Arama

Tarımda kullanılmak üzere özel bitki tohumlarının saklama koşulları nelerdir?

En İyi Cevap Var Güncelleme: 7 Aralık 2012 Gösterim: 31.500 Cevap: 21
Ziyaretçi - avatarı
Ziyaretçi
Ziyaretçi
12 Kasım 2008       Mesaj #1
Ziyaretçi - avatarı
Ziyaretçi
Tarımda kullanılmak üzere çeşitli bitki tohumları özel koşulları olan depolarda saklanır. bu özel koşullar nelerdir?
EN İYİ CEVABI Misafir verdi
tohumlar kurutularak saklanır. Canlı bitki dokusunda normalde %90 ila %95 su bulunurken, tohumda %5 veya en fazla %15 su vardır. böylece bu kadarcık suda enzim çalışmaz.
ayrıca tohumda absisik asit denilen büyümeyi ngelleyen bir hormon vardır. böylece tohum çok az solunum yapar, beslenme ve büyüme olmaz.
Sponsorlu Bağlantılar
ASİ SERERİ den sevgilerle
sakine - avatarı
sakine
Ziyaretçi
30 Kasım 2008       Mesaj #2
sakine - avatarı
Ziyaretçi
bunu bulmanızı istiyorum inşallah bulursunuz
Sponsorlu Bağlantılar
Keten Prenses - avatarı
Keten Prenses
Kayıtlı Üye
30 Kasım 2008       Mesaj #3
Keten Prenses - avatarı
Kayıtlı Üye
Tohumların saklanması;

Çiçek tohumları fidanın üzerinde olgunlaştığı zaman tohum keseleri, ya birdenbire çatlayarak tohumlarını saçar (Menekşe gibi), ya da çatlayan tohum keseleri, güneşte kuruyuncaya kadar olduğu gibi kalır ve yavaş yavaş dökülür.

Çatlayan ve çatlayıp dağılan tohumları, tamamıyla kurumadan toplamalıdır.

Diğerlerini rüzgarın etkisiyle uçmadan devşirmelidir.

Toplanan tohumları keseleriyle birlikte,gölgeli bir yerde ve karıncalardan uzak tutarak iki gün kadar havalandırıp, keseleriyle birlikte her çeşiti ayrı ayrı olarak teneke kutulara koyup kapaklarını kapamalıdır. Eğer teneke kutu bulunmazsa, bez keseler içinde nemsiz yerlerde saklanmalıdır.

Tohumlar ekileceği zaman, tohum keselerinden çıkarılmalıdır.

Bu yöntemle tohumlar, çimlenme kuvvetini yitirmemiş olurlar.

Kaynak; Süs ve salon bitkileri - Lütfi Arif Kenber.
Quo vadis?
Keten Prenses - avatarı
Keten Prenses
Kayıtlı Üye
30 Kasım 2008       Mesaj #4
Keten Prenses - avatarı
Kayıtlı Üye
TOHUM ÜRETİM YÖNTEMLERİ, SAKLAMA VE TOHUM ÖRNEĞİ ALMA ESASLARI

Sadi ŞIKLAR
Orman Ağaçları ve Tohumları Islah Araştırma Müdürü

TOHUM ÜRETİM YÖNTEMLERİ:En uygun tohum toplama zamanı; bitkiden tohuma madde geçişinin durup, tohum maksimum ağırlığa ulaştıktan sonra yani tohumun fizyolojik olgunluğa eriştiği zamandır.Ormancılık çalışmalarında tohum toplama genellikle 2 yöntemle yapılır; a- Yerden, döküldükten sonra toplama, b- Tohum toplanacak bireyler üzerinden toplama.

[IMG]file:///C:/DOCUME%7E1/USER/LOCALS%7E1/Temp/msohtml1/01/clip_image002.jpg[/IMG]a-Yerden, döküldükten sonra toplama: Kayın, Meşe, Ihlamur, Ceviz, Kestane gibi türlerin meyvaları yerden toplanır. İlk yere dökülen meyvalar sağır yani boş veya hastalıklı ve zarar görmüş olabilir. Bu nedenle ilk dökülenler sahadan uzaklaştırılmalıdır. Ayrıca Dişbudak ve Karaağaç türlerinde dökülmeyi beklemeden ağaçların altına temiz bir örtü sererek ve ağaçları silkeleyerek sağlıklı meyvalar elde edilebilir. Yerden toplamanın diğer bir özel şekli de rüzgar veya su ile sürüklenmiş ve bir yerde birikmiş olan tohumların toplanması şeklidir. Bu durum Akçaağaç ve Çınar tohumlarında kolaylıkla uygulanabilir.

Resim:1 Tohum Meşceresinden Tohum Toplama
Resim:2 Tohum Bahçesinden
Tohum Toplama
[IMG]file:///C:/DOCUME%7E1/USER/LOCALS%7E1/Temp/msohtml1/01/clip_image004.jpg[/IMG]b-Tohum toplanacak bireyler üzerinden toplama: Bu yöntem en yaygın toplama şeklidir. Özellikle tohum meşcereleri başta olmak üzere tohum bahçelerinden de


yapılacak tohum üretimi, iyi techizat ve yetişmiş personel gerektirir.



Yukarıda açıklanan tohum üretim yöntemlerinin yanında kozalak ve meyva üretiminde uyulması gereken kurallar şu şekilde sıralanabilir:

  • Kozalak ve meyvalar kesinlikle kayıt altına alınmış kaynaklardan (tohum toplama alanları, tohum meşcereleri ve tohum bahçeleri) toplanmalıdır.
  • Tohum meşcerelerinde işaretlenmiş olan tohum ağaçlarından ve tohum bahçelerindeki bireylerden olgunlaşmış kozalak ve meyvalar toplanmalıdır. Ayrıca tohum bahçelerindeki kozalak ve meyvaların tamamının toplanmasına dikkat edilmelidir.
  • Özellikle uzun yılların ihtiyaçı için stoklamak amacı ile yapılan tohum üretimlerinin zengin tohum yıllarında yapılması gerekir. Zengin tohum yıllarında toplanan tohumların çimlenme yüzdeleri yüksek ve kozalaktan tohum verimleri fazla olmaktadır.
  • Üretimi yapılan kozalak ve meyvalar kimlik belgeleri ile sevk edilmelidir.
  • Üretim iyi yetişmiş personel ile yapılmalı, tüm techizat eksiksiz bulundurulmalı ve kullanılmalıdır.
  • Kozalak ve meyva üretimi mutlaka yetkili bir eleman denetiminde yapılmalıdır.

