SOGD DİLİ:"Sogd Tacikistandaki illirden birinin adıdır. Harf sayısı 18’dir. Bunlardan üçü ünlü, 15’i ünsüzdür. Sağdan sola doğru yazılır. Z hariç tüm harfler bitiştirilir. Soğdca Orta Asya’da Soğdların kullandıkları Hint-Avrupa dil ailesine bağlı, İran kökenli antik bir dildir. 9′ncu yüzyıla kadar ipek yolu üzerinde konuşulan en önemli dil olmuş olan Soğdca, Soğdların gitgide daha çok Türklerin arasında kalmaları ve Türkçe konuşmaya başlamaları ile önemini kaybetmiş ve hatta sonunda tamamen kaybolmuştur. Türkçe konuşan Soğdlar Türklere karışıp bunların arasında eriyip gitmişlerdir.
Soğd milleti, bugünkü Özbekistan’da yaşamış, çok yumuşak huylu, barış sever ve tüccar bir millet idi. Türklerin genelde iyi ilişkiler kurdukları, topraklarında ticaret yapmalarına izin verdikleri bu halk, Zerdüştlük, Maniheizm, Budizm ve Hıristiyanlık gibi çeşitli dinleri benimsemiş ve Orta Asya’daki ticaret kolonileri vasıtasıyla dillerini ve yazılarını Türk ülkelerinde de yaymışlardır. Özellikle Uygur hakanı Bögü Kağan’ın Mani dinine girip bunu devlet dini olarak kabul etmesinden sonra, Doğu Türkistan’da oldukça yayılan bir yazı biçimi, Soğd yazısı olmuştu. Köktürk devleti zamanında bile, gerek mektup gerek anıt taşlarda bu yazıya rastlanmaktadır.
Bugün artık hem millet hem de dil olarak ortadan kalkmış olan Soğdluların yazısı, Uygur alfabesinin kökenini teşkil etmiştir. Soğd yazısının işlek türünden çıkarılmış olan Uygur alfabesi, 8. Yüzyıla kadar yaygın ve oldukça yoğun bir şekilde kullanılmış ve -kökeni ayrı olmakla birlikte- tam bir Türk alfabesi özelliğini kazanmıştır
çok çok eski doğu iran halkı. sogd dilini* konuşur, arami yazısına dayanan özgün bir abece (alfabe) kullanırlarmış. uzun süre zerdüşt inancını taşıdıklarını bildiriyor kaynaklar." diyor kaynaklar.
maveraunnehir ile horasan arasindaki bolgeye verilen isim.bugun kuzey iran ve bati turkmenistan bolgesini kaplayan bir etki alanı vardır.