Arama

2-6 yaş çocuklarda bedensel gelişmeler hakkında bilgi verir misiniz?

En İyi Cevap Var Güncelleme: 5 Şubat 2013 Gösterim: 8.284 Cevap: 4
semali - avatarı
semali
Ziyaretçi
8 Kasım 2008       Mesaj #1
semali - avatarı
Ziyaretçi
arkadaşlar bi onu araştırıyorum yardımcı olursanız çok sevinirim.
2-6 YAŞ ÇOCUKLARDA BEDENSEL GELİŞİMLE İLGİLİ YAPILAN ARAŞTIRMALAR.
Bilim adamlarına ait olacak şimdiden teşekkkür ederim Msn Happy
EN İYİ CEVABI Keten Prenses verdi
aradığınız sanırım bu :bilmem:

Sponsorlu Bağlantılar
B.L.A.C.K - avatarı
B.L.A.C.K
Ziyaretçi
8 Kasım 2008       Mesaj #2
B.L.A.C.K - avatarı
Ziyaretçi
Bebeklik Dönemindeki Gelişim(0-2 yaş)
A-) Bedensel Gelişim
Sponsorlu Bağlantılar
Bebeklerin doğumdaki büyüklükleri ve doğumdan sonraki büyüme hızları onların genel gelişimleri hakkında bilgi verir. Ortalama olarak erkek bebekler kızlara göre tüm beden oranları bakımından biraz daha büyüktürler .Bebeğin beden oranlarında görülen değişmeler özellikle birinci yılın ikinci yarısında hızlanır. Doğumdan itibaren incelendiğinde başın en hızlı gelişen organ olduğu görülür.

Doğumdan bir yaşına kadar gövde en hızlı büyüyen alanı oluştururken bacaklardaki hızlı büyümenin bir yaşla ergenlik arasında gerçekleştiği görülür

Doğuma ortalama ağırlık 3402 gramdır. Doğumdan rastlanabilen en düşük ağırlık 2268 gram en yüksek ağırlık ise 6350 gramdır.Yeni doğanın doğumun ilk günü ya da bunu izleyen iki günde ağırlığının yüzde onu oranında kilo kaybetmesi beklenir. Bebeğin kiloyu onuncu gün dolaylarında yeniden kazandığı görülür. Ağırlık gelişiminin çocuktan çocuğa farklılaştığı dikkati çeker. ilk üç ay içerisinde bebeklerin ortalama olarak haftada 170 gram almaları beklenir.
İskelet Gelişimi
Yeni doğan 48-50 cm boyundadır. 1-3 yaş arasında boyda ortalama 20,5 cm lik ağırlıkta 4,7 kg lık bir artış gözlenir. Bundan sonra büyüme daha da yavaşalar.3-6 yaşları arasında çocuk yılda 7-8 cm’lik ağırlıkta 2,2 kg lık bir artış gözlenir.

Yeni doğanın iskelet yapısı önceleri yumuşak kıkırdaktan oluşmaktadır.Kemikleşme olgusu doğum öncesi evreden başlayıp gelişim boyunca süre gelir.Bebeklerin iskelet yapıları büyük çapta kemikleşmemiş olduğundan yumuşaktır ve kolayca bükülebilir.Bu nedenle basınca karşı daha dirençlidirler.
Kas Gelişimi
Yeni doğan kız olsun erkek olsun beden büyüklüğü ile orantılı olarak kas liflerine sahiptir. Erkek bebekleri kas doku oranı kız bebeklerinden daha fazladır.
TEMEL FİZYOLOJIK GEREKSİNMELER
Beslenme Gereksinimi
Yeni doğan bebekler ortama olarak günde 7 yada sekiz kez beslenirler. Dördüncü haftadan itibaren bu sayının beş altıya indiği görülür. Çocuğun bir defada çok sütle emzirilmesi gerekmez .Belki en doğrusu azar azar emzirmektir. Bir defada çok sütle emzirilmesi belki de onun midesinde gaz yapabilir. İki yıl süreyle çocuğun emzirilmesi de gereklidir.
Uyku Gereksinimi
Çocuğun temel fizyolojik gereksinmelerinin başında sayılan uyku çocuğun etkin katkısını gerektirir. Yeni doğan bebekler günde ortalama 16-18 saat uyuyarak zamanlarının %80’ini uykuda geçirirlerken bir yaş bebeklerinde bu süre %50 ye düşmektedir.

B-) Bilişsel gelişim
Dünyayı algılama ve anlamaya dönük zihinsel süreç ve etkinliklerdeki gelişmeye bilişsel gelişim denilmektedir. Piaget’e göre dönem kavramı yaşa bağlı olarak zihinsel gelişimin doğasında ve yapısında ortaya çıkan niteliksel değişikliklerdir.

