Arama

Göktürk yazıtlarının Türk dili açısından önemi nedir?

En İyi Cevap Var Güncelleme: 24 Kasım 2016 Gösterim: 42.618 Cevap: 2
rüy@ - avatarı
rüy@
Ziyaretçi
14 Kasım 2008       Mesaj #1
rüy@ - avatarı
Ziyaretçi
Göktürk yazıtlarının Türk dili açısından önemi nedir?
EN İYİ CEVABI Safi verdi

Göktürk Yazıtları


Göktürkler döneminden kalma, tarihsel değerlerinin yanı sıra Türk dili ve edebiyatının ilk yazılı örnekleri de sayılan taş yazıtların tümü.
Sponsorlu Bağlantılar

8. yüzyıla ait yazılı taşlar arasında özellikle üçü, Kültigin, Bilge Kağan ve Tonyukuk yazıtları önem taşır. Yazıtlarda Bumin Kağan'dan başlayarak Göktürk Devleti'nin kuruluşu, İlteriş ve Kapağan Kağan dönemleri anlatılır, Bilge Kağan ile kardeşi Kültigin'in siyasal birliği sağlama çabaları öykülenir. Kültigin ve Bilge Kağan yazıtlarının yazarı, Yolug Tigin'dir. Üçüncü yazıt da vezir Tonyukuk tarafından yazılıp dikilmiştir. 19. yüzyıl sonlarında bulunan yazıtları ilk okuyan, Danimarkalı Thomsen'dir (1893).

Göktürk Yazıtlarının Önemi ve Özellikleri
  • Göktürk Yazıtlarını (Orhun Abideleri), Türkçenin yazılı en eski kaynağıdır.
  • Günümüzün birçok sözcüğü, ilk haliyle bu yapıtlardadır.
  • Bu yazıtlar, Türk tarihine ışık tutan önemli belgelerdir.
  • Göktürk Yazıtları, bir hakanın, halkına hesap vermesi, halkın devlete, millete karşı görevlerinin hatırlatılması, düşmanın entrikalarına nasıl karşılık verileceğinden söz edilmesi ve Türklerin yüksek ahlak ve seciyesinin anlatılması açısından önemlidir.
  • Bu anıtlar Türk adının, Türk milletinin isminin geçtiği ilk Türkçe metindir. Türk tarihinin taşlar üzerine yazılmış ilk belgesidir.
  • Türk hitabet sanatının erişilmez bir şaheseridir.
  • Yalın Türkçenin önemli örnekleridir.
  • Türk dilinin kaynağı, Türk yazı dilinin başlangıcının bilinmeyen dönemlere kadar gittiğinin delilidir.
  • Eski Türkçe döneminin en önemli eserleridir.
  • Türk dilinin ilk yazılı belgeleridir.
  • II. Göktürk (Kutluk) devleti döneminde dikilmiş olup, I. Göktürk devletinin tarihi anlatılır.
  • İlk siyasetname örneğidir.
  • İçinde “Türk” kelimesinin geçtiği ilk metindir.
  • 38 harften oluşan Göktürk alfabesi ile yazılmıştır.
  • Günümüzde Moğolistan sınırları içerisindedir.
  • Yazarı Yolluğ Tigin’dir.
  • “Türk” adının geçtiği ilk yazılı belge ve Türk edebiyatının ilk yazılı örnekleri olan Göktürk abidelerindeki yazılar 1893 yılında Prof. Thomsen ve Radloff tarafından okunmuştur.
Göktürk Yazıtlarının Dil Özellikleri
  • Göktürk yazıtlarındaki düzyazı, o zamanki Türkçenin en yüksek anlatım özelliklerini taşır.
  • Şiirsel bir anlatımla oluşturulmuştur.
  • Bugünkü düzyazıya örnek olacak bir cümle yapısı; duru, açık, yalın, destansı bir söyleyişi vardır.
  • Dil, yabancı etkilerden uzaktır.
BAKINIZ Orhun Yazıtları (Orhun Abideleri, Göktürk Yazıtları )
Son düzenleyen Safi; 24 Kasım 2016 01:39
The Unique - avatarı
The Unique
Kayıtlı Üye
14 Kasım 2008       Mesaj #2
The Unique - avatarı
Kayıtlı Üye
Türk adının geçtiği ilk Türk metin olup; taşlar üzerine yazılmış ilk Türk tarihi, Türk devlet adamlarının millete hesap vermesi, milletle hesaplaşması, devletin ve milletin karşılıklı vazifeleri, Türk nizamının, Türk töresinin, Türk medeniyetinin, yüksek Türk kültürünün büyük vesikası, Türk askerinin dehasının, Türk askerlik sanatının esasları, Türk feragat ve faziletinin büyük örneğidir.

