Tarla tarımı nedir?

TÜRKİYE TARLA TARIMI
Ülkemizin tarla tarımını şu iki uç kavram simgeler : NADAS ve YOĞUN TARIM. Nadas, bir tarlanın işlenerek belirli sürelerle boş bırakılmasıdır. Yoğun tarım ise, tarlayı hiç boş bırakmamaktadır.

Nadas, süresine göre adlandırılır. Bölgenin iklim ve toprak özelliklerine göre, nadas, kısa ve uzun süreli olabilir. Kısa ve uzun sürenin ölçüsünü, bitkinin yetişme süresine dayandırmak, tarım yönünden daha uygun düşer.

Bir bitkinin yetişme süresi deyince o bitkinin çimlenmesinden hasat olgunluğuna değin geçen süre anlaşılır. Bu süre de bitkiye, çeşidine, yetiştirme amacına ve ortam koşullarına göre değişir.

Eğer nadas süresi bitkinin yetişme süresinden daha kısa olursa “kısa süreli”, daha uzun olursa “uzun süreli” nadaslar söz konusudur. Nadas süresi kısaldıkça tarım yoğunlaşır (entansif tarım), uzadıkça yaygınlaşır (ekstansif tarım). Tarımın yoğun veya yaygın olması bir tarladan bir yılda elde edilen ürün sayısını da hem belirler, hem gösterir.

Bir tarladan belirli sünelerde elde edilen ürün sayısı tarımın temel türlerini belirler. Buna göre başlıca 3 tarım türü ayırt edilir :

1. Yoğun Tarım (entansif tarım) :
Bir tarladan bir yılda birden çok ürün elde edilir. Bir yılda 2 veya iki yılda 3 ürün yoğun tarımın özünü oluşturur. Yoğun tarımda artık, nadas sözkonusu değildir. Bu nedenle yoğun tarım “nadassız tarım” olarak ta tanımlanabilir.

2. Düzgün Tarım :
Bir tarladan bir yılda düzenli olarak bir ürün elde edilir. Hasat ile ekim arasına ikinci bir ürün sığmaz. Düzgün tarımda ancak kısa süreli nadasa yer vardır. Buna da “ara nadaslı tarım” denebilir.
3. Yaygın Tarım :
Bir tarladan her yıl ürün alınamaz. Tarla bir yılı aşan hatta 14 aya değin varabilen uzun bir süre boş kalır. Bu durumda bir tarladan ancak iki yılda bir ürün alınabilir. Tarlayı bir yıl gibi çok uzun bir süre boş bırakan nadasa “kara nadas” denir. Ülkemizde azaltılması istenen işte bu kara nadastır ve nadas deyince de uzun süreli kara nadas anlaşılır. Bu tarıma en uygun deyim belki de “kara nadaslı tarım” deyimidir.

Ana ürünün yazlık veya kışlık oluşuna göre belli başlı 10 değişik seçenek bulunmaktadır. Bu seçeneklerin gerçekleşmesi bölgenin yağış sulama ve sıcaklık durumlarına bağlıdır. Çünkü bütün yaşamı su ve sıcaklık belirler.

Bitki yetiştirmede şu iki temel kavramın da burada kısaca açıklanması gerekir : kışlık ürün deyince, sonbaharda ekilen ve yaz başlangıcına değin hasat edilen bitkiler anlaşılır. Bunlara aynı zamanda serin mevsim bitkileri de denebilir. Buğday, arpa, çavdar, yulaf, bakla, bezelye, haşhaş, kolza vb. bitkiler kışlık ürünlere sayılır.

Yazlık ürün ise kış sonuna yaz başlangıcına değin ekilen ve sonbaharda hasat erdilen bitkilerden oluşur. Bunlar da sıcak mevsim bitkileri olarak nitelendirilebilir. Çeltik, mısır, darılar, fasulyeler, börülce, mercimek, nohut, pamuk, kendir, pancar, patates, tütün, susam, yer fıstığı, ayçiçeği vb. bitkiler yazlık ürünlerdendir.

Bu açıklamalardan sonra şimdi Türkeye’nin tarla tarımı olanaklarını gözden geçirelim.

U 1. Bu, kara nadaslı bitki yetiştirmelerdir. Ana ürün kışlıktır. Sulama olanağı yoktur. Doğal yağışlarla yetinilmek zorunluluğu vardır. Bütün “bitki ıslahı ve yetiştirmeciliği” önlemleri bu koşullara göre alınmak durumundadır. Ülkemizdeki “nadas azaltma” çalışmalarının yoğunlaştığı bölgeler, bu koşulların egemen olduğu bölgelerdir : Orta Türkiye, Ortakuzey, Ortadoğu ve Güneydoğu.

U 2,3,5,7,9. Kara nadasın uygulanmadığı ve ana ürünün kışlık veya yazlık olabildiği bitki yetiştirmedir. Doğal yağışlar şu veya bu ölçüde yeterlidir veya sulama olanağı vardır. Her yıl en az bir ürün alınabilir.

U 4,6,8,10. Suyun ve sıcaklığın ikinci bir ürün almaya uygun olduğu “yoğun tarım” bölgeleridir. Ana ürün kışlık veya yazlık olabilir. Ana ürünün kışlık olması halinde ikinci ürün yazlık olur ve su etmeni önem kazanır. Ana ürün yazlık ise ikinci ürün kışlık olur ve sıcaklık etmeni önem kazanır.

Bitki yetiştirme de yoğunluğun sınırını, en başta, su ve sıcaklık belirler. Eğer bir bitkinin hasadı ile ekimi arasında geçen süredeki sıcaklık toplamı ikinci bitkinin yetişmesi için yeterli ise yağış veya sulama suyu olarak su da hazır ise, o zaman bir tarladan bir yılda iki ürün alınabilir. Ülkemizde yoğun tarım için en uygun alanlar Kıyı, Güneydoğu ve bazı Geçit bölgelerimizde bulunur