Piaget’in Bilişsel Gelişim Açıklaması:

Piaget’e göre çocukların tamamen kendilerine has zihinsel işleyişleri ve bakış açıları vardır. Yaptığı gözlemler sırasında küçük çocukların çoğunun yürüdüklerinde güneşin yada ayın kendilerini izlediğine..... hareket eden her şeyin canlı olduğuna, düşlerindeki kahramanların gece uyurlarken pencereden içeri girdiklerine inandıklarını keşfetti. Binet zeka testlerinde aynı yaşlardaki çocukların sorulara aynı türden cevaplar verdiklerini gözlemlemesi Piaget’e bilişsel gelişimin yaş düzeyine bağlı olarak farklı özellikler taşıdığını düşündürmüştür.

Piaget Zekayı;
Özel bir biyolojik uyum biçimi
Tüm zihinsel yapının yöneldiği bir denge durumu
Canlı ve etkin Bir işlemler sistemi olarak kavramlaştırmıştır.

Piaget kuramsal ve deneysel çalışmalarında zekanın içeriğinden çok yapılarını ve işlevlerini incelemeyi yeğlemiştir. Bir taraftan kalıtsal faktörler sinir sistemi ve duyu organlarının biyolojik yapısı diğer taraftan bireyin karşı karşıya kaldığı çevreden gelen uyarıcılar zeka gelişimini etkiler. Piaget yaşamın yaklaşık ilk iki yılını duyusal- motor dönem olarak adlandırmıştır. Bu dönemde sembolik düşünce gelişmediği için bebeğin zihinsel etkinlikleri duyusal uyarıcılar refleksler ve basit hareketlerle sınırlanmıştır.Örnek:Gözle tarama ısırma tutma emme gibi.

Duyusal- motor öğrenmedeki düzenli gelişim sırası ilk olarak duyuların kullanılması le başlar. Bunun ardından altıncı aydan itibaren motor yetenekler daha sonra yani ikinci yılda ise bu birincil yeteneklerin koordinasyonu başlar. Bebek bu dönemin sonunda duyusal-motor yolla karmaşık olamayan zihinsel faaliyette bulunabilir.

Yeni doğanın en önemli aşamasını ilk 7-8 gün oluşturur.Bebek görebilir işitebilir, koklayabilir,tat alabilir, acıya duyarlıdır. Dokunma ve yerinin değiştirilmesi durumlarına karşı hassastır. Yeni doğanın davranışları dikkate değer bir düzeyde gelişmiştir, çeşitli refleksleri vardır. Bunlardan en önemlileri yaşamın devamı için gerekli olan emme ve yakalama refleksleridir.

Duyusal-motor dönemde zamanla ilk hareketlerle onu izleyen sonucun tek bir eylem haline dönüştüğü görülür. Çocuk bazı hareketleri kendi arzusuyla durdurmayıp yineleme girişiminde bulunur.Piaget bu döneme “döner tepki” adını verir. Döner tepkinin temelinde hareketi sürdürme amacı yatmaktadır.

Piaget dönemin ilk yılında dairesel hareketlerin zihinsel gelişim üzerindeki önemini vurgulamıştır. Birinci yılın sonlarına doğru bebeklerde taklit davranışı ortaya çıkmaktadır. Bebek duyusal-motor dönemin başlarında uyarıcıyı görüş alanının dışına çıkana kadar izleyip sonra bırakmaktadır. Zihinsel yapılar oluştukça bir nesne görüş alanının dışına çıksa da bebekler nesneyi zihinsel olarak temsil edememektedir. Nesne devamlılığı kavramının ilk belirtileri 8-12 aylar arasında ortaya çıkmakta 18 ay içerisinde gelişmektedir.

Duyusal -motor döneminin son aşamasında çocuk keşfetmenin yanında icat etmeye zihinsel kombinasyonlar yoluyla yeni araçlar üretmeye başlar.arık duyu hareket yöntemi yerine zihinsel kombinasyonları kullanmaya böylelikle problemlere ivedi çözümler aramaya koyulur. Dış dünyaya imaj anı ve semboller yoluyla zihinsel bir biçimde kendini sunmaya başlar.

Bu dönemde Piaget’e göre dikkat edilmesi gereken çok önemli noktalar vardır:
1-Yaş normları kesin değildir, çocuktan çocuğa değişebilir. Çünkü çocuğun içinde çevre, fiziksel gelişme hızı farklılıklar yaratır.
2- Bireysel farklılıklara rağmen evrelerin sırası değişmez .
3- Gelişim tedricidir.Bir evrenin bitimine yakın diğer evre başlamış olabilir.Evreler bitişiklik gösterirler kesin bir çizgi ile ayrılmazlar. Ayrıca bir sonraki evrenin belirtileri başladığında bir önceki evrede gelişmiş olan özellikler kaybolmaz.
C-) Duygusal Gelişim
Yeni doğmuş bebekteki heyecan ve davranışı farklılaşmamıştır. Genel heyecanlanma haz veren ve vermeyen uyarımlara yapılan basit tepkiler şeklinde gruplandırılabilir. Haz vermeyen uyarımlara karşı bebeğin tepkisi beden pozisyonunu değiştirmek yada ansızın bağırarak ağlamak biçiminde olabilir.
Gülme ve Gülümseme
Bebeklerin bir yaşına basmalarından önceki ifadeleri yetişkinler tarafından tanınabilir ve duygusal tepkileri giderek zenginleşir. Doğumdan sonraki haftalarda çocuğun duygusal yaşamında belirgin farklılıklar göze çarpmaktadır. Bu dönemde bebek açık bir ilgi ile çevresini gözlemlemeye ve keşfetmeye başlar. Çocuğun yüzleri seçerek dikkat etmesi bazılarına ilgi göstermemesi ondaki duygusal ifadenin ilk belirtileri sayılabilir. Çocuklar büyüdükçe tepkilerin giderek daha az yaygın ama daha çok farklılaşmış türden olmaya başladığı görülür.
Freud ve Erikson’a göre Duygusal Gelişim
Freud doğumdan yedi yaşına kadar olan dönemde duygusal açıdan üç temel gelişim evresi olduğunu söyler . Bunlardan oral evre 0-18 aylar arası, anal evre 1,5-3 yaşlar arası, fallik evre 3-7 yaşları arasında görülür.