Sponsorlu Bağlantılar
Türk içtimai hayatının yüksek tablosu, Türk hitabet sanatının şaheseri, hükümdara ne eda ve ihtişamlı hitap tarzı… Türk Milliyetçiliği''nin temel kitabı. Bir kavmi bir millet yapabilecek eser, Türk yazı dilinin ilk örneği ve başlangıcını miladın ilk asırlarına çıkartan delil, Türk ordusunun kuruluşunu ilk asırlara götüren vesika… İnsanlık aleninin sosyal muhtevası, Türk feragat ve faziletinin büyük örneğidir.

Danimarkalı bilgin, V. Tomsen 1893''te Orhun Yazıtını çözmeyi başarmıştır. Son olarak Türk bilgini, Talat Tekin, Amerika''da Orhun Türkçesi''nin bir gramerini ve kitabenin bir neşrini yapmıştır.

Kitabelerde, Bilge Kağan ve Kül Tigin''in kahramanlıklarından söz eder:
“Ey Türk Oğuz Beyleri, üstten gök çökmedikçe, alttan yer delinmedikçe, bil ki Türk Milleti, Türk yurdu, Türk Devleti, Türk töresi bozulmaz. Ey ölümsüz Türk Milleti! Kendine dön! Su gibi aktığın kanına, dağlar gibi yığdığın kemiklerine layık ol!

Ey milletim! Bil ki ben, zengin ve parlak bir millete han olmadım. Zayıf ve zavallı bir milletin başına geçip tahta oturmadım. Kardeşim Kültigin ve yeğenlerim olan iki prens ile ant içtik. Babamın, amcamın, hayatlarını verdikleri milleti uğrunda biz de bütün gücümüzle çalıştık.

Başına geçtiğim Türk Milleti''nin şan ve şevketi için gece uyumadım, gündüz oturmadım ölesiye, bitesiye çalıştım. Tanrı yardım etti, bahtım yar oldu, öldü sanılan milletimi dirilttim, yoksul milletimi zengin ettim. Türk Milleti''ni bütün milletlerden üstün kıldım!”

Moğolistan, Sibirya ve Yedisu eyaletlerinde bulunan bu yazıtların içinde mezar taşları, kayalar ve üzeri yazılı çeşitli eşyalar önemlidir. Bütün bu yazıtlar, Orhun''dan Tuna''ya, Yakutistan''dan Gobi''ye kadar olan bölgeye yayılarak, bu bölgenin Türk kültürünü meydana getirdi. Yazıtlarda Tanrı soyundan olduğuna ve Tanrı buyruğuyla başa geçtiğine inanan kağan, budunun yoksul ve güçsüz döneminde kağanlığa geldiğini belirterek onlara kazandırdığı ganimet, yağma, zenginlik ve savaşçı olanaklarıyla değerini övgüyle onaylatmaktadır.

Ayrıca işlenen başlıca düşünceler şunlardır: hükümdarlığı zamanında kazanılan savaş zaferleriyle övünç, bağımsızlık koşullarının ancak Ötüken bölgesinde kalmakla sağlanabileceği konusunda uyarılar…

Türk tanrısının, Türk ilini koruduğu konusunda kesin inancın tekrarları, kağanlığın kuruluş ve kurtuluşunda emeği geçen yiğit Kültigin''in savaş yazılma nedeni olarak kazanılmış zenginlik ve varlık öğelerini hatırlatma…

Kültigin anıtında doğal bir sevginin acısıyla insanca konuşan, alçak gönüllü ve içten davranan Bilge Kağan, ölen kardeşinin ve onun yas törenini ayrıntılarıyla anlatır, gerçekçi ve hak tanıyıcıdır. Kendi adını taşıyan yazıtta, gücünü artırmış bir kağan olarak Kültigin''in adını anmaz. “Gökte yaratılmış Türk Bilge Kağan” diye söze başlar, yalnız kendisinden söz eder, aynı tarih olayları özetini kişisel yeteneklerine ve gücüne bağlayarak açıklar.