Tohum hasadı esnasında olduğu kadar bunu takip eden işlemler de tohumun hayatiyeti bakımından önem taşır. Çimlenme gücü en yüksek tohumlar bile hasat sonrası yapılan hatalı işlemler nedeniyle çimlenme güçlerini tamamen kaybedebilir. Hasat esnasında kullanılan çuvallar kesinlikle havalanabilir olmalıdır. Aksi halde kısa zamanda kızışma olabilir ve tohumlar canlılıklarını kaybedebilir. Hasat bitimini takiben kozalak ve meyvalar ön kurutmaya alınmalı, tohum çıkartma işlemine başlamadan evvel rutubet içerikleri %30’a kadar düşürülmelidir. Böylece, tohum çıkartma tesislerinde haşlanmadan tohumlarını kolaylıkla bırakmaları sağlanmış olacaktır.

Toplanan meyva veya kozalakların tabi olacakları işlemler meyva tiplerine göre değişir. Ardıç ve Porsuk gibi etli tohumlar ince bir örtü üzerine serilerek tamamen kuruduktan sonra ekime hazır şekilde tohum saklama depolarına alınabilir. Fakat bazı etli meyvaların tohumları ise meyvalardan çeşitli işlemlerle ayrılır. Bu konuda genellikle fidanlıklardaki ihtiyaçların karşılanmasında el ile ovalamak, çeşmelerde çalkalamak, eleklere sürterek ezmek, odun blokları arasında meyva etini ezerek veya meyva preslerinde sıkarak ve su ceryanı ile etli kısmı uzaklaştırarak ve eleklerden geçirerek tohumlar ayrılabilir. Küçük meyvalı tohumlarda da elektrikli mikserler kullanılabilir. Bu şekilde Berberis, Rhamnus, Cornus, Sambucus, Celtis, Cretaegus, İlex, Ardıç, Manolya, Üvez, Kurtbağrı, İğde, Porsuk tohumları başarı ile etli kısımlarından ayrılıp temizlenebilir. Bu konuda daha önce etli kısımların su içinde yumuşatılması işlemi kolaylaştırır.



Kestane, Meşe, Ceviz, Kayın, Atkestanesi gibi meyvaların ekseri dikenli ve kalın kabuklu olanları bir süre güneş ve kırağı altında açılmaya bırakıldıktan sonra açılmalar başlayınca tohumlar kolaylıkla ayrılır. Cevizlerde etli yeşil kabuk siyaha dönüp yumuşayınca tohumlar kolaylıkla toplanır. Akasya, Gladiçya ve Katalpa gibi cinslerin tohumları da baklaları güneşte kurutularak ve çatlamaları sağlanarak çıkarılır.
Başta çam türleri olmak üzere bir çok konifer türünün kozalaklarından tohum elde edilebilmesinde basit veya donanımlı kozalaktan tohum çıkartma tesislerinden faydalanılır. Kozalaklardan tohum elde edilebilmesi için kozalakların karpellerinin gevşeyerek açılması gerekir. Bunu sağlamak için ise olgunlaşarak toplanan kozalakların rutubetlerinin düşürülmesi şarttır. Kozalakların rutubetlerinin düşürülmesi için sıcaklığa ve hava akımına ihtiyaç vardır. Kızılçam, Fıstıkçamı, Sedir, Göknar gibi türlerin kozalaklarının açılmasında üretimin yapıldığı ilkbahar ve sonbahar mevsimlerindeki hava sıcaklıklarından faydalanmak için kozalak pistleri kullanılır. Karaçam ve Sarıçam türlerinin kozalak üretimlerinin yapıldığı geç sonbahar ve kış dönemlerinde yeterli hava sıcaklığı bulunamadığından bu türlerin kozalaklarından tohum elde edilmesinde sıcak hava ve vantilasyon sisteminin bulunduğu tohum çıkartma evleri kullanılmaktadır.

Tohumlar elde edildikten sonra tohum bakımı yapılması gerekmektedir. Tohum bakımının 5 amacı vardır.
    • Tohum dışındaki bütün yabancı maddelerin temizlenmesi.
    • Temizlik sırasında tohum kaybının en azda tutulması.
    • Çürük, kırık, yarık, çatlak ve böcekli tohumların ayıklanarak tohum kalitesinin artırılması.
    • Temizlik ve ayıklama işinin verimli yapılması.
    • İşgücünün minimumda tutulması.
Tohum koruma işlemleri de tohum bakımının bir parçasıdır. Tohum koruma işlemi; toprak, hava veya tohum kaynaklı organizmaları azaltmak, kontrol altına almak veya uzaklaştırmak amacıyla tohumlara kimyasal işlemlerin uygulanmasıdır.

TOHUMLARIN SAKLANMASI:Her türlü bitkiye ait tohumları gerek kısa süreli gerekse de uzun süreli tohum ihtiyaçları için sağlıklı bir şekilde saklanmak gerekir. Ormancılık çalışmalarında tohumların saklanması amacıyla soğuk hava depoları kullanılır. Saklama süresi; bitki türlerine, tohumun olgunlaşma derecesine, yapılan ön işleme, tohumun çimlenme değeri ve rutubet içeriğine, saklama ortamının sıcaklık, rutubet ve ışık başta olmak üzere ortam koşullarına, böcek ve mantar zararları ve depolama tarzına göre değişir. Tohumlar, rutubet durumlarına göre veya saklama süreleri açısından değişik gruplara ayrılabilir. Örneğin; saklama rutubeti düşük (%4-9) olan tohumlar “Kuru” (Orthodox tohumlar), saklama rutubeti orta (%10-14) olan tohumlar “Ortancıl” (Intermediate tohumlar) ve saklama rutubeti yüksek (%15 ve yukarı) olan tohumlar ise “Nemcil” (Recalcitrant tohumlar) olarak gruplandırılmaktadır. Ayrıca tohumları saklama süreleri açısından üç gruba da ayırmak mümkündür.

1.Kısa Ömürlü Tohumlar(mikrobiotik): Saklama süreleri bir kaç hafta ile 1-2 yıl arasında değişir. Kavak, Söğüt, Karaağaç, Kayın, Meşe, Kızılağaç, bazı Akçaağaç türleri, Ilgın, Kayacık, Sofora, Sığla, Tesbih türleri bu grup içerisinde sayılabilir.