Oral dönemde başlıca haz kaynağı ağızdan besin almaktır.Besin alırken önce dudaklar ve ağız boşluğu uyarılır sonra yutulur eğer besin maddesinden hoşlanılmazsa dışarıya tükürülür. Oral dönem bebeğin annesine en bağımlı olduğu ve onun bakımına en çok gereksinim duyduğu dönemdir.

Anal dönem de besin maddesi sindirildikten sonra artıkları barsağın son bölgesinde birikir ve anüs kasları üzerinde belirli güçte bir basınç yaptığında dışarıya atılır. Dışkının boşalması rahatsızlığa son verir ve bir refahlama duygusu yaratır.

Fallik dönem cinsel organların işlevlerine ilişkin cinsel ve saldırgan içerikli duygular önem kazanır. Oedipus karmaşası farklı cinsten olan ebeveyne karşı cinsel duyguların aynı cinsten olana karşı ise düşmanca duyguların oluşması ile belirlenir. 3-5 yaş arasındaki çocuğun davranışları oedipus karmaşasının etkisi altındadır. Beşinci yaşatan sonra bu etki ortadan kalkar yada bastırılarak yaşam boyu kişiliği etkileyen bir güç olarak kalır.

Erikson’a göre insan yavrusunun yetişkin oluncaya dek gelişmenin psikososyal görevlerini çözümlemesi gerekir.Gelişim bireyin tüm yaşamına yayılır.
D-) Sosyal Gelişim
Sosyalleşme bebeğin üç ay dolaylarında insanla objeler arasındaki farkı görerek değişik tepkiler göstermesiyle başlar. Üçüncü ayın başından itibaren sosyal davranış egemen olur.Bebek artık başkalarıyla birlikte iken mutlu yalnız başına kaldığı zaman mutsuz ve huzursuz olmaya başlar. Diğer bebekleri fark etme onlara gülme ve ağladıklarında onlara ilgi gösterme 4-5 aylıkken başlar.

Bakma ve dokunma şeklinde başlayan arkadaşlık ilişkileri altıncı aydan itibaren giderek daha saldırgan bir biçim almaya başlar.9. ve 13. aylar arasındaki sosyal davranış belirtileri içinde,diğerlerinin ses ve davranışlarını taklit etme ve oyuncaklarla birlikte oynama sayılabilir. 8-9 aylık olduğunda çocuk başkalarında gözlediği konuşma seslerini, basit davranışları ve jestleri taklit etmeye çabalar.10 ve 12. aylar arasında,aynadaki kendi görüntüsüyle oynar ve görüntüsünü sanki başka bir insanmış gibi öper.

1 yaşına kadar çocuk diğer insanlara, özellikle annesine bağımlıdır.1 yaşına geldiğinde,çevresini yalnız başına keşfedebildiği halde,çocuk bu dönemde güven temeline dayalı anne desteğine gereksinim duyar.

Yaşamın ikinci yılındaki hızlı gelişim,çocuğu birçok açıdan bağımsız hale getirir.motor yeteneklerle, dil becerisinin kazanılmasının,çocuğun bu bağımsızlığında etkisi büyüktür.bu evrede çocuk, her gün biraz daha bağımsızlığından haberdar olmaya başlar.

İkinci yılın son yarısından itibaren nesneler,sosyal ilişkinin bir aracı olarak görülür.bütün bu ilişkiler sonucunda bir takım sosyal tepkiler gelişmeye başlar;taklit,utanma,fiziksel ve sosyal bağımlılık otoritenin kabulü, rekabet, ilgi çekme arzusu,sosyal işbirliği gibi…

İki Yaş çocuğu yetişkinlerle birlikte basit faaliyetlerde bulunabilir. Böylece edilgen bir eleman olmaktan kurtulup aile faaliyetlerine katılan ve sosyal ilişki kurabilen etkin bir üyeye dönüşür.
İlk Çocuklukta Gelişim(2-6 yaş)A-Bedensel Gelişim
İlk iki yılda hızlı bir artış gösteren boy uzaması giderek daha yavaş fakat sürekli bir artış gösterir. İlk yılda 20-25 cm olan boy artışı ikinci ve üçüncü yılda on santimetre 4 ve 5 yılda 5-6 cm ye düşer; altıncı ve yedinci yıllarda on cm lik bir artışla hızlanmış gibi görünmesine karşın ergenliğe kadar ani bir artış kaydedilmez.