Ötüken, Oğuz Destanı''ndan Tiyanşan Dağları ile Orhun Havzası arasında bulunduğu belirtilen kutsal bölgedir. Oğuzların hâkimiyeti altında olan Ötüken''de önemli kararlar alınır, tanrılara kurbanlar sunulurdu. Ötüken, ormanlık geniş bir alandı. Türk hâkimiyetini temsil eden bu ormana yabancıların girmesi ile Türk Devleti''nin sona ereceğine inanılırdı. Ötüken bozkır orduları için bir üs ve mühimmat merkeziydi. Daha sonra bu bölgede Uygur Devleti kuruldu. 840''ta Uygur Devleti''nin ortadan kalkması, bozkır hâkimiyetinin Ötüken''e bağlı olduğu inancından yıkılmasına sebep oldu.

Yazıtların dini, tarihi ve siyasi önemi
Orhun ve Yenisey Yazıtları Türk dünyası için birçok yönden önem taşır. Bunların başında yazıtların Türkçenin ilk yazılı belgeleri olması gelir. Gerçektende günümüze dek yapılan araştırmalara göre Orhun alfabesiyle yazılmış yazıtlar ve belgeler, Türk dili tarihinin ilk somut verilerini oluşturur. Bu yazıtların dili incelendiği zaman Türkçenin o döneme göre oldukça gelişmiş bir dil olduğu sonucu çıkarılabilir. Gerek dilbilgisi birimlerinin çeşitliliği, gerek sözcük dağarcığının kullanarak uygulanması, bu belgelerdeki dilin sözlü ve yazılı anlatıma büyük yatkınlık gösterdiğini açıklamaktadır.

Orhun yazıtları, düz yazı örnekleridir, bununla birlikte kimi dilciler yazıtların şiir biçiminde yazıldıklarını ileri sürmektedirler. Ancak bunu doğrulamak pek olanaklı değildir. Gerçi yazıtlardaki dil ve söyleyiş şiire elverişli görünmektedir. Ama bu özelliği onun türünden kaynaklanmaktadır.

Orhun Yazıtları, anı-söylev karışımı bir türde yazılmıştır denilebilir. İlk bakışta dikkati, konuşan kişi, yani Bilge Kağan çekmektedir. Bilge Kağan''ı güçlü bir söylevci yapmaktadır. İkinci vurgulanması gereken yönde yazıtların tarihsel ve siyasal bir içerik taşımasıdır.

Orhun Yazıtları, Türk tarihi, toplum yaşamı, kültürel yapısı yönünden de aydınlatıcı bilgilerle doludur. Yazıtlar Göktürk Kağanlığı''nın resmi ağızdan yazılmış bir tarihi görünümündedir. Tarihte ilk kez Türk adıyla kurulan bu devlet bozkır devletlerinin belirgin özelliklerini taşır. Aynı soydan gelen bütün boylarını “il” adıyla oluşturacak yapıda merkezi otoriteye bağlanması, siyasal erkin hemen bütünüyle orduya dayandırılması, dolayısıyla da iktisadi gücün bu orduyla sağlanması…

Yazıtlar siyasal bir bildiriyle donatılmıştır; “Türklük bilincini oluşturmak ve Türk birliğini sağlamak.” Kendinden önceki Kağanlar gibi Bilge Kağan''da, Orta Asya''da Türk birliğini gerçekleştirmeyi siyasal amacı olarak her şeyin üstünde tutmuştur. Ulusuna geçmiş dönemin dağınıklığını, başka ulusların buyruğu alanında geçirilen yılların acılığını verirken çözümü de göstermektedir: “Bilgili ve cesur Kağanların çevresinde ulus toplanmak ve töreyi kurmak. Bir askerlik ve siyaset tarihinden çok farklı olmayan yazıtlarda, “il” e. Ulusal bilince ve ulusal birliğe verilen önemin her biçimde ön planda tutulması boşuna değildir. Var olanın temel koşulu budur. “Zamanı Tanrı yaşar. İnsanoğlu hep ölümlü doğmuştur.” Ama “il” sonsuza dek yaşayacaktır…

İl tutacak yer, Ötüken ormanı imiş. Ötüken ormanında daha iyisi hiç yokmuş…

BAKINIZ Büyük Türk Devletleri - Göktürkler
Son düzenleyen Safi; 24 Kasım 2016 01:40
Bir bildiğim varsa hiç bir şey bilmediğimdir. (:
Safi - avatarı
Safi
SMD MiSiM
24 Kasım 2016       Mesaj #3
Safi - avatarı
SMD MiSiM
Bu mesaj 'en iyi cevap' seçilmiştir.