2.Orta Ömürlü Tohumlar(mesobiotik): Saklama süreleri 4-5 yıl olan tohumlar bu gruba girer. Çam ve Ladin türleri ile Göknar ve Sedir tohumları bu grup içerisinde yer alır.
3.Uzun Ömürlü Tohumlar(makrobiotik): Saklama süreleri 10-20 yıl arasında değişmektedir. Akasya, Gülibrişim, İğde, Okaliptus tohumları bu grup içerisinde sayılabilir.
[IMG]file:///C:/DOCUME%7E1/USER/LOCALS%7E1/Temp/msohtml1/01/clip_image006.jpg[/IMG]
Resim:3 Soğuk Hava Deposu

Genellikle nişastaca zengin tohumlar (Meşe, Kayın vb), yağ ve reçinece zengin (Çam, Ladin vb) tohumlardan daha çabuk çimlenme kabiliyetlerini kaybederler. Tohumların saklanmasında aşağıdaki genel şartlara uyulması gerekmektedir.

  • Olgun tohumlar saklamaya alınmalıdır.
  • Çimlenme yeteneği yüksek tohumlar saklamaya alınmalıdır.
  • Toplama, çıkarma ve temizleme aşamalarında zarar görmemiş tohumlar ancak karanlık ortamlarda uzun süreli saklanabilir.
  • Tohumun türü, kimlik bilgileri, üretim yılı ve kaç kapta saklandığına ilişkin bilgileri içeren etiketlerin biri kabın içerisine konulmalı diğeri ise kabın dışına bağlanmalıdır.
  • Tohumlar kendilerine zarar vermeyecek en düşük sıcaklık ve en düşük nem içeriği ile saklanmalıdır.
  • Kuru ve ortancıl tohumlar düşük sıcaklıkta ve havasız kaplarda, nemcil tohumlar ise belli bir nem eşiğinin üstünde ve gaz geçiren kaplarda saklanmalıdır.
  • Gerek tohum içerisindeki rutubet ve gerekse ortam rutubet ve sıcaklığının iniş çıkışlar göstermemesi yani sabit olması gerekir.
  • Gerektiğinde soğuk hava depoları ve tohumlar dezenfekte edilmelidir.

Kırık, çatlak, zedelenmiş ve yarılmış tohumlar daha çabuk bozulmaktadır. Bu mekanik zararlar başlangıçta tohumun performansını az etkilesede, saklama süresinin uzaması ile zararın boyutu büyüyebilmektedir. Buna bağlı olarak tohumun kalitesi de daha kısa sürede düşebilmektedir. Tohumun nemi ve sıcaklık, tohumların yaşlanmasında etkili olan iki önemli çevre faktörüdür. Tohumların sağlığını koruyarak saklanması için bu iki parametrenin uygun bir biçimde denetlenmesi gerekir. Belli bir aralıkta (%5 - 14) tohum nemindeki %1’lik artış, tohumun ömrünü yarıya düşürebilmektedir. Ayrıca saklama sıcaklığındaki 5 0C’lik artış da tohumun ömrünü yarıya indirebilmektedir.

TOHUM ÖRNEĞİNİN ALINMASI: Tohum örneği; tohum partisini temsilen, partinin niteliklerinin tesbiti ve sonuçta sertifika verilebilmesi için tohumun türüne özgü, laboratuvar analiz ve testlerine yetecek birim ağırlıktaki tohumdur. Yeni toplanan yada stokta bulunan tohumlardan laboratuvar testlerine esas olacak tohum örnekleri; mutlaka bir teknik elemanın gözetiminde, bu konuda yetişmiş eleman tarafından alınmalıdır.

Deneme tohumlarının kontrolünün sıhhati, örneğin doğru ve itina ile alınmasına bağlıdır. Örnek alındığı tohum partisinin bütünü temsil etmiyorsa bu örnekle yapılacak kalite kontrol sonuçları, örneğin alındığı tohum partisinin bütünü için geçerli olmayacaktır. Örnek alınmadan önce örnek alınacak partinin yeknesaklığının kontrolu gereklidir. Ancak, yeknesak olan bir partiden örnek alınabilir. Kaplarda bulunan tohumlardan örnek alınması, bir örnek alma borusu (bastonu) ile sağlanır. Bu işlem örnek alma borusunun, tohum kabının üstünden dip kısmına kadar batırılıp geri çevrilmesi suretiyle olur. Örnek alma borusunun bulunmaması halinde, tohum örneği el ile alınır. Bu amaçla el kabın içine batırılarak dip, orta ve en üste yakın bir yerden tohum alınır. Akıcı olmayan (dişbudak, kayın v.b.) tohumlardan el ile örnek alınması esastır. Yığın halinde bulunan tohumlar (meşe, kayın v.b.) düzenli bir şekilde aktarılır ve en az 10 yerinden örnek alınır.

Örnek alınacak tohum partisi birden fazla kap içerisinde saklanıyorsa, (Tablo:1)’de belirtildiği gibi partiyi oluşturan kap miktarına göre gereken sayıda kap rastgele seçilir, kapların herbirinden yeter miktarda tohum alınır. Alınan örnekler, temiz ve düzgün bir yere yığılır. Bir mala, küçük kürek veya bir başka araç yardımıyla, yığın başka bir yere aktarılır. Bu şekilde, en az 4 kez tekrarlanan aktarma işlemi sonucunda tohumlar homojen şekilde karıştırılmış olur. Karıştırılan tohumlar temiz bir yere koni şeklinde yığılır. Daha sonra bu yığın üst kısmından hafifçe bastırılarak yatay kesitli, daire biçiminde, yüksekliği tohum boyunun 2-5 katı olacak şekilde yayılır. Yayılan tohum bu kez de 4 eşit parçaya bölünür ve bir parçası alınarak tekrar koni biçiminde yığılır. Bu şekilde yığma, yayma ve dörtte bir alma işlemine (Tablo:2)’de verilen miktarlarda tohum elde edinceye kadar devam edilir. Deneme örneği, çeşitli denemelerin yapılmasına ve gerektiğinde denemelerin tekrarlanmasına yeter miktarda olmalıdır. Uygulamada en fazla kullanılan orman ağacı tohumlarımızdan deneme örneği olarak gönderilecek tohum ağırlığı (Tablo:2)’de gösterilmiştir.