Doğuşta ortalama 3,5 kg olan ağırlık iki yılda ortalama üç katına ulaşır. İkinci yıl 3-3,5 kg’lık bir artma göstererek çocuğun ağırlığı 12 kg dolaylarına varır bu artış oranı iki yaşından sonra git gide yavaşlayarak üç yaşında 2-3 kg ; 4-5 yaşlarında 1,5-2 kg dır.Kilo da artış, boy uzamasına benzer bir artış gösterir.

İlk diş genellikle çocuk 6 yada 7 aylıkken çıkar ve on iki tane olan süt dişleri 4 yaşlarına doğru tamamlanır. Normal olarak ta 6 yaşına doğru dişlerin değişmesi başlar ve ergenliğe kadar dişlerin sayısı oldukça düzenli olarak bir yıldan öbürüne artar.
B-Bilişsel Gelişim
Bu evrede çocuk dile ve sembolik düşünme yeteneğine sahiptir. Artık o eylemdeki başarısının yanında imaj ve sembollere de yer verir.3 ve 4 yaş civarında çocuklar büyük ölçüde dış dünyayı zihni semboller halinde tasarımlayabilecek güçtedirler, yetişkin ve yaşıtları ile serbestçe etkileşimde bulunabilirler anca bu etkileşim ben merkezlidir. Mantıksal düşünme işlemi bu dönemde gelişmemiştir. Bu dönemde çocuklar, nesnelerin görünüşünün etkisi altındadırlar. Henüz korunum için gerekli zihinsel kavrama sürecinden yoksundurlar. Korunum ilkesini kazanmış bir birey, herhangi bir nesnenin şeklinin değişmesinin etkisi altında kalmaksızın onun aynı kaldığını anlayabilir.

İşlem öncesi evrede çocuk, nesneleri başka şeylerin simgesi gibi kullanmaya başlar. Örneğin bir değneğe binip at diye dolaşabilir.Bu aşama somut işlemler için bir hazırlık evresi olup duyusal-motor yapılardan operasyonel düşünceye geçiş dönemini oluşturur. Bu evrede çocuk gözle görülebilecek bir yerde bulunmayan bir nesneyi veya insanı temsil eden bir kelime veya sembol geliştirir. Zihinsel semboller geliştirir.

İşlem öncesi dönemin başlarında bir şeyin yerine bir başkasını sunma yeteneği gelişir.Bu dönemde özellikle dilin gelişimi ile birlikte düşüncede yaygınlık ve hız görülür. Bu yetenek çocuğun dili kullanmasını yorum yapabilmesini, resim çizebilmesini oyunlarında sembolik ve inşa oyunlarına doğru yaygınlaşabilmeyi daha sonra okuyabilmesini ve yazabilmesini olanaklı kılar.

Bu evrede çocukların büyük bir bölümü ayrı orantıları dikkate almadan genel olarak algılar ve ilişkisiz obje ve kavramları bütünleştirirler. Çocuk her şey arasında her türlü ilişki kurabilir.Yine bu dönemde çocuk parçayla bütünü aynı zamanda düşünememektedir. Bu dönemde çocuklar hala zihinsel kıyaslama yapamazlar. Zihinsel düzeyde temsil edebilme, kavram kullanabilme mümkün olmamakta, onun yerini ani algılamalar almaktadır.