Göktürk Yazıtları


Göktürkler döneminden kalma, tarihsel değerlerinin yanı sıra Türk dili ve edebiyatının ilk yazılı örnekleri de sayılan taş yazıtların tümü.

8. yüzyıla ait yazılı taşlar arasında özellikle üçü, Kültigin, Bilge Kağan ve Tonyukuk yazıtları önem taşır. Yazıtlarda Bumin Kağan'dan başlayarak Göktürk Devleti'nin kuruluşu, İlteriş ve Kapağan Kağan dönemleri anlatılır, Bilge Kağan ile kardeşi Kültigin'in siyasal birliği sağlama çabaları öykülenir. Kültigin ve Bilge Kağan yazıtlarının yazarı, Yolug Tigin'dir. Üçüncü yazıt da vezir Tonyukuk tarafından yazılıp dikilmiştir. 19. yüzyıl sonlarında bulunan yazıtları ilk okuyan, Danimarkalı Thomsen'dir (1893).

Göktürk Yazıtlarının Önemi ve Özellikleri
  • Göktürk Yazıtlarını (Orhun Abideleri), Türkçenin yazılı en eski kaynağıdır.
  • Günümüzün birçok sözcüğü, ilk haliyle bu yapıtlardadır.
  • Bu yazıtlar, Türk tarihine ışık tutan önemli belgelerdir.
  • Göktürk Yazıtları, bir hakanın, halkına hesap vermesi, halkın devlete, millete karşı görevlerinin hatırlatılması, düşmanın entrikalarına nasıl karşılık verileceğinden söz edilmesi ve Türklerin yüksek ahlak ve seciyesinin anlatılması açısından önemlidir.
  • Bu anıtlar Türk adının, Türk milletinin isminin geçtiği ilk Türkçe metindir. Türk tarihinin taşlar üzerine yazılmış ilk belgesidir.
  • Türk hitabet sanatının erişilmez bir şaheseridir.
  • Yalın Türkçenin önemli örnekleridir.
  • Türk dilinin kaynağı, Türk yazı dilinin başlangıcının bilinmeyen dönemlere kadar gittiğinin delilidir.
  • Eski Türkçe döneminin en önemli eserleridir.
  • Türk dilinin ilk yazılı belgeleridir.
  • II. Göktürk (Kutluk) devleti döneminde dikilmiş olup, I. Göktürk devletinin tarihi anlatılır.
  • İlk siyasetname örneğidir.
  • İçinde “Türk” kelimesinin geçtiği ilk metindir.
  • 38 harften oluşan Göktürk alfabesi ile yazılmıştır.
  • Günümüzde Moğolistan sınırları içerisindedir.
  • Yazarı Yolluğ Tigin’dir.
  • “Türk” adının geçtiği ilk yazılı belge ve Türk edebiyatının ilk yazılı örnekleri olan Göktürk abidelerindeki yazılar 1893 yılında Prof. Thomsen ve Radloff tarafından okunmuştur.
Göktürk Yazıtlarının Dil Özellikleri
  • Göktürk yazıtlarındaki düzyazı, o zamanki Türkçenin en yüksek anlatım özelliklerini taşır.
  • Şiirsel bir anlatımla oluşturulmuştur.
  • Bugünkü düzyazıya örnek olacak bir cümle yapısı; duru, açık, yalın, destansı bir söyleyişi vardır.
  • Dil, yabancı etkilerden uzaktır.
BAKINIZ Orhun Yazıtları (Orhun Abideleri, Göktürk Yazıtları )
SİLENTİUM EST AURUM

Benzer Konular

24 Kasım 2016 / Misafir Cevaplanmış
31 Ocak 2010 / Misafir Cevaplanmış
24 Ekim 2010 / Akin00 Soru-Cevap
11 Kasım 2009 / Misafir Soru-Cevap
16 Şubat 2014 / meyra Cevaplanmış