Tablo:1 Partilerdeki Kap Sayısına Göre Örnek Alınacak Kap Sayısı
Partideki Kap Sayısı
(Adet)
Örnek Kap Sayısı
(Adet)
15' e kadar
5
16-25
8
26-50
13
51-90
20
91-150
32
151-280
50
281-500
80

Tohum laboratuvarına gönderilmek üzere hazırlanan tohum örneklerine herhangi bir temizlik işlemi yapılmamalı, örnekler depodaki mevcut durumları ile yani var olan artıklar veya dal parçaları, karpeller ayıklanmadan gönderilmelidir. Kimlik belgesi düzenlenirken tohumun üretildiği kaynağın (Tohum toplama alanı - sarı, Tohum meşceresi - yeşil, Tohum bahçesi – pembe veya mavi) ulusal kayıt numarası mutlaka yazılmalıdır. Gönderilen tohum örneğinin önceki yıllara ait kalite kontrol sonucu var ise kimlik belgesinde belirtilmelidir. Ayrıca kalite kontrol sonuçlarının sağlıklı olarak elde edilebilmesi için tohum örnekleri naylon torba içerisinde en hızlı şekilde Orman Ağaçları ve Tohumları Islah Araştırma Müdürlüğüne gönderilmelidir.




Tablo:2 Türlere Göre Deneme Örneği Miktarı
Ağaç Türü
Deneme Örneği (gr)
Ladin
30
Sarıçam
40
Servi
40
Karaçam
100
Halepçamı
100
Mazı
120
Kızılçam
200
Sahilçamı
240
Göknar
360
Sedir
400
Fıstıkçamı
1000
Huş
10
Akasya
70
Adi dişbudak
100
Yalancı akasya
100
Erguvan
100
Kokarağaç
160
İğde
200
Diş. yap. akçaağaç
200
Dağ akçaağacı
300
Çınar yap. akçaağaç
350
Meşe
3000
Quo vadis?
Ziyaretçi - avatarı
Ziyaretçi
Ziyaretçi
4 Aralık 2008       Mesaj #5
Ziyaretçi - avatarı
Ziyaretçi
Tarımda kullanılmak üzere çeşitli bitki tohumları özel koşulları olan tohum depolarında saklanır.Bu özel koşullar nelerdir?
Misafir - avatarı
Misafir
Ziyaretçi
4 Aralık 2008       Mesaj #6
Misafir - avatarı
Ziyaretçi
Tohumların saklanması;

Çiçek tohumları fidanın üzerinde olgunlaştığı zaman tohum keseleri, ya birdenbire çatlayarak tohumlarını saçar (Menekşe gibi), ya da çatlayan tohum keseleri, güneşte kuruyuncaya kadar olduğu gibi kalır ve yavaş yavaş dökülür.

Çatlayan ve çatlayıp dağılan tohumları, tamamıyla kurumadan toplamalıdır.

Diğerlerini rüzgarın etkisiyle uçmadan devşirmelidir.

Toplanan tohumları keseleriyle birlikte,gölgeli bir yerde ve karıncalardan uzak tutarak iki gün kadar havalandırıp, keseleriyle birlikte her çeşiti ayrı ayrı olarak teneke kutulara koyup kapaklarını kapamalıdır. Eğer teneke kutu bulunmazsa, bez keseler içinde nemsiz yerlerde saklanmalıdır.

Tohumlar ekileceği zaman, tohum keselerinden çıkarılmalıdır.

Bu yöntemle tohumlar, çimlenme kuvvetini yitirmemiş olurlar.

Tohumların Saklanması / Tohum / Tohum ve Tohumla Üretim / SEBZELERDE YETİŞTİRME TEKNİĞİ / SEBZECİLİK

Doğa, tohumların uzun süre hayatlarını sürdürebilmesi için, onların canlılığını en düşük seviye indirmiştir. Bu yüzden Cetvel 20.2’de görüldüğü gibi, tür ve çeşitlere göre tohumlar canlılıklarını 1 yıldan başlayıp 10 yıla kadar sürdürebilmektedir. Bazen bu sürenin domateslerde olduğu gibi 30-40 yıla kadar çıkacağı unutulmamalıdır. Tohumların ortalama saklanma süresi, 3-5 yıl kabul edilir. Tohumların hayat sürelerin etkileyen çeşitli faktörler vardır. Bunlar:

a. Tohumluğun üretimi sırasında meydana gelen kötü çevre koşulları
b. Erken veya çok geç hasat
c. Hasat sırasındaki hatalı davranışlar
d. Tür ve çeşitlere göre tohumların yapısal özellikleri
e. Saklama koşullarının iyi olmamasıdır.

Tohumların üretimi sırasında, yağışın fazla olması veya tam tersi çok az olması ve yeteri kadar sulama yapılmaması, sıcaklığın çok yüksek veya düşük cereyan etmesi ve nem yüzdesinin yüksek olması ve bitkilerin yeterince beslenememesi gibi faktörler, tohum kalitesinin kötü olmasına sebebiyet verir. Kısa vejetasyon devresi olan yerlerde, tohumlar tam anlamıyla olgunlaşamaz, depo maddelerini yeterince toplayamaz. Ayrıca erken hasatta da aynı olay karşımıza çıkar. Tohumun yapısal özelliğinin, saklama süresine etkisi fazladır. Tohum kabuklarının çok sert, gaz ve su alışverişini kısıtlayan özellikte olması, daha uzun süre saklanmalarını sağlar.

Eğer tohumun kabuğu çıkarılırsa, çok kısa sürede canlılığını yitirdiği görülür. Ayrıca depo maddeleri yağlardan oluşan tohumların saklama süresi, nişastalı olanlara göre daha uzundur. Tohumların saklanmasında mutlak etkili olan diğer bir faktör, saklama yeri özellikleridir. Tohumların uzun süre canlılığını muhafaza etmesi için, tohum solunumunun istenen yavaşlıkta devam etmesi gerekir. Tohumun solunum hızı, depo sıcaklığına ve nemine bağlıdır. Tohumlardaki nem, uzun süre saklanması için minimum sınıra indirilir. Normal koşullarda tohumların iç nem oranı % 8-10’dur. Uzun süre saklanması düşünülen tohumlara sıcaklık tatbik edilerek, nem oranları % 4-6 arasına düşürülür.

