gabari; kimi eşyaya verilmesi gereken boyutları, yan görünüşü çizmeye, hazırlamaya ya da denetlemeye yarayan örnek.
taşıtların köprü vb. altından rahatça geçebilmeleri için en yüksek boyutları belirten ölçüler.
2-Araçların yüklü veya yüksüz olarak karayolunda güvenli seyirlerini temin amacı ile uzunluk, genişlik ve yüksekliklerini belirleyen ölçülerdir.
FİDAN YETİŞTİRME
İyi bir meyve bahçesi tesis etmek istiyorsak bahçemizi iyi, kaliteli fidanlarla kurmalıyız. Memleketimizde her yıl yaklaşık 10 Milyon civarında meyve fidanı üretilmektedir. Bunlardan 6.5 milyon civarındaki fidanı devlet fidanlıkları, 3.5 milyon fidanı ise özel fidanlıklar üretmektedir. Bu dersimizde fidanın nasıl üretildiğini ve üretilirken yapılacak işlemleri sırasıyla göreceğiz. Başarılı Fidanlık Yapmak İçin Aşağıdaki Şartlara Uymak Gerekir: 1. Fidanlık, fidan talebi yüksek olan yani meyveciliğe uygun yerlerde kurulmalı, 2. Yakıcı dondurucu ve kurutucu rüzgarlardan korunmuş olmalı, 3. Yeterli ve uygun sulama suyu bulunmalı, 4. Toprak hafif süzek ve istenilen asitlikte olmalı, 5. Arazinin meyli ve drenajı uygun olmalı,6. Taban suyu olmamalı,7. İlkbaharın geç ve sonbaharın erken donları, aşı ve sürgünleri etkileyecek devrede olmamalı,8. Materyal temini için ulaşım imkanı kolay olmalı, 9. İşçi kolay temin edilebilmelidir.
Şekil 1. Fidanlarda aşı.
Şekil 2. Tohum tavası.
Fidanlık kurulacak yerin plânlanması yapılırken; işletme binası, evler, yemekhane, yollar, gübrelik, makine parkı, fidan hendekleme ve satış yeri gibi tesislerin ihtiyaca cevap verebilecek büyüklükte olmasına dikkat edilmelidir. Fidan Üretim Parselleri Aşıkalemi damızlıkları, Çelik damızlıkları, Tohum damızlıkları, tohum tavaları, Şaşırtma, aşı ve üretim parsellerinden meydana gelir. Şekil 3. Fidan parseli.
Fidanlık Toprağının İşlenmesi Toprak önce 50-60 cm derinlikte işlenir. İşleme için yaz mevsimi veya sonbahar başlangıcı uygundur. Fidanlık Verinin Gübrelenmesi Bir fidan iki veya üç yıl aynı yeri işgal edece§i için önce tabana çiftlik gübresi verilir. Daha sonra çapadan önce potaslı, azotlu ve fosforlu gübreler verilmelidir. Fidanlıklarda Münavebe (Bitki Nöbetleşmesi) Fidan sökülen yere aynı cins fidandan dikmek uygun de§ildir. Genel olarak yumuşak çekirdekli (elma, armut gibi), sert çekirdekli (kayısı, kiraz, şeftali), üzümsü meyveler aynı yere sırayla dikilebilir. Daha sonrada tarla ziraatı özellikle ti§, bakla veya çapa bitkisi ekmek fidanlara musallat olan hastalık ve zararlıları da önler. Anaçların Yetiştirilmesi Modern meyvecilikte meyve fidanları ya yabani tohumlarındanelde edilen çöğürler veya seçilmiş klon anaçlarının üzerine aşılanarak yetiştirilirler. Şekil 4. Anaç damızlığı.
Tohum Tavalarının Hazırlanması
Yabani tohumdan elde edilen çöğürler 80 cm eninde ve 5 m boyunda hazırlanan tohum tavalarında yetiştirilirler. Tohum tavaları hazırlanırken: - Önce yanmış çiftlik gübresi ile gübrelenir, - Bellenerek gübrenin karıştırılması sağlanır, - Tırmıkla düzeltilir. - Hazırlanan tohum tavalarına tohumlar kendi kalınlıklarının iki katı derinliğine sıravari ekilir. Çöğürlerin Aşı Parseline Aktarılması Hendekleme yerlerinde sulanan çöğürler İlkbaharda aşı parsellerine şaşırtılır. Aynı çeşitler aynı büyüklükteki ve kalınlıkta olan çöğürler beraber dikilir. Böylelikle parseldeki çöğürler aynı zamanda aşıya gelirler. Bu da yetiştiricilik açısından kolaylık sağlar. Çöğürlerin dikim aralıkları sıra üzeri 25-35 cm sıra arası 80-100 cm olmalıdır. Çöğürlere dikimden sonra hemen can suyu verilir. Çöğürler Aşı Parselinde Uygulanan İşlemler Dikimden sonra verilen can suyu kaymak tabakası meydana getirir. Bunun için; - Çöğürler aşıya gelene kadar çapalama işlemi, - Çöğürlerin faaliyetini yavaşlatacak külleme, kırmızı örümcek, yaprak bitleri ve göz kurtları ile mücadele işleri yapılmalıdır. Çöğürler bölge şartlarına göre yaz aylarında durgun T göz aşısı ile aşılanırlar. Fidanlara Aşı Parselinde Uygulanan İşlemler Aşılama döneminden sonra kışa kadar sulama, gübreleme, mücadele gibi bakım işleri yapılır. Kış sonunda veya erken ilkbaharda aşının hemen üzerinde ters istikamette meyilli olarak çöğür kısmı kesilir. Fidanlıklarda sürgün faaliyeti başlaması ile beraber aşı gözleri patlamaya ve sürmeye başlar ayrıca çöğürlerin üzerinden de filizler çıkar. Bu çöğürlerdeki filizler mutlaka zamanında koparılarak aşı filizlerinin çabuk büyümesine yardımcı olunmalıdır. Şekil 5. Yeni süren bir fidan filizleri (temizlenmemiş).
Şekil 6. Yeni süren bir fidan filizleri (temizlenmiş).
Sonbaharda fidanlar yapraklarını dökünce sökülür, kök tuvaletleri yapılır. Tür, çeşit ve boylarına göre ayrı ayrı etiketlenip hendeklenirler. Nakledilecekleri zamanda kökleri açık kalmayacak şekilde ambalajlanırlar.
kaynak