Bu dönemde çocukların düşüncesi hala ben merkezcidir; öznel olanla nesnel olanı ayıramazlar. Bunun sonucu olarak da doğal olayların insanlar tarafından kontrol edildiklerine inanırlar.
C- Duygusal GelişimKorku
Korkuyu oluşturan bütün uyarımlardaki orta özellik ani ve birden bire oluş, bunu sonunda da çocuğun yeni duruma uyum gösterememesidir. Çocuğun içinde bulunduğu koşullar heyecanı etkileyen diğer faktörleri oluştururlar.Üç yaşından sonra heyecanların giderek kontrol altına alındığı dikkati çeker.
Kıskançlık
Kıskançlığın nedeni ve ifade biçimi büyük ölçüde psiko sosyal etkileşim ortamı ile çocuğa yöneltilen uyarımlara bağlıdır. Kıskançlığı oluşturan ortam çoğu kez toplumsal kaynaklı olup özellikle çocuğun sevdiği kişileri içerir. Kıskançlık nedeni ile çocukta görülebilecek alt ıslatma, tırnak yeme, parmak emme gibi gerileme belirtileri onun ruh sağlığını büyük ölçüde etkiler
Öfke
Öfke tepkileri ilk çocukluk döneminde kısa sürer, Yapılan incelemelere göre ilk sekiz yıl içinde bu tepkilerin süresi beş dakikayı geçmez.
Anksiyete(Endişe)
Sorunun ne olduğunu bilmeksizin duyulan belirsiz bir korku olarak tanımlanabilen anksiyete erişkin ve çocuklarda çeşitli biçimlerde görülen gerginlik, sinirlilik kısaca hoş olmayan bir duygusal durumdur. Özellikle okul öncesi durumda anksiyete neden olan etkenlere sık rastlanır.
SAVUNAM MEKANİZMALARI
Savuma özellikle anksiyetenin etkisini azaltmak üzere öğrenilmiş tepki biçimi olarak tanımlanabilir.
İçe Çekilme Davranışı
Okul öncesi dönemdeki çocuk genellikle korkutulduğu ortamlarda sık sık bu savunma yolunu seçer yabancı bir odaya girdiğinde çocuk ondan gözlerini kaçırır, odadan kaçar
Gerileme
Bir ruhsal çatışma önüne geçilemeyecek ve bireyin uyumunu tümüyle bozacak bir düzeye ulaşırsa birey kolaylıkla uyum gösterebileceği ilkel davranış örneklerine dönebilir. Gerilemede çocuk o andaki artmakta olan endişe hali nedeniyle kendi içene çekilme girişiminde bulunmaktadır.
İnkar
Eğer kişi tehlikeyle baş edemez ya da ondan kaçınmazsa kullanılabilecek tek yol bu tehlikeyi yok saymak olur.inkar anksiyetenin çoğaldığı durumda görülür.
Bastırma
Bilincin kabul edemeyeceği bir takım arzuların bilinç altına itilmesi olayı bastırma biçiminde bir savunma mekanizmasıdır. Başka bir deyişle bastırma herhangi bir şey hakkında düşünmeyi ret etmedir.
Yansıtma
Bir bireyin istenmeyen herhangi bir düşünce ya da eylemi saldırgan arzu, nefret veya suçluluk gibi bilinç altı duygularını bir başaksına yansıtması durumudur.
Sosyal Gelişim
İki yaş çocuğu aile dışındaki bireylerle ilişki kurmaya ve kendi akranlarıyla olan beraberlikten zevk almaya başlar. Okul öncesi kurumlarının en önemli yararlarından biri bu kurumların çocuklara uzman elemanların rehberliğinde sosyal deneyim fırsatlarını hazırlamaları ve çocukların sorunlarını çeşitli tekniklerle ortay koyarak bunlara çözüm aramalarıdır.

Çocukların yetişkinlerden çok kendi yaşıtlarıyla beraber olma isteklerinin her geçen yıl giderek arttığı gözlenmektedir. 2 yaşına kadar çocuklar yanlış oynarlar 3-4 yaşlarında gurup halinde oynamaya oynarken birbirleriyle konuşmaya ve grup içinde oynamak istediklerini seçmeye başlarlar. 5 yaşındaki çocuk yeteneklerinden en iyi biçimde yararlanmak ister hak ettiği sorumluluk ve ödevlere biraz sahip olmaktan hoşlanır. 5 yaş çocuğu yaşadığı kültür çevresine uyum göstermesini başarılı bir kontrolle gerçekleştiren çocuktur.
semali - avatarı
semali
Ziyaretçi
8 Kasım 2008       Mesaj #3
semali - avatarı
Ziyaretçi
tşk ederim bilgiler için yalnız ben genel bilgilerden çok yapılan araştırmalara bakıyorum bu şekilde bilgiler paylaşırsanız sevinirim Msn Happy
Keten Prenses - avatarı
Keten Prenses
Kayıtlı Üye
8 Kasım 2008       Mesaj #4
Keten Prenses - avatarı
Kayıtlı Üye
Bu mesaj 'en iyi cevap' seçilmiştir.
aradığınız sanırım bu Bilmem
Quo vadis?
_GüzelikMeleği_ - avatarı
_GüzelikMeleği_
Ziyaretçi
5 Şubat 2013       Mesaj #5
_GüzelikMeleği_ - avatarı
Ziyaretçi
2 - 6 YAŞ DÖNEMİNDE ÇOCUK GELİŞİMİ Evet çocuklarımız büyüyor. Her gün onlarla birlikte olduğumuz için bu büyüme ve gelişmeyi belki an be an gözlemleyemiyoruz. Ama, önceki fotoğraflarına baktıkça veya geçmişi biraz dikkatli düşününce kısa bir zaman süreci içinde ne kadar hızlı geliştiğini daha kolay gözleyebiliyoruz.
Bu ay çocuklarımızın hangi yaşta nasıl büyüyüp geliştikleri ve neleri yapıp, neleri henüz yapamadıkları hakkında sizlere daha detaylı bilgi vermek üzere konumuzu “2-6 yaşta çocuk gelişimi” ile ilgili olarak seçtim. Umarım sizleri bu konuda yeteri kadar aydınlatabilirim.
Acaba 2-6 yaşta bilişsel, dil, sosyal, küçük ve büyük kas motor gelişimi ve özbakım gelişimi nasıldır, gelin birlikte inceleyelim…

ERKEN ÇOCUKLUKTA GELİŞİM;
Sevgili anne ve babalar, genellikle büyüme ve gelişme kavramları birbirine karıştırılan kavramlardır.
Yapısal artışı dile getiren “büyüme”, bedende gerçekleşen sayısal değişiklikleri içerirken (ağırlık ve boy gibi), “ gelişme” düzenli, uyumlu ve sürekli ilerleyen olguları dile getirmektedir.
GELİŞİM; sadece sayısal ölçümlerle açıklanamayan, birçok yapı ve işlevi bütünleştiren karmaşık bir kavramdır. Bu bütünleşme nedeniyle, gelişimin her evresi kendinden bir sonraki evreyi doğrudan etkilemektedir. Böylelikle uyum, bütünleşme ve yapısal bağıntı, gelişim evrelerinin temel özellikleri arasındadır.
Belli gelişim dönemlerinde çocuklarda ortak olan eğilim ve davranış kalıpları bulunmaktadır. Bunların bilinmesinin çocuk eğitiminde izlenecek yöntemi açısından çok yararı vardır.