Çevre sıcaklığın düşük olması kaydıyla iç nemin % 6-8’e kadar çıkmasına izin verilebilir. Tohum çok yavaş solunum yaptığından, eğer çevresinde nemli bir hava varsa, bu nemli havayı bünyesine alabilir ve tohumdaki nem oranı zamanla yükselebilir. Bu yüzden tohumun saklandığı yerde, nem oranı düşük olmalıdır. Ortam neminin sürekli oynaklık göstermesi ve yüksek olması, tohumun saklanma süresini kısaltır.

Tohumların iç neminin istenen oranda kalması için, çevre nemi (yani depo nemi) % 30-50 arasında olmalıdır. Ayrıca nem yüksekliği yanında, sıcaklıkta yükselirse tohumun saklama süresi daha da çabuk kısalır. Tohumların çevre neminden ve sıcaklığından etkilenmemeleri için, atmosferi kontrol edilen özel odalarda veya kutularda saklaması yapılır. Burada nem % 4-6 arasında tutulur. Tohumların saklanmasında esas, düşük sıcaklıktır. Sıcaklık tür ve çeşitlere bağlı kalmakla beraber 0oC ile eksi 10oC arasında değişmektedir. Sıcaklığın düşük olması, nemin %10’a kadar yükselmesine izin verir.

Sıcaklık yükseldikçe, tohumun solunum hızı artar ve saklama süresi kısalır. Düşük sıcaklıkta saklanan tohumlar dış koşullara alıştırılmadan depodan çıkartılırsa, bunların çimlenme güçlerinde düşüş görülür. Tohumların saklama sıcaklığı, kısa veya uzun süreli saklamaya göre de değişebilir. Kısa süreli saklamalarda ekonomik açıdan depo sıcaklığı 5-10oC arasında olabilir. Depo nem ve sıcaklığının yükselmesi sadece tohumların saklama süresinin azalmasına sebep olmaz, hastalık ve zararlıların artmasına ve tohumları zararlanmasına da etki yapar. Tohum saklanmasında önemli diğer bir konu, saklama ortamındaki oksijen ve karbondioksit oranıdır. Depo havasında karbondioksitin fazla olması ve oksijen miktarının azaltılması, saklama süresini olumlu yönde etkiler. Tohumlar ne kadar az oksijen alırsa, o kadar uzun süre saklanabilir. Bu bakımdan karbondioksit oranının yükseltilmesi, oksijen alımını yavaşlatır. Saklama odalarında veya kutularında % 30-45 karbondioksit sevk edilir. Ayrıca, nem kontrolü için her litre tohum için saklama kutularına, 5-10 gr kalsiyum klorür (CaCl2) konur.
Depolanacak tohumluk ilaçlanmalıdır. Ancak domates, marul, kıvırcık ve havuç gibi bazı sebze tohumları ilaçlanmaya karşı hassastır. Tohumların ilaçlamasında aldirin, TMTD, TMTD+aldirin ve Ceresan gibi ilaçlar kullanılır. Bu ilaçlar, ilerde tohumlar toprağa atıldıklarında onları toprak hastalık ve zararlılarına karşı korur.
Cetvel 20.3. Değişik sebze çeşitlerine ait tohumların çimlenmesi için gerekli
toprak sıcaklığı (HARRINGTON ve MİNGES 1954)
Sıcaklık oC Sebze Çeşitleri
0o Hindiba, Kıvırcık salata, Marul, Soğan, Yabani havuç, Lahana
4o Pancar, Brokkoli, Lahana, Havuç, Karnabahar, Kereviz, Turp,
Maydanoz, Bezelye, Pazı, Şalgam
Minimum
10o Kuşkonmaz, Tatlı mısır, Domates, Biber, Patlıcan, Kavun,
Kabak, Karpuz
16o Fasulye, Bezelye, Domates, Karpuz, Patlıcan,Bamya, Balkabağı
21o Kereviz, Yabani Havuç, Ispanak
27o Fasulye, Havuç, Karnabahar, Soğan, Maydanoz
Optimum 29o Fasulye, Pancar, Brokkoli, Lahana, Patlıcan, Biber, Turp, Pazı,
Tatlı mısır, Domates, Şalgam
35o Hıyar, Kavun, Bamya, Balkabağı, Kabak, Karpuz
24o Kereviz, Hindiba, Kıvırcık salata, Ispanak, Marul
29o Yabani havuç, Bezelye
Maksimum 35o Kuşkonmaz, Fasulye, Brokoli, Lahana, Havuç, Turp, Pancar,
Karnabahar, Patlıcan, Soğan, Maydanoz, Pazı, Biber, Domates
41o Hıyar, Kavun, Bamya, Balkabağı, Kabak, Tatlı mısır, Şalgam,
Karpuz
Ziyaretçi - avatarı
Ziyaretçi
Ziyaretçi
22 Aralık 2008       Mesaj #7
Ziyaretçi - avatarı
Ziyaretçi
tarımda kullanılmak üzere çeşitli bitki tohumları özel koşulları olan tohum depolarında saklanır. buözel koşulların nelerdir?
Keten Prenses - avatarı
Keten Prenses
Kayıtlı Üye
22 Aralık 2008       Mesaj #8
Keten Prenses - avatarı
Kayıtlı Üye
Alıntı
Keten Prenses adlı kullanıcıdan alıntı

TOHUM ÜRETİM YÖNTEMLERİ, SAKLAMA VE TOHUM ÖRNEĞİ ALMA ESASLARI

Sadi ŞIKLAR
Orman Ağaçları ve Tohumları Islah Araştırma Müdürü

TOHUM ÜRETİM YÖNTEMLERİ:En uygun tohum toplama zamanı; bitkiden tohuma madde geçişinin durup, tohum maksimum ağırlığa ulaştıktan sonra yani tohumun fizyolojik olgunluğa eriştiği zamandır.Ormancılık çalışmalarında tohum toplama genellikle 2 yöntemle yapılır; a- Yerden, döküldükten sonra toplama, b- Tohum toplanacak bireyler üzerinden toplama.

