuf Kemal Tengirşenk (ismi bazı kaynaklarda Tengirşek şeklinde geçer) (1878, Boyabat, Sinop - 15 Nisan1969, Ankara) OsmanlıMeclisi Mebusan'ında ve TBMM'nin ilk dönemlerinde milletvekilliği, ayrıca farklı hükümetlerde İktisat, Hariciye ve Adliye Vekilliği görevleri yürütmüş, yüzyıla yaklaşan ömrünün son 40 yılını akademisyen olarak sürdürmüş bir siyasetçidir.
1878'de Boyabat'ta doğmuştur. Kadı naibi Hasan Raci Efendinin oğludur. Önce Kuleli İdadisine girmiş, sağlık nedenleri ile Askeri Tıbbiye'ye geçmiş, burada öğrenimine devam ederken rejime muhalif bazı arkadaşlarını ele vermediği için hapsedilmiş, Fizan'a sürülmek üzere iken sakatlığı ve bazı girişimler üzerine çürüğe ayrılmıştır. Bir süre memleketinde kaldıktan sonra tekrar İstanbul'a gelerek Hukuk Mektebi'ne girmiştir. 1904'de mezun olmuş, daha sonra Paris Hukuk Fakültesi Siyasi ve İktisadi Bilimler Bölümü'nde doktorasını vermiştir.

1898'de Boyabat Mal Müdürü Refikliğine tayin edilmiş, 1899 da istifa etmiştir. Hukuk Fakültesi'nden mezun olduktan sonra 1904'de avukatlığa başlamış, aynı zamanda fakültede Ceza Hukuku muallim muavinliğine, daha sonra da muallimliğe (eğitmenliğe) tayin edilmiştir. 1908'de II. Meşrutiyet'in ilanı ile Kastamonu mebusluğuna seçilmiş, ancak kısa bir süre sonra, 7 Kasım1908'de istifa etmiştir. 1908-1909 yılları arası İstanbul Barosu başkanlığında, 30 Eylül1909 - 31 Ağustos1914 tarihler arasında Avrupa'da Talebe Müfettişliğinde bulunmuştur. 1 Haziran1915'de Umumi Müfettişliğe, 23 Kasım 1915 de Adliye NezaretiMüsteşarlığına tayin edilmiştir.

I. Dünya Savaşı'nın sona ermesiyle tekrar Kastamonu Mebusu olmuş, İstanbul'un işgal edilmesi üzerine Ankara'ya gelerek Büyük Millet Meclisine katılmıştır. Hariciye Vekili Bekir Sami Bey ile birlikte murahhas olarak Moskova'ya gitmiş ve daha sonra ikinci bir defa, Heyeti Murahhas Reisi sıfatıyla, 16 Mart1921'de Moskova'ya giderek Türk-Rus Dostluk Muahedesini akdetmiştir. 30 Mart1920'de Adliye Vekili, 15 Mayıs1921'de Hariciye Vekili seçilmiştir. 2 Ekim1922'de vekillik görevinden istifa etmiş, 1923'de Londra Temsilciliği'ne tayin olmuş, ancak bilahare sefirlik ile milletvekilliğinin bir arada yapılamayacağına dair alınan karar üzerine milletvekilliğini tercih etmiştir. 1930'da ikinci defa Adliye Vekilliğine tayin edilmiş, 1933'de istifa etmiştir.
Siyaseti bıraktıktan sonra Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi'nde Ekonomi Profesörü olmuş, bu görevden emekli olmuştur. 1961'de 27 Mayıs Temsilciler Meclisi'nde Cumhuriyetçi Köylü Millet Partisi Temsilciliği (6 Ocak1961 - 25 Ekim1961) yapmıştır. 1969 yılında ölmüştür.

Kaynak

TENGİRŞENK (Yusuf Kemal), türk siyaset adamı (Boyabat 1878-Ankara 1969), Hgkuk fakültesi’ni bitirdi (1904); avukatlık yaptı. Meşrutiyetle Kastamonu mebusu seçildi (1908). Daha sonra Paris'e giderek doktora çalışmalarına başladıysa da savaşın başlaması üzerine yurda döndü (1914). Adliyeı nezareti teftiş kurulu başkanlığı, Adliye müsteşarlığı görevlerinde bulundu. 1919'da yeniden Kastamonu mebusu seçildi. Meclisi mebusan’ın kapatılmasından sonra TBMM’ye katıldı, iktisat (1920-1921), Dışişleri (1921-1922) ve Adalet (1930-1933) bakanlıklarını üstlendi. 1920’de Moskova'ya giderek SSCB ile Moskova ântfaşması'nı, 1921’de yine SSCB ile Ankara antlaşması’nı, Fransa ile Ankara itilafnamesi'ni imzaladı. Sinop milletvekilliği yaparken (1923-1943, 1946-1950) İstanbul ve Ankara Hukuk fakültelerinde iktisat dersleri verdi (1925-1941). 1948’de kurulan Millet partisi’nin ilk genel yürütme kurulunda yer aldı. 1961’de CKMP'nin temsilcisi olarak katıldığı Kurucu mecliste, en yaşlı üye olması nedeniyle, ilk oturuma başkanlık etti. Anılarını yayımladı: Vatan hizmetinde (1967).