GELİŞİMİN TEMEL İLKELERİ;
Tüm davranışlar bir biyolojik yapı içinde gerçekleştiğinden, biyolojik yapı hakkında bilgi edinmek davranışı kolay anlayabilmemiz için önemlidir. Bedensel oranlardaki değişikliğe bakıldığında, büyüme ve değişimlerin temelinde kalıtım ve çevre faktörlerinin rolü büyüktür. Gelişim sürecinde tüm çocuklar aynı gelişim çizgisini izlerler. Çocuk koşmadan önce yürür, yürümeden önce emekler. Ancak gelişim bireye değiştiği görülür. Bazı çocuklar diğerlerine göre daha hızlı gelişirler. Bu avantaj genellikle kalıcı ve süreklidir. Örneğin; gelişimin ilk yıllarında uzun boylu olan çocuklar, bunu izleyen yıllarda da bu özelliklerini korumayı sürdürürler.

GELİŞİMDE 5 TEMEL KAVRAM;
1- Gelişim dinamiktir.
2- Gelişim genetik bir olgudur.
3- Gelişim giderek artan bir özelleşme sürecidir.
4- Gelişimde denge vardır.
5- Gelişim ard arda görülen, düzenli bir süreçtir.
Gelişimin normal düzeyde olması için çocukların temel gereksinimlerinin karşılanması gerekir. Çocuklar çok dayanıklı ve güçlüdürler. Genellikle ciddi ve uzun süreli sorunlar ancak olağan üstü stres ve yoksunluk halinde ortaya çıkar. Ancak çocuğun 7 temel gereksiniminden herhangi birinin yeterince giderilmemesi sonucunda bir gelişme gecikmesi görülebilir.

ÇOCUĞUN 7 TEMEL GEREKSİNİMİ;
1- Fiziksel, ruhsal ve ahlaki tehlikelerden korunma.
2- Kötü beslenme ve kötü hava şartlarından korunma.
3- Tutarlı sevgi ve ilgi.
4- Yaşa uygun sosyal eğitim.
5- Gelişmenin değişik aşamalarındaki gereksinimlere duyarlı olma.
6- İleride bağımsızlığını kazanmasına yardım etme.
7- Davranışlara adil ve net sınır koyma.

BEDENSEL GELİŞİM;
Motor gelişim baştan – ayağa ve merkezden –dışa doğru olur. İlk yıllarda ki gelişme son derece hızlıdır.
Oldukça hareketli olan 2 yaş çocuğu sürekli olarak bir yerden diğerine, bir faaliyetten ötekine gider. Dikkati henüz sürekli olmadığından bir şeyle ilgilenirken kısa sürede onu bırakıp başka bir şeye yönelir. Tuvalet, temizlik, yemek ve uyku alışkanlıklarında yeni gelişmeler görülmeye, bağırsak ve böbrek kontrolü yavaş yavaş kazanılmaya başlanmıştır. Bu nedenle de zaman zaman kazaların olması son derece doğaldır.
3 yaş çocuğu yürüme konusunda ustalık kazanmış, yürümeye ilişkin tüm hareketleri kolaylıkla başarabilen, konuşmayı düzgün bir şekilde başararak çevresi ile sözlü iletişim kurabilen, kendi yaşıtları olan çocuklara ilgisi onlarla kısa süreli de olsa oynayabilecek şekilde gelişmiş bir bireydir.
4 yaş çocuğu rahatça zıplar, koşar, yürür, her fırsatta hareket etme ihtiyacını belirtir. El ve parmaklarını kullanmada bir hayli ustalık kazanmıştır. Kalem, fırça ve makası başarılı bir şekilde tutup kullanabilir. Büyük boydaki kağıtlara kalın kalem ve fırça ile resim yapmaktan hoşlanır.
5 yaş çocuğu giyinmek, yemek yemek, saç taramak, yıkanmak konusunda artık iyice ustalaşmıştır. Ayakkabısını giyebilir, biraz zorlukla olsa da düğmelerini ilikleyebilir.
6 yaş çocuğunun süt dişlerinin de değişmeye başladığı bu yaşta, bulaşıcı hastalıklara karşı duyarlılığı artar. Bedenini daha iyi kontrol edebilir. Koşmak, kaymak, müzik eşliğinde dans etmek ve şarkı söylemekten hoşlanır. Kendi kendine giyinip soyunabildiği gibi, kendi kendine tuvaletini yapayı ve kendini temizlemeyi başarır.
Beyin birinci yılda %75, altıncı yılda %90 ve onikinci yılda %100 ağırlığına ulaşır. Buda merkezi sinir sisteminin gelişmesiyle birlikte, davranışlardaki değişiklikleri destekler. Bu gelişme çocuğun okula başlama yaşını da ifade eder.
Bu dönemde çocuğa bol bol uyarıcı verilmeli, dokunma, ses, göz gibi bütün iletişim şekilleri kurulmalı, faaliyetlerin kısa süreli olmasına ve çeşitlilik göstermesine dikkat edilmelidir. Faaliyetler, bir aktif bir pasif düzenlenmeli, evde çocukların hareketlerini engellemeden çevre düzenlemesi yapılmalı böylelikle negatif davranışların pozitife dönüştürülmesi sağlanmalıdır.