[IMG]file:///C:/DOCUME%7E1/USER/LOCALS%7E1/Temp/msohtml1/01/clip_image002.jpg[/IMG]a-Yerden, döküldükten sonra toplama: Kayın, Meşe, Ihlamur, Ceviz, Kestane gibi türlerin meyvaları yerden toplanır. İlk yere dökülen meyvalar sağır yani boş veya hastalıklı ve zarar görmüş olabilir. Bu nedenle ilk dökülenler sahadan uzaklaştırılmalıdır. Ayrıca Dişbudak ve Karaağaç türlerinde dökülmeyi beklemeden ağaçların altına temiz bir örtü sererek ve ağaçları silkeleyerek sağlıklı meyvalar elde edilebilir. Yerden toplamanın diğer bir özel şekli de rüzgar veya su ile sürüklenmiş ve bir yerde birikmiş olan tohumların toplanması şeklidir. Bu durum Akçaağaç ve Çınar tohumlarında kolaylıkla uygulanabilir.

Resim:1 Tohum Meşceresinden Tohum Toplama
Resim:2 Tohum Bahçesinden
Tohum Toplama
[IMG]file:///C:/DOCUME%7E1/USER/LOCALS%7E1/Temp/msohtml1/01/clip_image004.jpg[/IMG]b-Tohum toplanacak bireyler üzerinden toplama: Bu yöntem en yaygın toplama şeklidir. Özellikle tohum meşcereleri başta olmak üzere tohum bahçelerinden de


yapılacak tohum üretimi, iyi techizat ve yetişmiş personel gerektirir.



Yukarıda açıklanan tohum üretim yöntemlerinin yanında kozalak ve meyva üretiminde uyulması gereken kurallar şu şekilde sıralanabilir:

  • Kozalak ve meyvalar kesinlikle kayıt altına alınmış kaynaklardan (tohum toplama alanları, tohum meşcereleri ve tohum bahçeleri) toplanmalıdır.
  • Tohum meşcerelerinde işaretlenmiş olan tohum ağaçlarından ve tohum bahçelerindeki bireylerden olgunlaşmış kozalak ve meyvalar toplanmalıdır. Ayrıca tohum bahçelerindeki kozalak ve meyvaların tamamının toplanmasına dikkat edilmelidir.
  • Özellikle uzun yılların ihtiyaçı için stoklamak amacı ile yapılan tohum üretimlerinin zengin tohum yıllarında yapılması gerekir. Zengin tohum yıllarında toplanan tohumların çimlenme yüzdeleri yüksek ve kozalaktan tohum verimleri fazla olmaktadır.
  • Üretimi yapılan kozalak ve meyvalar kimlik belgeleri ile sevk edilmelidir.
  • Üretim iyi yetişmiş personel ile yapılmalı, tüm techizat eksiksiz bulundurulmalı ve kullanılmalıdır.
  • Kozalak ve meyva üretimi mutlaka yetkili bir eleman denetiminde yapılmalıdır.

Tohum hasadı esnasında olduğu kadar bunu takip eden işlemler de tohumun hayatiyeti bakımından önem taşır. Çimlenme gücü en yüksek tohumlar bile hasat sonrası yapılan hatalı işlemler nedeniyle çimlenme güçlerini tamamen kaybedebilir. Hasat esnasında kullanılan çuvallar kesinlikle havalanabilir olmalıdır. Aksi halde kısa zamanda kızışma olabilir ve tohumlar canlılıklarını kaybedebilir. Hasat bitimini takiben kozalak ve meyvalar ön kurutmaya alınmalı, tohum çıkartma işlemine başlamadan evvel rutubet içerikleri %30’a kadar düşürülmelidir. Böylece, tohum çıkartma tesislerinde haşlanmadan tohumlarını kolaylıkla bırakmaları sağlanmış olacaktır.

Toplanan meyva veya kozalakların tabi olacakları işlemler meyva tiplerine göre değişir. Ardıç ve Porsuk gibi etli tohumlar ince bir örtü üzerine serilerek tamamen kuruduktan sonra ekime hazır şekilde tohum saklama depolarına alınabilir. Fakat bazı etli meyvaların tohumları ise meyvalardan çeşitli işlemlerle ayrılır. Bu konuda genellikle fidanlıklardaki ihtiyaçların karşılanmasında el ile ovalamak, çeşmelerde çalkalamak, eleklere sürterek ezmek, odun blokları arasında meyva etini ezerek veya meyva preslerinde sıkarak ve su ceryanı ile etli kısmı uzaklaştırarak ve eleklerden geçirerek tohumlar ayrılabilir. Küçük meyvalı tohumlarda da elektrikli mikserler kullanılabilir. Bu şekilde Berberis, Rhamnus, Cornus, Sambucus, Celtis, Cretaegus, İlex, Ardıç, Manolya, Üvez, Kurtbağrı, İğde, Porsuk tohumları başarı ile etli kısımlarından ayrılıp temizlenebilir. Bu konuda daha önce etli kısımların su içinde yumuşatılması işlemi kolaylaştırır.



Kestane, Meşe, Ceviz, Kayın, Atkestanesi gibi meyvaların ekseri dikenli ve kalın kabuklu olanları bir süre güneş ve kırağı altında açılmaya bırakıldıktan sonra açılmalar başlayınca tohumlar kolaylıkla ayrılır. Cevizlerde etli yeşil kabuk siyaha dönüp yumuşayınca tohumlar kolaylıkla toplanır. Akasya, Gladiçya ve Katalpa gibi cinslerin tohumları da baklaları güneşte kurutularak ve çatlamaları sağlanarak çıkarılır.
Başta çam türleri olmak üzere bir çok konifer türünün kozalaklarından tohum elde edilebilmesinde basit veya donanımlı kozalaktan tohum çıkartma tesislerinden faydalanılır. Kozalaklardan tohum elde edilebilmesi için kozalakların karpellerinin gevşeyerek açılması gerekir. Bunu sağlamak için ise olgunlaşarak toplanan kozalakların rutubetlerinin düşürülmesi şarttır. Kozalakların rutubetlerinin düşürülmesi için sıcaklığa ve hava akımına ihtiyaç vardır. Kızılçam, Fıstıkçamı, Sedir, Göknar gibi türlerin kozalaklarının açılmasında üretimin yapıldığı ilkbahar ve sonbahar mevsimlerindeki hava sıcaklıklarından faydalanmak için kozalak pistleri kullanılır. Karaçam ve Sarıçam türlerinin kozalak üretimlerinin yapıldığı geç sonbahar ve kış dönemlerinde yeterli hava sıcaklığı bulunamadığından bu türlerin kozalaklarından tohum elde edilmesinde sıcak hava ve vantilasyon sisteminin bulunduğu tohum çıkartma evleri kullanılmaktadır.

