Hernan Cortez

Hernán Cortés (1485-1547)
MsXLabs.org & Temel Britannica

Hernân Cor­tes, Yenidünya'ya (Amerika) ayak basan İspanyol serüvencilerinin en önemlilerinden biridir. Estremadura bölgesinde, Medellin kasabasında doğdu. Ailesi avukat olmasını istiyordu. Oysa Hernân, batıda yeni keşfedil­diğini duyduğu dünyaya ilişkin düşler kuru­yordu.
19 yaşındayken Batı Hint Adalarındaki Santo Domingo'ya düzenlenen bir keşif sefe­rine katıldı ve 151 l'e kadar orada kaldı. Daha sonra Genel Vali Diego Velâzquez onu, Küba Adası'nı ele geçirmek için düzenlediği bir keşif gezisine katılmaya çağırdı. Ardından Velâzquez daha önce iki sefer yapılmış olan Meksika kıyılarını keşfetmeye karar verdi ve 1519'da Küba'dan yola çıkan 11 geminin komutanlığına Cortes'i atadı. Cortes'in em­rinde 508 asker ve subay, 100 denizci, 10 bronz tüfek, 4 top, 13 av tüfeği ve en önemlisi 16 at vardı. Meksika Körfezi'nin güney kıyısı boyunca yol aldı. Karaya çıkınca ilk işi Veracruz kentini kurmak oldu. Sonra askerle­rini eğitimden geçirerek düzenli, birleşik bir güç durumuna getirdi ve orada yerleşme konusundaki kararlılığını göstermek için tüm gemilerini yaktı.
Aztek İmparatorluğu'nun güçlü ve zengin başkenti Tenoçtitlân'a (bugünkü Meksiko kenti) doğru ilerledi (bak. aztekler). Tanrı­sal gücü olduğuna inanılan İmparator Montezuma 1519 Kasım'ında Tenoçtitlân'a giren Cortes ve ordusunu, dostça karşıladı; Cor-tes'e kentte bir kışla verdi. Cortes ise Montezuma'yı tutsak etti ve 200 bin Yerli'nin yaşadığı büyük bir imparatorluğu egemenliği altına aldı.
Bu arada Cortes'in başarısını ve gücünü çekemeyen Velâzquez, Cortes'in yetkilerini elinden almak için Meksika'ya başka bir keşif grubu gönderdi. Cortes, keşif grubunu karşı­lamaya gitti; onları yenmekle kalmadı, adam­ların çoğunu kendi tarafına çekmeyi başara­rak geri döndü. Başkente vardığında büyük bir kargaşayla karşılaştı. Aztekler İspanyol­lar'a karşı direnişe geçmişti. Montezuma, halkını yatıştırmaya çalışırken öldürüldü. Cortes dost Yerliler'den Tlaxcalalılar'ın top­raklarına çekilmek zorunda kaldı ve Aztek başkentine yeni bir saldırı için hazırlığa başla­dı. 1521 ilkbaharında hazırlıklarını tamamladı ve üç ay süren şiddetli savaştan sonra, Tenoç-titlân düştü. Mızrak ve oklara karşı kullanılan barutlu silahlar, gürleyen toplar ve o güne kadar görmedikleri atlar ile Yerliler'i şaşkına çeviren Cortes kolay bir zafer kazandı.
Cortes son Aztek İmparatoru Cuauhtemoc'u tutsak alarak kendini ülkenin yöneticisi ilan etti. Böylece Aztek İmparatorluğu yıkıl­dı. Meksika İspanya'nın sömürgesi oldu. İs­panya kralının güvenini kazanan Cortes, 1522'de Yeni İspanya adı verilen Meksika'nın genel valisi ve genel kaptanı ilan edildi.
Cortes bundan sonra tüm bölgeyi İspanyol egemenliği altına almaya girişti. Yerliler'in güvenini ve bağlılığını kazanmak için, kaptan­larını onların ayağına gönderdi, başkenti ye­niden yaptırdı ve yeni İspanyol yerleşimleri kurdu. Başarısı kıskançlıkları körükledi ve İspanya Kralı I. Carlos'a şikayet edildi. Cor­tes iki kez İspanya'ya giderek kendini savun­mak zorunda kaldı. Bu arada Güney California' ya düzenlenen bir keşif seferine başkanlık etti ve orada yeni bir sömürge kurdu. Daha sonra kendisine baş kaldıran kaptanlardan bi­rini dize getirmek için Honduras'a yürüyen orduya kumanda etti. Bu, Avrupa'nın Yeni-dünya'yı fethi sırasında girişilen en zorlu yürüyüşlerden biriydi.
Cortes'in gücünden korkan İspanya kralı, onu geri çağırdı. Cortes Kuzey Afrika'da Cezayir'de bir süre savaştıktan sonra İspanya' ya döndü. Meksika'daki yetkilerini kazan­mak için uzun süre mücadele ettiyse de başarılı olamadan İspanya'da, Sevilla yakınla­rında öldü.

Morpa Genel Kültür Ansiklopedisi & MsXLabs

Hernan Cortez

(1485 Estramadura-1547 Sevilla), Meksika'yı ele geçiren ve Aztek uygarlığına son veren İspanyol yağmacısı. Soylu bir ailenin oğluydu. Bir ara hukuk öğrenimi gördü, fakat yarım bıraktı. Küba'nın işgaline katıldı, daha sonra da, Aztek İmparatorluğu'nun dillere destan olan varlığını yağmalamak için Meksika'ya geçti. Son Aztek İmparatoru Moktezuma'yı yenerek büyük bir varlık edindi. Ancak canını bağışlama konusunda verdiği sözde durmayarak Moktezuma'yı öldürttü. Aşırı sert hareketleri ve elde ettiği büyük varlık, İspanyol Sarayı'nı tedirgin etti. İspanya'ya geri çağrıldı. Daha sonra Kaliforniya bölgesine yeni yağma seferleri düzenlediyse de eskisi kadar başarılı olamadı. İspanya'da yoksulluk içinde öldü.