ZİHİNSEL GELİŞİM;
2 – 7 yaş arasında çocuklar henüz işlemlerle düşünemezler yani bilgiyi temel ve mantıksal biçimlerde şekillendiremez ve dönüştüremezler. Düşüncesi hareketlerde bağımsız hale gelen çocuk, imgeler ve sembollerle düşünür, nesne ve olayların temsilini oluşturur. Sembolik düşünce vardır. Yani çocuk bir şeyi başka bir şeyle canlandırabilir. Sembolik düşüncenin doğmasıyla hayal dünyası gelişmeye başlar. Canlı – cansız, rüya – gerçek ayırımları birbirine karışabilir. Cansız nesnelerle konuşmalar görülebilir. Sebep – sonuç ilişkilerini kurmayı başaramayan çocuklar, nesnelerin görüntülerinin etkisi altında kalırlar ve yargılarında yanılırlar. Çünkü korunum henüz gelişmemiştir.
Dört yaşlarında çocuk kendini başkalarının yerine koyamaz, başkalarının görüş açılarıyla düşünemez. Kendi görüşleri en doğru görüştür. Örneğin; “ niçin kar yağıyor? “ şeklindeki bir soruya “ çocukların oynaması için “ cevabını verebilir.
Bu dönem çocuğunda görülen önemli düşünce özelliklerinden biride özelden özele akıl yürütmedir. Örneğin; kahvaltıda her gün omlet yiyen bir çocuk, omlet yemediği gün kendini kahvaltı yapmamış sayabilir.
Altı yaş çocuğu mantıklı ve her şeyle ilgili olduğu için okuldaki sorumluluklardan da hoşlanır. İyi bir okul, altı yaş çocuğu için son derece yararlıdır. Öğrenmeye isteklidir. Okuldaki eğitim ona öğrenme, kendisini geliştirme fırsatı verebilir. Düşünce açısından realisttir, çocuk kendisine bildirilen kurallar veya konulan yasaklar karşısında da sık sık neden sorusunu sorar.

DİL GELİŞİMİ;
1.5 – 2 yaş arası çocuklar iki kelimeyi arka arkaya söyleyerek cümlecikler kurmaya çalışır. İki yaşından sonra ise iki kelimeyi birleştirerek basit cümleler kurmaya başlarlar. Önceden söylenmiş konuşmaları tekrarlarlar. Gramer kuralları basit biçimleriyle de olsa görülmeye başlar.
2.5 yaş civarında kelime hazineleri ortalama 300 civarındadır ve gramer yapısı da hızla gelişmektedir. Edatları anlar ( içinde, altında, kadar, bile v.b.) ve konuşmalarında zamirler ( ben, sen, o ), çoğul ve çekim eklerini de kullanır.
2.5 – 4 yaş arasında sürekli soru sormak ve konuşmak ister. Bu dönemde çocuk, çok şey söylemek isteyip de sözcükleri hemen bulamadığı için zaman zaman konuşmanın akıcılığında bir tutulma görülebilir.
4 yaşına ulaştığında çocuk, aralarında neden, sonuç, zaman, şart, yer ilişkileri bulunan bileşik anlamları tek cümlelerle anlatabilmektedir. Olaylar öncelik, sonralık sırasına dizilmekte, geçmiş, gelecek ve şimdiki zaman ayırımlarına kavuşmaktadır.
Çocuklar 5 yaşlarında artık duygularını, isteklerini rahatça ifade edebilecek karmaşık bir gramer yapısını kullanabilecek duruma gelmişlerdir. Yaklaşık 2000’i geçen kelime hazinesi oluşur. Ancak bu aktif değil pasiftir. Fakat yinede çocuklar arasında bireysel farklılıklar görülebilir.
Çocukla bol bol konuşulması ve dinlemesini sağlamak, onu konuşturmak ve dinlediğini hissettirmek, oyunlar, şarkılar aracılığı ile dil gelişimini desteklemek gerekmektedir. Tiyatro, sinema v.b. gibi yerlere gidilmesi de dil gelişimini desteklemek açısından önemlidir.