Tohumlar elde edildikten sonra tohum bakımı yapılması gerekmektedir. Tohum bakımının 5 amacı vardır.
    • Tohum dışındaki bütün yabancı maddelerin temizlenmesi.
    • Temizlik sırasında tohum kaybının en azda tutulması.
    • Çürük, kırık, yarık, çatlak ve böcekli tohumların ayıklanarak tohum kalitesinin artırılması.
    • Temizlik ve ayıklama işinin verimli yapılması.
    • İşgücünün minimumda tutulması.
Tohum koruma işlemleri de tohum bakımının bir parçasıdır. Tohum koruma işlemi; toprak, hava veya tohum kaynaklı organizmaları azaltmak, kontrol altına almak veya uzaklaştırmak amacıyla tohumlara kimyasal işlemlerin uygulanmasıdır.

TOHUMLARIN SAKLANMASI:Her türlü bitkiye ait tohumları gerek kısa süreli gerekse de uzun süreli tohum ihtiyaçları için sağlıklı bir şekilde saklanmak gerekir. Ormancılık çalışmalarında tohumların saklanması amacıyla soğuk hava depoları kullanılır. Saklama süresi; bitki türlerine, tohumun olgunlaşma derecesine, yapılan ön işleme, tohumun çimlenme değeri ve rutubet içeriğine, saklama ortamının sıcaklık, rutubet ve ışık başta olmak üzere ortam koşullarına, böcek ve mantar zararları ve depolama tarzına göre değişir. Tohumlar, rutubet durumlarına göre veya saklama süreleri açısından değişik gruplara ayrılabilir. Örneğin; saklama rutubeti düşük (%4-9) olan tohumlar “Kuru” (Orthodox tohumlar), saklama rutubeti orta (%10-14) olan tohumlar “Ortancıl” (Intermediate tohumlar) ve saklama rutubeti yüksek (%15 ve yukarı) olan tohumlar ise “Nemcil” (Recalcitrant tohumlar) olarak gruplandırılmaktadır. Ayrıca tohumları saklama süreleri açısından üç gruba da ayırmak mümkündür.

1.Kısa Ömürlü Tohumlar(mikrobiotik): Saklama süreleri bir kaç hafta ile 1-2 yıl arasında değişir. Kavak, Söğüt, Karaağaç, Kayın, Meşe, Kızılağaç, bazı Akçaağaç türleri, Ilgın, Kayacık, Sofora, Sığla, Tesbih türleri bu grup içerisinde sayılabilir.

2.Orta Ömürlü Tohumlar(mesobiotik): Saklama süreleri 4-5 yıl olan tohumlar bu gruba girer. Çam ve Ladin türleri ile Göknar ve Sedir tohumları bu grup içerisinde yer alır.
3.Uzun Ömürlü Tohumlar(makrobiotik): Saklama süreleri 10-20 yıl arasında değişmektedir. Akasya, Gülibrişim, İğde, Okaliptus tohumları bu grup içerisinde sayılabilir.
[IMG]file:///C:/DOCUME%7E1/USER/LOCALS%7E1/Temp/msohtml1/01/clip_image006.jpg[/IMG]
Resim:3 Soğuk Hava Deposu

Genellikle nişastaca zengin tohumlar (Meşe, Kayın vb), yağ ve reçinece zengin (Çam, Ladin vb) tohumlardan daha çabuk çimlenme kabiliyetlerini kaybederler. Tohumların saklanmasında aşağıdaki genel şartlara uyulması gerekmektedir.

  • Olgun tohumlar saklamaya alınmalıdır.
  • Çimlenme yeteneği yüksek tohumlar saklamaya alınmalıdır.
  • Toplama, çıkarma ve temizleme aşamalarında zarar görmemiş tohumlar ancak karanlık ortamlarda uzun süreli saklanabilir.
  • Tohumun türü, kimlik bilgileri, üretim yılı ve kaç kapta saklandığına ilişkin bilgileri içeren etiketlerin biri kabın içerisine konulmalı diğeri ise kabın dışına bağlanmalıdır.
  • Tohumlar kendilerine zarar vermeyecek en düşük sıcaklık ve en düşük nem içeriği ile saklanmalıdır.
  • Kuru ve ortancıl tohumlar düşük sıcaklıkta ve havasız kaplarda, nemcil tohumlar ise belli bir nem eşiğinin üstünde ve gaz geçiren kaplarda saklanmalıdır.
  • Gerek tohum içerisindeki rutubet ve gerekse ortam rutubet ve sıcaklığının iniş çıkışlar göstermemesi yani sabit olması gerekir.
  • Gerektiğinde soğuk hava depoları ve tohumlar dezenfekte edilmelidir.

Kırık, çatlak, zedelenmiş ve yarılmış tohumlar daha çabuk bozulmaktadır. Bu mekanik zararlar başlangıçta tohumun performansını az etkilesede, saklama süresinin uzaması ile zararın boyutu büyüyebilmektedir. Buna bağlı olarak tohumun kalitesi de daha kısa sürede düşebilmektedir. Tohumun nemi ve sıcaklık, tohumların yaşlanmasında etkili olan iki önemli çevre faktörüdür. Tohumların sağlığını koruyarak saklanması için bu iki parametrenin uygun bir biçimde denetlenmesi gerekir. Belli bir aralıkta (%5 - 14) tohum nemindeki %1’lik artış, tohumun ömrünü yarıya düşürebilmektedir. Ayrıca saklama sıcaklığındaki 5 0C’lik artış da tohumun ömrünü yarıya indirebilmektedir.

TOHUM ÖRNEĞİNİN ALINMASI: Tohum örneği; tohum partisini temsilen, partinin niteliklerinin tesbiti ve sonuçta sertifika verilebilmesi için tohumun türüne özgü, laboratuvar analiz ve testlerine yetecek birim ağırlıktaki tohumdur. Yeni toplanan yada stokta bulunan tohumlardan laboratuvar testlerine esas olacak tohum örnekleri; mutlaka bir teknik elemanın gözetiminde, bu konuda yetişmiş eleman tarafından alınmalıdır.

Deneme tohumlarının kontrolünün sıhhati, örneğin doğru ve itina ile alınmasına bağlıdır. Örnek alındığı tohum partisinin bütünü temsil etmiyorsa bu örnekle yapılacak kalite kontrol sonuçları, örneğin alındığı tohum partisinin bütünü için geçerli olmayacaktır. Örnek alınmadan önce örnek alınacak partinin yeknesaklığının kontrolu gereklidir. Ancak, yeknesak olan bir partiden örnek alınabilir. Kaplarda bulunan tohumlardan örnek alınması, bir örnek alma borusu (bastonu) ile sağlanır. Bu işlem örnek alma borusunun, tohum kabının üstünden dip kısmına kadar batırılıp geri çevrilmesi suretiyle olur. Örnek alma borusunun bulunmaması halinde, tohum örneği el ile alınır. Bu amaçla el kabın içine batırılarak dip, orta ve en üste yakın bir yerden tohum alınır. Akıcı olmayan (dişbudak, kayın v.b.) tohumlardan el ile örnek alınması esastır. Yığın halinde bulunan tohumlar (meşe, kayın v.b.) düzenli bir şekilde aktarılır ve en az 10 yerinden örnek alınır.

Örnek alınacak tohum partisi birden fazla kap içerisinde saklanıyorsa, (Tablo:1)’de belirtildiği gibi partiyi oluşturan kap miktarına göre gereken sayıda kap rastgele seçilir, kapların herbirinden yeter miktarda tohum alınır. Alınan örnekler, temiz ve düzgün bir yere yığılır. Bir mala, küçük kürek veya bir başka araç yardımıyla, yığın başka bir yere aktarılır. Bu şekilde, en az 4 kez tekrarlanan aktarma işlemi sonucunda tohumlar homojen şekilde karıştırılmış olur. Karıştırılan tohumlar temiz bir yere koni şeklinde yığılır. Daha sonra bu yığın üst kısmından hafifçe bastırılarak yatay kesitli, daire biçiminde, yüksekliği tohum boyunun 2-5 katı olacak şekilde yayılır. Yayılan tohum bu kez de 4 eşit parçaya bölünür ve bir parçası alınarak tekrar koni biçiminde yığılır. Bu şekilde yığma, yayma ve dörtte bir alma işlemine (Tablo:2)’de verilen miktarlarda tohum elde edinceye kadar devam edilir. Deneme örneği, çeşitli denemelerin yapılmasına ve gerektiğinde denemelerin tekrarlanmasına yeter miktarda olmalıdır. Uygulamada en fazla kullanılan orman ağacı tohumlarımızdan deneme örneği olarak gönderilecek tohum ağırlığı (Tablo:2)’de gösterilmiştir.

Tablo:1 Partilerdeki Kap Sayısına Göre Örnek Alınacak Kap Sayısı
Partideki Kap Sayısı
(Adet)
Örnek Kap Sayısı
(Adet)
15' e kadar
5
16-25
8
26-50
13
51-90
20
91-150
32
151-280
50
281-500
80

Tohum laboratuvarına gönderilmek üzere hazırlanan tohum örneklerine herhangi bir temizlik işlemi yapılmamalı, örnekler depodaki mevcut durumları ile yani var olan artıklar veya dal parçaları, karpeller ayıklanmadan gönderilmelidir. Kimlik belgesi düzenlenirken tohumun üretildiği kaynağın (Tohum toplama alanı - sarı, Tohum meşceresi - yeşil, Tohum bahçesi – pembe veya mavi) ulusal kayıt numarası mutlaka yazılmalıdır. Gönderilen tohum örneğinin önceki yıllara ait kalite kontrol sonucu var ise kimlik belgesinde belirtilmelidir. Ayrıca kalite kontrol sonuçlarının sağlıklı olarak elde edilebilmesi için tohum örnekleri naylon torba içerisinde en hızlı şekilde Orman Ağaçları ve Tohumları Islah Araştırma Müdürlüğüne gönderilmelidir.




Tablo:2 Türlere Göre Deneme Örneği Miktarı
Ağaç Türü
Deneme Örneği (gr)
Ladin
30
Sarıçam
40
Servi
40
Karaçam
100
Halepçamı
100
Mazı
120
Kızılçam
200
Sahilçamı
240
Göknar
360
Sedir
400
Fıstıkçamı
1000
Huş
10
Akasya
70
Adi dişbudak
100
Yalancı akasya
100
Erguvan
100
Kokarağaç
160
İğde
200
Diş. yap. akçaağaç
200
Dağ akçaağacı
300
Çınar yap. akçaağaç
350
Meşe
3000

..
Quo vadis?
Ziyaretçi - avatarı
Ziyaretçi
Ziyaretçi
2 Ocak 2009       Mesaj #9
Ziyaretçi - avatarı
Ziyaretçi
Tarımda kullanılmak üzere çeşitli bitki tohumları özel koşulları olan tohum depolarında saklanır.Bu özel koşullar nelerdir?
fadedliver - avatarı
fadedliver
Ziyaretçi
2 Ocak 2009       Mesaj #10
fadedliver - avatarı
Ziyaretçi
bakınız
Alıntı
Keten Prenses adlı kullanıcıdan alıntı

Tohumların saklanması;

Çiçek tohumları fidanın üzerinde olgunlaştığı zaman tohum keseleri, ya birdenbire çatlayarak tohumlarını saçar (Menekşe gibi), ya da çatlayan tohum keseleri, güneşte kuruyuncaya kadar olduğu gibi kalır ve yavaş yavaş dökülür.

Çatlayan ve çatlayıp dağılan tohumları, tamamıyla kurumadan toplamalıdır.

Diğerlerini rüzgarın etkisiyle uçmadan devşirmelidir.

Toplanan tohumları keseleriyle birlikte,gölgeli bir yerde ve karıncalardan uzak tutarak iki gün kadar havalandırıp, keseleriyle birlikte her çeşiti ayrı ayrı olarak teneke kutulara koyup kapaklarını kapamalıdır. Eğer teneke kutu bulunmazsa, bez keseler içinde nemsiz yerlerde saklanmalıdır.

Tohumlar ekileceği zaman, tohum keselerinden çıkarılmalıdır.

Bu yöntemle tohumlar, çimlenme kuvvetini yitirmemiş olurlar.

Kaynak; Süs ve salon bitkileri - Lütfi Arif Kenber.


Benzer Konular

27 Ocak 2012 / Misafir Soru-Cevap
20 Kasım 2012 / Misafir Soru-Cevap
23 Nisan 2015 / xxulasxxd Cevaplanmış