DUYGUSAL GELİŞİM;
2 – 6 yaş arasındaki çocuk bağımsız davranır. Kendi işini kendisi yapmak ister (yemek yeme, giyinme v.b.). annesine ihtiyacı yokmuş gibi davranır, ancak zor durumda kalınca da annesinden yardım ister.
3 – 4 yaşlarından itibaren çocukta merak, cesaret, yarışmacılık duyguları artar. Ancak çevresi tarafından kabul edilemez dürtülerini, duygularını ve fantezilerini kontrol altına alma çabasındadır.
Bu dönemde en önemli problemlerden biri tuvalet eğitimidir. Dikkat edilmesi gereken şey çocuğun gerek kendi bedenine gösterdiği ilgiler, gerekse tuvaletle ilgili problemlerinde suçlayıcı tavırlar sergilemekten kaçınılmalıdır.
5 yaşındaki çocuklar duygusal yönden oldukça dengeli görünseler de zaman zaman karanlıktan, kaybolmaktan v.b. korkabilirler ve neden korktuklarını anlamakta da güçlük çekebilirler. Bu durumda çocukla ilgilenmek ve onu sakinleştirmeye çalışmak en uygun yoldur.
Diğer çocuklarla oldukça başarılı biçimde oynayabilen 5 yaş çocuğu, yetişkinlerle ilişkilerinde de başarılı ve mutludur. Evde ve okulda ki kuralları daha iyi anlar ve uygular. Zaman zaman tedirginlik ve küskünlük gösterse de bu tür davranışlar daha çok çocuk yorgun, uykusuz veya hasta olduğunda ortaya çıkar.
6 yaş okul öncesi dönemin sonu, okul döneminin başlangıcı, gelişimdeki kritik dönemlerden de biridir. Çocuk son derece meraklıdır, çevresindeki her şeye ilgi duyar. Bazen bu ilgi ve merakı annenin şikayetlerine konu olabilecek ölçüde etrafın dağılmasına ve bazı zararlara yol açabilir. Yeni deneyimler kazanma konusunda çok istekli olmasına karşın, yetişkinin bu sıralarda yakın bir yerlerde bulunmasını da ister.
6 yaş çocuğu pek çok şeyden korkmaz ama, hayali durumlardan, 5 yaşındakilerden daha çok endişe duyar. Çocuk hırsızdan, cadılardan, hayaletlerden v.b. korkar, işittiği öykülerden veya seyrettiği filmlerden etkilenebilir. Kabus görerek uyandığında gördükleri hakkında iyi bilgi verebildiği için, anne babanın kendisine yardımcı olması da kolay olur.
Çocuğun başarı duygusunu tatması sağlanarak yapabileceği basit sorumluluklar verilmelidir. Çocuğa ceza vermek yerine ödüllendirme ve ödülden mahrum bırakma yöntemi kullanarak duygusal zedelenmeleri önlemek gerekmektedir. Özellikle olumlu davranışların ödüllendirilmesi duygusal gelişimde çok önem taşımaktadır. Burada dikkat edilmesi gereken en önemli şey mümkün olduğu kadar maddi ödülden kaçınıp, sözel veya dokunsal ödüllendirmeyle çocuğu desteklemektir.

SOSYAL GELİŞİM;
2 yaş çocuğu aile dışındaki bireylerle ilişki kurmaya ve kendi yaşıtlarıyla birlikte olmaktan zevk almaya başlar. Böylece uyum ve iş birliği gelişmektedir. Çok sayıda çocukla olan iletişim sosyal gelişimi destekler. Bu dönemde çocuk büyüklerinin sözlerini dinlemez, tersini yapar, hareketleri kısıtlandığında sinirlenir, çevresinden yardım istemez, kendi başına başarmaya çalışır. Olumsuzluk (negativizm) adı verilen inatçılık ve karşı çıkmalar anneler için endişe kaynağıdır.
3 yaşına girdiğinde çocuk, daha dengeli ve olumlu bir birey haline dönüşür. Grup halinde oynamaya, oynarken diğerleriyle konuşmaya başlar.
5 yaş çocuğu çevresine karşı dostça bir yaklaşım içindedir. Sorumluluk üstlenmekten hoşlanır ve başladığı işi bitirmeyi sever. 6 yaşına doğru işbirliği, dostluk, sempati, rekabet, kavga, ağız dalaşı gibi bir dizi toplumsal davranış örüntüsü içine girer. Yaşadığı kültürel çevreye uyum göstermeyi başarmıştır. Yani yüksek derecede toplumsallaşmıştır.
Çocuğa sevgiyi somut bir şekilde hissettirmek, istenmeyen bir hareket yaptığında hemen cezalandırmak yerine çocuğun kendisini değil yanlış davranışını eleştirmek gerekir. Ona daha iyi nasıl davranacağı gösterilebilir. Böylelikle sosyal gelişimi desteklemek daha kolay hale gelir.
HER ŞEY ÇOCUKLARIMIZ İÇİN…

HALE MENGÜKAAN
Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Uzmanı

Benzer Konular

10 Nisan 2015 / Ziyaretçi Soru-Cevap
7 Haziran 2012 / djkarizmadj Soru-Cevap
27 Kasım 2013 / Misafir Cevaplanmış
4 Mayıs 2013 / Misafir Soru-Cevap